Γούντι Αλεν: Μάγος για όλες τις εποχές

Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, η μεταφυσική δραστηριότητα ανέκαθεν έδινε ολοζώντανο παρών στα σόου, στις ταινίες αλλά και στο συγγραφικό έργο του Γούντι Αλεν. Την περίοδό του στη stand up κωμωδία (από την οποία άλλωστε άρχισε η καριέρα του), μία από τις πιο χαρακτηριστικές ρουτίνες του Αλεν ήταν το νούμερο «Τhe great Ronaldo», με τον ίδιο στον ρόλο ενός μάγου. Μάγος εμφανίζεται και σε ένα από τα βραβευμένα διηγήματά του, το «The Kugelmass Episode», καθώς επίσης στο θεατρικό έργο «The floating light bulp». «Δεν τίθεται ερώτημα για το αν υπάρχει ένας αθέατος κόσμος» είχε γράψει ο ίδιος ο Γούντι Αλεν στο χιουμοριστικό άρθρο του «Αναλύοντας ψυχικά φαινόμενα» εν έτει 1972 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «The New Yorker». «Το πρόβλημα είναι πόσο απέχει από το κέντρο και ως ποια ώρα παραμένει ανοιχτός».

Η μεταφυσική έχει ακολουθήσει τη βραχύσωμη ευφυΐα και στον κινηματογράφο. Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά. Μία από τις μνημειώδεις σκηνές στον «Νευρικό εραστή» (1977), που κέρδισε τα Οσκαρ καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου και Α’ γυναικείου ρόλου (Νταϊάν Κίτον), είναι εκείνη όπου ο Αλβι Σίνγκερ (Αλεν) αφηγείται πώς τον έδιωξαν από το κολέγιο: επειδή τον τσάκωσαν να αντιγράφει σε ένα διαγώνισμα μεταφυσικής με το να κοιτάζει την ψυχή του διπλανού του. Στο αριστούργημά του «Το πορφυρό ρόδο του Καΐρου» (1985) ο πρωταγωνιστής μιας παλιάς ασπρόμαυρης ταινίας (Τζεφ Ντάνιελς) πηδά από τη μεγάλη οθόνη του κινηματογράφου προς το κοινό και φλερτάρει με μια μανιώδη θεατή της ταινίας του (Μία Φάροου). Ο ίδιος ο Αλεν έχει υποδυθεί μάγο στο «Scoop», όπου ήταν ο Μεγάλος Σπλεντίνι, ενώ στο πολύ πιο πρόσφατο «Μεσάνυχτα στο Παρίσι» ο Οουεν Γουίλσον μεταφέρεται με έναν μαγικό τρόπο από το Παρίσι του 2011 στο Παρίσι της δεκαετίας του 1920. Θεραπευτές, μέντιουμ και υπνωτιστές έχουν περάσει από ταινίες του όπως «Η κατάρα του Πράσινου Σκορπιού», «Αλις», «Ο ατσίδας του Μπρόντγουεϊ» κ.ά.

Μαγεία στη Γαλλική Ριβιέρα του 1920

Γαλλία και μεταφυσική δραστηριότητα δίνουν το παρών και στην τελευταία ταινία του Αλεν «Μαγεία στο σεληνόφως» («Magic in the moonlight»), που από την Πέμπτη 28 Αυγούστου ανοίγει και στην Ελλάδα. Κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, που διαδραματίζεται στην ηλιόλουστη Γαλλική Ριβιέρα των αρχών του 20ού αιώνα, είναι ένας μάγος, ο Στάνλεϊ Κρόφορντ (Κόλιν Φερθ), ο οποίος έχει γίνει διάσημος πίσω από ένα κινεζικό προσωπείο. Να όμως που αυτός ο μάγος στην πραγματικότητα είναι πέρα για πέρα ρεαλιστής και διόλου δεν πιστεύει στη μεταφυσική. Είναι απλώς ένας άψογος ταχυδακτυλουργός που μπορεί να εξαφανίσει έναν ελέφαντα από τη σκηνή. Οταν του λένε ότι στη ζωή υπάρχει «κάτι περισσότερο», εκείνος κυνικά και ανέκφραστα απαντά «περισσότερο από τι;». Επομένως αυτός ο μάγος κρίνεται ο καταλληλότερος άνθρωπος για να αντιληφθεί αν ένα μέντιουμ που ισχυρίζεται ότι μπορεί να έρθει σε επαφή με τον «αθέατο κόσμο» λέει ή όχι την αλήθεια. Μόνο που τα πράγματα περιπλέκονται διότι το μέντιουμ, η Σόφι (Εμα Στόουν), ελκύει τελικά τον Στάνλεϊ. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, το μέντιουμ βγαίνει αληθινό σε όλα, πράγμα που σημαίνει ότι ίσως είναι γνήσια.

