Μόνον σκηνοθέτες της αξίας και της ευφυΐας ενός Κεν Λόουτς μπορούν να σχολιάσουν την επικαιρότητα μέσα από μια πολύ παλιά ιστορία, όπως συμβαίνει με το «Jimmy’s Hall» που προβάλλεται στις αίθουσες από την περασμένη Πέμπτη. Η ιστορία της ταινίας είναι αληθινή και τοποθετείται στην Ιρλανδία των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα. Ομως ο τρόπος με τον οποίο ένας από τους πιο πολιτικοποιημένους μετρ της 7ης Τέχνης την απέδωσε, σου δίνει την αίσθηση ότι αφουγκράζεται τη σύγχρονη πραγματικότητα.
Ο Κεν Λόουτς βρέθηκε για λίγο κοντά μας στο τελευταίο φεστιβάλ των Καννών όπου η ταινία του διαγωνίστηκε (η 14η συμμετοχή του –έχει ήδη έναν Χρυσό Φοίνικα για το «Ο άνεμος χορεύει το κριθάρι»). Δεν ήταν η πρώτη φορά φυσικά που τον συναντούσα, η εικόνα του πάνω-κάτω γνωστή. Ασκητικά αδύνατος, πουκάμισο με σηκωμένα μανίκια, το σακάκι στο χέρι, λινό παντελόνι. Εγκάρδιο χαμόγελο και πάντα μάτι που αστράφτει.
Ποια ήταν τα κίνητρα του Λόουτς για τη δημιουργία του «Jimmy’s Hall»; Η απλότητα και η καθαρότητα της ιστορίας, η ιδέα ότι ένας μικρός χώρος «θέλει» να γίνει σημείο συνάντησης για μεγάλα πράγματα αλλά και τα μονοπάτια που κάποιοι άνθρωποι έπρεπε να διασχίσουν για να μετατρέψουν ένα ερημωμένο κτίριο σε χώρο με παλμό πολιτισμού –κάτι που έκανε την αποστολή τους τόσο επικίνδυνη. «Μια μικρή, απλή ιστορία έφερε τόσο μεγάλες ιδέες μαζί» είπε ο Λόουτς. «Ο Τζίμι Γκράλτον είδε τον χορό ως μια έκφραση ελευθερίας πνεύματος». Ανάμεσα στις ιδέες που η ταινία αναπτύσσει όμως είναι και η αποτυχία της οργάνωσης της νέας χώρας γιατί «το όραμα της νέας ενωμένης Ιρλανδίας αποδείχθηκε μια ουτοπία» όπως είπε ο Κ. Λόουτς. Από την άλλη πλευρά όμως, άνθρωποι όπως ο Τζέιμς Γκράλτον έσπειραν πρώτοι την ιδέα της συλλογικής αντιμετώπισης των προβλημάτων.
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πολύς κόσμος στην Αγγλία υιοθέτησε τη νοοτροπία ανθρώπων σαν τον Γκράλτον.

«Και εκεί είναι το στοίχημα» είπε ο Λόουτς. «Πώς αυτές οι ιδέες θα υλοποιηθούν εκ νέου σήμερα που η Αριστερά έχει διασπαστεί με αποτέλεσμα να έχει χαθεί και η ουσία της». Στην ταινία ο Γκράλτον, κομμουνιστής που μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες και επέστρεψε στον τόπο του έπειτα από 10 χρόνια, δέχεται τον αβυσσαλέο πόλεμο των τοπικών φασιστών που συνεργάζονται με την Εκκλησία ώστε το κέντρο να μην ανοίξει. Συνεπώς για τον Λόουτς μια ιστορία της οποίας το φόντο είναι η δεκαετία του 1920 και του 1930 αποκτά επικαιρότητα.

