Εχουν περάσει έξι χρόνια από την τελευταία, μεγάλης κλίμακας, έκθεση του γνωστού εικαστικού Μαρκ Χατζηπατέρα. Μετά λοιπόν από την αναδρομική του στη Δημοτική Πινακοθήκη το 2008, εκατό έργα (γλυπτά, μονοτυπίες και έργα σε καμβά) του πολυσχιδούς δημιουργού εκτίθενται από χθες σε έναν χώρο που τα αναδεικνύει δεόντως: στα 300 τ.μ. του Fougaro the gallery Nafplion στον ομώνυμο πολυχώρο στο Ναύπλιο, εκεί όπου οι πιο παλιοί θα θυμούνται τις εγκαταστάσεις της κονσερβοποιίας «Ανθός». Ο εκθεσιακός χώρος ανοίγει πλήρως διαμορφωμένος για πρώτη φορά, και η τέχνη του Χατζηπατέρα με το «προσιτό πνεύμα» και τη «δημοκρατικότητά» της είναι ιδανική για να προσελκύσει κόσμο που δεν θα νιώσει την απειλή ότι αν περάσει το κατώφλι θα αισθανθεί παρείσακτος ή έξω από τα νερά του.
«Τα έργα είναι κατά κάποιον τρόπο πρωτοεμφανιζόμενα, δεν τα έχουμε δείξει στην Ελλάδα πλην ορισμένων στη Δημοτική Πινακοθήκη» λέει ο Χατζηπατέρας, ο οποίος επιμελείται την έκθεση μαζί με τη Φλωρίκα Π. Κυριακοπούλου. Ομως τα χαρακτηριστικά της υπογραφής του, η τρυφερή ματιά, το χιούμορ, η «γλύκα» είναι όλα παρόντα. Οπως στους «City Dwellers» για παράδειγμα, τη σειρά των υβριδικών πλασμάτων από πολυεστέρα, χρωματισμένα με μεταλλική βαφή αυτοκινήτου, που είναι με έναν μαγικό τρόπο ταυτόχρονα μηχανόμορφα, ζωόμορφα και ανθρωπόμορφα. Οντα ενός φουτουριστικού σύμπαντος, δυσοίωνου έτσι όπως έχουν ξεφύγει τελείως από την ανθρώπινη βιολογική εξέλιξη, αλλά όχι δυστοπικού –μπορεί στο κάτω-κάτω να είναι οι απόγονοι χαρούμενων ηρώων κόμικς όπως ο Μίκι Μάους. «Καμιά φορά το αισθάνομαι ότι με τη δουλειά που κάνω υπάρχει ο κίνδυνος να γίνει μονοδιάστατη ανάγνωση του έργου μου» λέει ο Χατζηπατέρας. «Δεν λέω, είναι τρυφερά και χαριτωμένα αλλά σε αυτά εμπεριέχεται και μια ειρωνεία που πρέπει να κοιτάξεις λίγο καλύτερα για να τη διακρίνεις».
Ακόμη και οι λιγότερο παρατηρητικοί μπορούν να τη διακρίνουν στο «Alluminum world», το ομοιογενές αστικό τοπίο από αλουμίνιο από το οποίο θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν ξεπηδήξει οι «City Dwellers». «Είναι ένα σχόλιο για τη βιομηχανοποίηση, την κλωνοποίηση, την ισοπέδωση της ταυτότητας» σχολιάζει. «Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι χάνω την αισιοδοξία μου. Πιστεύω πολύ στον άνθρωπο με όλες τις αδυναμίες του».
Στο Φουγάρο εκτίθενται και γλυπτά όπως τα «New Totem», το «Δέντρο» και οι «Πρόγονοι», αλλά και μονοτυπίες, δηλαδή μονοχρωμίες λαδιού αποτυπωμένες σε χαρτί. Πλουραλισμός μέσων και προθέσεων. Αυτό που χαρακτήριζε εξάλλου ανέκαθεν τον Χατζηπατέρα ήταν η διάθεση για πειραματισμό, για την αναζήτηση νέων εκφραστικών μέσων. Ξεκίνησε από τη ζωγραφική και μάλιστα του αναπαραστατικού είδους, πειραματίστηκε με την τοπιογραφία, φιλοτέχνησε installations από άμμο, ζωγράφισε τους προδρόμους των «City Dwellers» σε χαρτόνια με μαρκαδόρους, ανακάλυψε τη γλυπτική. «Δεν ήθελα να εγκλωβιστώ σε μια φόρμα. Ηθελα να μαθαίνω και για τον εαυτό μου μέσα από τις καλλιτεχνικές επιλογές μου». Εξ ου και οι καλλιτεχνικές επιρροές που αναφέρει περιλαμβάνουν από τον Χένρι Μουρ, τον Ντέιβιντ Χόκνεϊ έως τον νεοεξπρεσιονισμό, τον σουρεαλισμό και τη δουλειά των αφηρημένων εξπρεσιονιστών όπως οι Θεόδωρος Στάμος και Γουίλιαμ Μπαζιώτης. Εξάλλου, «ο καλλιτέχνης που προσπαθεί να βρει τη γλώσσα του πολλές φορές κάνει ανακύκλωση πρότερων ιδεών ή και του εαυτού του».