Η ταινία τοποθετείται στη δεκαετία του 1920, μια περίοδο που γοητεύει πολύ τον Γούντι Αλεν. «Εκείνη την εποχή πολύς κόσμος πίστευε σε αυτά τα πράγματα» λέει ο ίδιος αναφέροντας τα παραδείγματα διασημοτήτων όπως ο συγγραφέας Αρθουρ Κόναν Ντόιλ οι οποίοι δέχονταν τη μεταφυσική ανεπιφύλακτα. «Οι συνεδριάσεις επικοινωνίας με τους πεθαμένους ήταν καθημερινό φαινόμενο και έχουν υπάρξει και φωτογραφίες πνευμάτων που έκαναν ιδιαίτερη αίσθηση».

Ο μέγας μάγος Χάρι Χουντίνι άλλωστε παρευρισκόταν συχνά σε τέτοιες συνεδριάσεις, όχι βέβαια για να ξεσκεπάσει την απατεωνιά, όπως συμβαίνει με την περίπτωση του Στάνλεϊ στη «Μαγεία στο σεληνόφως», αλλά γιατί ήθελε πραγματικά να εξακριβώσει αν η επικοινωνία με τους νεκρούς ήταν ή όχι εφικτή. Φυσικά τις περισσότερες φορές ο Χουντίνι βρέθηκε αντιμέτωπος με απατεώνες ολκής. Δεν σταμάτησε όμως ως το τέλος της ζωής του να λαμβάνει μέρος σε αυτές τις συνεδριάσεις προκειμένου να μάθει αν υπάρχει μετά θάνατον ζωή.

Αντιπαθητικός ως το κόκαλο

Για τον Γούντι Αλεν ο Στάνλεϊ Κρόφορντ είναι το ακριβώς αντίθετο του Χάρι Χουντίνι. Λέει ο σκηνοθέτης: «Ο Στάνλεϊ είναι ένας πανέξυπνος πραγματιστής με επιστημονικό μυαλό που εκνευρίζεται όταν βλέπει τη μωροπιστία του κοινού, που πιστεύει ό,τι του δίνουν στο πιάτο». Για τον Στάνλεϊ όλα είναι μια απάτη, από το τραπέζι των συνεδριών ως το Βατικανό. «Οσο καταθλιπτικά μπορεί να είναι τα γεγονότα του πραγματικού κόσμου» ισχυρίζεται «είναι τα γεγονότα».

Με τον σνομπ πραγματισμό του ο Στάνλεϊ μπορεί να γίνει πολύ αντιπαθητικός και αυτό ακριβώς παραδέχθηκε ο Κόλιν Φερθ που τον υποδύθηκε (αφού πρώτα ξεπέρασε το μεγάλο τρακ του απέναντι στον Αλεν): «Δεν νομίζω ότι έχω παίξει ποτέ έναν πρωταγωνιστή ταινίας ο οποίος να βρίσκεται τόσο κοντά στο σημείο του να είναι ολοκληρωτικά αντιπαθητικός». Αυτό τελικά κάνει τον Στάνλεϊ έναν τόσο ενδιαφέροντα ήρωα. Ιδίως όταν επαναλαμβάνει με κάπως διαφορετικά λόγια τα περί αθέατου κόσμου που ο Αλεν έγραφε το 1972 στον «New Yorker»: «Πάντα πίστευα ότι ο αθέατος κόσμος θα ήταν ένα έξοχο μέρος για να ανοίξεις εστιατόριο. Ακόμη και τα πνεύματα κάπου πρέπει να τρώνε»…