«Οι φασίστες εξακολουθούν να φοβούνται τη γνώση, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό γιατί είναι τα μόνα που μπορούν να τους νικήσουν». Ο σκηνοθέτης έφερε το παράδειγμα της Νιγηρίας όπου «τώρα, αυτήν ακριβώς τη στιγμή που πίνουμε τον καφέ μας, νέα κορίτσια αιχμαλωτίζονται μόνο και μόνο επειδή θέλουν μια κάποια εκπαίδευση». Ανέφερε το Πακιστάν όπου η Μαλάλα Γιουσαφζάι πυροβολήθηκε στο κεφάλι επειδή πήγαινε σχολείο. «Ο έλεγχος της εκπαίδευσης είναι έλεγχος της ελεύθερης σκέψης».
Για τον Κεν Λόουτς, ένας άλλος παράγοντας της ταινίας που σχετίζεται με το σήμερα είναι ο χρόνος δραματουργίας της ιστορίας, ο απόηχος του οικονομικού κραχ της δεκαετίας του 1920. «Η ανεργία και η άνοδος της Ακροδεξιάς που εσείς στην Ελλάδα γνωρίζετε πολύ καλά είναι θέματα που παραλληλίζονται με την ιστορία του Τζίμι Γκράλτον» είπε. Και φυσικά υπάρχει ο παράγοντας της ίδιας της χώρας, της Ιρλανδίας, που ήταν μια από τις πρώτες οι οποίες βίωσαν από πρώτο χέρι τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας. «Και όχι μόνον η Ιρλανδία, ολόκληρη η Ευρώπη» συμπληρώνει ο Λόουτς. «Η Ισπανία και πολύ περισσότερο από κάθε άλλη χώρα η Ελλάδα».
Μπορεί όμως τελικά μια ταινία να κάνει τη διαφορά; Μπορεί να πείσει κόσμο; Μπορεί να αλλάξει καταστάσεις; Ο Κεν Λόουτς είναι ρεαλιστής. «Ας μη γελιόμαστε, δεν μπορεί» είπε. «Ανεξαρτήτως παράταξης, η κοινή γνώμη καθοδηγείται από τα media, τις μεγάλες εφημερίδες, τα μεγάλα κανάλια της τηλεόρασης. Ο κινηματογράφος δεν μπορεί να κάνει παρέμβαση. Είναι μια χαμηλή φωνούλα που την ακούμε πίσω από μια γωνία».

«Η θρησκεία είναι ιδιωτικό θέμα»

Ο Κεν Λόουτς δεν θέλησε να σχολιάσει τη στάση του νέου Πάπα στα πράγματα όταν η κουβέντα μάς έφερε στο ζήτημα της Εκκλησίας και της συνεργασίας της με τους φασίστες του χωριού προκειμένου να εξοντωθεί ο «κακός» κομμουνιστής και φορέας της προοδευτικότητας Τζέιμς Γκράλτον. «Δεν έχω αρκετά στοιχεία για τον νέο Πάπα, αλλά μου έχουν πει ότι είναι πολύ σκληρός σε ό,τι αφορά την ελευθερία στη θεολογία, άρα την προοδευτική τάση της Εκκλησίας στις χώρες της Κεντρικής και Λατινικής Αμερικής.

Υποθέτω ότι είναι περισσότερο βιτρίνα και λιγότερο ουσία». Πιστεύει ωστόσο ότι η θρησκεία είναι ένα «ιδιωτικό θέμα των ανθρώπων που πιστεύουν ή δεν πιστεύουν. Εγώ προσωπικά ως αγνωστικιστής δεν πιστεύω. Ο καθένας όμως μπορεί να επιλέξει μόνος πώς θα διαχειριστεί την πίστη του».

INFO
Η ταινία «Jimmy’s Hall» προβάλλεται στις αίθουσες της Αθήνας Αίγλη, Δαναός, Ελλη, Κηφισιά και Ταινιοθήκη και στο Μακεδονικόν της Θεσσαλονίκης

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