Ο 61χρονος Μαρκ Χατζηπατέρας προέρχεται από μια οικογένεια «που τόνιζε πάντα το ήθος της εργασίας». Γι’ αυτό λέει ότι δεν πιστεύει στην παντοδυναμία του ταλέντου. «Πιστεύω στην ανάγκη για έκφραση. Αν έχω προχωρήσει λίγο στον τομέα μου είναι επειδή ένιωθα επιτακτικά αυτή την ανάγκη. Εχει να κάνει και με την ψυχοσύνθεση. Αν ήμουν πιο ευτυχισμένος μπορεί να μην ήθελα να γίνω καλλιτέχνης. Πιστεύω επίσης πως ό,τι και αν κάνεις, πρέπει να το κάνεις για καιρό και με αγάπη για να αποδώσει και να γίνει λίγο καλύτερο. Πάντα υπάρχει περιθώριο για βελτίωση». Οι γονείς του, Κώστας και Μάρω με καταγωγή από τη Χίο, ήταν εγκατεστημένοι στο Λονδίνο, όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν τα παιδιά τους. «Είμαστε τέσσερα αδέλφια και είμαστε όλοι workaholics. Ο μεγάλος μου αδερφός αφοσιώθηκε από νωρίς στις επιχειρήσεις και οι δύο μικρότερες, δίδυμες αδερφές μου στα επαγγέλματα που επέλεξαν: η Αντζελα είναι κοινωνική λειτουργός και η Κάθριν (σ.σ.: η βραβευμένη με «Λόρενς Ολίβιε», Κάθριν Χάντερ) ηθοποιός». Ο Μάρκος επέλεξε την τέχνη. Αλλά έπρεπε να δώσει τον αγώνα του για να ακολουθήσει τον δρόμο που δεν οδηγούσε στην εφοπλιστική οικογενειακή παράδοση. «Δεν ήταν εύκολη επιλογή, αλλά δεν είχα και άλλη επιλογή. Ηταν αυτό που με γέμιζε και ήξερα ότι αν δεν το κάνω θα είμαι δυστυχισμένος. Μου έλεγαν: τη ζωγραφική να την έχεις σαν χόμπι. Ο πατέρας μου πίστευε ότι αν είσαι ζωγράφος δεν ζεις καλά, οπότε μετά το σχολείο άρχισα να δουλεύω στα ναυτιλιακά. Τους είπα όμως ότι θα παρακολουθούσα τον προπαρασκευαστικό χρόνο για τη Σχολή Καλών Τεχνών. Θα ήταν μόνο ένας χρόνος. Μετά, με δέχτηκαν όλα τα κολέγια και κάπου εκεί άρχισαν σιγά-σιγά να πείθονται».
