Ο Τζόναθαν Φράνζεν βιογραφούμενος

Η βιογραφία ενός ζώντος λογοτέχνη δεν είναι εύκολη υπόθεση. Σκοντάφτει κυρίως σε ζητήματα χρόνου: αυτού της αντικειμενικής αξιολόγησης ενός έργου που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, εκείνου της φυσικής παρουσίας του προσώπου που ελέγχει τη δημόσια εικόνα και τον ιδιωτικό βίο του.

Εξ ου και σπάνια απαντάται, ακόμη και για τα μεγάλα ονόματα μιας εποχής. Ο Τόμας Πίντσον δεν διαθέτει σήμερα βιογραφία, ούτε και ο Ντον Ντελίλο. Ως εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα, ο Φίλιπ Ροθ έχει. Ο Τζόναθαν Φράνζεν θα αποκτήσει.

Το «Jonathan Franzen: The Comedy of Rage» προορίζεται να κυκλοφορήσει το 2015 από τον εκδοτικό οίκο Μπλούμσμπερι. Συγγραφέας του είναι ο Φίλιπ Γουάινσταϊν, καθηγητής αγγλικής λογοτεχνίας στο αμερικανικό κολέγιο Σουάρθμορ και μελετητής του κινήματος του μοντερνισμού με έμφαση στους Γουίλιαμ Φόκνερ, Μαρσέλ Προυστ και Φραντς Κάφκα.

Αντλώντας την έμπνευσή του από τα αυτοβιογραφικά δοκίμια του Φράνζεν (ο συγγραφέας των «Διορθώσεων» και της «Ελευθερίας» [εκδ. Ωκεανίδα] έχει μιλήσει εκτενώς για τα βιώματά του στο «The Discomfort Zone» [εκδ. Harper Collins]), o Γουάινσταϊν δήλωσε στους «New York Times» ότι επιθυμεί να καταγράψει τον βαθμό στον οποίο η αναταραχή στη ζωή του λογοτέχνη διαμόρφωσε το έργο του.

Ως σπουδή της αλληλεπίδρασης ζωής και τέχνης το πόνημα του Γουάινσταϊν θα ήταν έκπληξη αν κόμιζε κάτι νέο στη λογοτεχνική κριτική –και άλλωστε, πέρα από έναν επεισοδιακό γάμο, ο βίος του 55χρονου Φράνζεν δεν έχει δείξει μέχρι στιγμής να διακρίνεται από τα κύματα της αμαρτίας που παρασύρουν άλλους συναδέλφους του. Δεν είναι ναρκομανής, δεν είναι αλκοολικός, δεν είναι καν σεξουαλικά ακόλαστος.

Είναι, αντίθετα, ένας από τους τελευταίους κληρονόμους του ρεαλισμού στη σύγχρονη λογοτεχνία: μακριά από μετα-λογοτεχνικές αναζητήσεις, λεκτικά παιχνίδια ή δημοφιλή σε πολλούς τεχνάσματα που απαιτούν απεριόριστα ποσά υπέρβασης της δυσπιστίας (suspension of disbelief) εκ μέρους του αναγνώστη προκειμένου να λειτουργήσει το εκάστοτε εύρημά τους, ο Φράνζεν διαχειρίζεται δεξιοτεχνικά τις συγκρούσεις και τα συναισθήματα των χαρακτήρων του προκειμένου να μιλήσει για τη σύγχρονή του Αμερική.

Μια προσέγγιση για το πώς η γραφή του μοιάζει να πηγαίνει κόντρα στο ρεύμα της σημερινής λογοτεχνίας θα είχε οπωσδήποτε σαφή λόγο ύπαρξης. Μια ολόκληρη βιογραφία μοιάζει ετεροβαρής για έναν πολυβραβευμένο μεν συγγραφέα, με μόνο δύο όμως σημαντικά μυθιστορήματα στο ενεργητικό του.

Καθώς και ο ίδιος ο Γουάινσταϊν αναγνωρίζει ότι με τέσσερα μυθιστορήματα, δύο συλλογές δοκιμίων και έναν τόμο απομνημονευμάτων να αποτελούν το σύνολο του έργου του ο Τζόναθαν Φράνζεν έχει «μια καριέρα σε πλήρη εξέλιξη», υποβαθμίζει την κλίμακα του δικού του κειμένου.

«Δεν πρόκειται για πλήρη βιογραφία. Είναι πολύ νωρίς για κάτι τέτοιο. Κάποιος άλλος θα γράψει μια τέτοια βιογραφία σε απόσταση μιας γενιάς από τώρα. Η δική μου αποτελεί μια έκθεση για το ποιος είναι» είπε στους «New York Times».

Οσο για τη φιλολογική αποτίμηση της λογοτεχνικής ειδοποιού διαφοράς του βιογραφουμένου, η πρότασή του, λέει ο Γουάινσταϊν, συμπυκνώνεται περιεκτικά στον τίτλο «The Comedy of Rage»: η συμβολή του Φράνζεν στο σύγχρονο μυθιστόρημα αφορά τη μετατροπή της οργής σε κωμωδία.