Υπομονή, το πολύ σημαντικό προσόν
Στους γονείς του ο Μαρκ Χατζηπατέρας αφιέρωσε τις 36 ψηφιδωτές δημιουργίες του για τον σταθμό των 28 δρόμων της γραμμής Broadway του μετρό της Νέας Υόρκης, το σύνολο των οποίων μάλιστα βραβεύτηκε από τη Municipal Arts Society της πόλης. «Αν κάποιος με πει τυχερό για την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς μου, δεν μπορώ να πω ότι ως έναν βαθμό δεν θα λέει την αλήθεια. Από την άλλη, όσοι με ξέρουν γνωρίζουν πόσο έχω δουλέψει, πόσο έχω αγωνιστεί για να πετύχω όσα έχω πετύχει». Κατ’ αρχάς έφυγε από τη «συντηρητική Αγγλία της δεκαετίας του ’80» όταν ήταν 28 χρόνων για να πάει στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Ετσι έγινε κι εκείνος άλλος ένας από τους δεκάδες χιλιάδες καλλιτέχνες οι οποίοι διαγκωνίζονταν για να αναδειχθούν «από ένα σύστημα που δεν μπορούσε να τους εξυπηρετήσει όλους». Εκείνος ωστόσο διέθετε, όπως λέει, ένα πολύ σημαντικό προσόν: «Υπομονή». Στα είκοσι χρόνια που έμεινε στην πόλη προτού γυρίσει μόνιμα στην Ελλάδα το 2002 οι απογοητεύσεις δεν έλειψαν. Από πολύ νωρίς όμως άρχισε να συμμετέχει σε ομαδικές εκθέσεις και κάποια στιγμή απέκτησε εκπροσώπηση από την γκαλερί Denise Bibro. Μετά ήρθε η ανάθεση, έπειτα από διαγωνισμό, για τον σταθμό του μετρό από την Υπηρεσία Μεταφορών της Νέας Υόρκης. «Στην Αμερική υπάρχει γενναιοδωρία από την πλευρά του συστήματος αλλά και των καλλιτεχνών. Είναι φυσικό γιατί, παρά τον ανταγωνισμό και τις κλίκες, η «πίτα» είναι μεγαλύτερη. Στην Ελλάδα, πέραν ορισμένων εξαιρέσεων, τα πράγματα είναι πιο «σφιχτά». Σύντομα κατάλαβα ότι δεν πρέπει να ανοίγεσαι και πως μπορείς να είσαι ό,τι δηλώσεις».
Στους γονείς του ο Μαρκ Χατζηπατέρας αφιέρωσε τις 36 ψηφιδωτές δημιουργίες του για τον σταθμό των 28 δρόμων της γραμμής Broadway του μετρό της Νέας Υόρκης, το σύνολο των οποίων μάλιστα βραβεύτηκε από τη Municipal Arts Society της πόλης. «Αν κάποιος με πει τυχερό για την οικονομική κατάσταση της οικογένειάς μου, δεν μπορώ να πω ότι ως έναν βαθμό δεν θα λέει την αλήθεια. Από την άλλη, όσοι με ξέρουν γνωρίζουν πόσο έχω δουλέψει, πόσο έχω αγωνιστεί για να πετύχω όσα έχω πετύχει». Κατ’ αρχάς έφυγε από τη «συντηρητική Αγγλία της δεκαετίας του ’80» όταν ήταν 28 χρόνων για να πάει στη Νέα Υόρκη, όπου ήταν άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Ετσι έγινε κι εκείνος άλλος ένας από τους δεκάδες χιλιάδες καλλιτέχνες οι οποίοι διαγκωνίζονταν για να αναδειχθούν «από ένα σύστημα που δεν μπορούσε να τους εξυπηρετήσει όλους». Εκείνος ωστόσο διέθετε, όπως λέει, ένα πολύ σημαντικό προσόν: «Υπομονή». Στα είκοσι χρόνια που έμεινε στην πόλη προτού γυρίσει μόνιμα στην Ελλάδα το 2002 οι απογοητεύσεις δεν έλειψαν. Από πολύ νωρίς όμως άρχισε να συμμετέχει σε ομαδικές εκθέσεις και κάποια στιγμή απέκτησε εκπροσώπηση από την γκαλερί Denise Bibro. Μετά ήρθε η ανάθεση, έπειτα από διαγωνισμό, για τον σταθμό του μετρό από την Υπηρεσία Μεταφορών της Νέας Υόρκης. «Στην Αμερική υπάρχει γενναιοδωρία από την πλευρά του συστήματος αλλά και των καλλιτεχνών. Είναι φυσικό γιατί, παρά τον ανταγωνισμό και τις κλίκες, η «πίτα» είναι μεγαλύτερη. Στην Ελλάδα, πέραν ορισμένων εξαιρέσεων, τα πράγματα είναι πιο «σφιχτά». Σύντομα κατάλαβα ότι δεν πρέπει να ανοίγεσαι και πως μπορείς να είσαι ό,τι δηλώσεις».
πότε & πού:
H έκθεση του Μαρκ Χατζηπατέρα πραγματοποιείται σε συνεργασία με την γκαλερί a.antonopoulou.art στη FOUGARO THE GALLERY NAFPLION και διαρκεί ως τις 3/8
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
