Δεν γνωρίζουμε αν έχει ξανακουστεί στην αίθουσα του εντυπωσιακού θεάτρου Μερκάτ ντε λες Φλορς στη Βαρκελώνη τραγούδι στα ελληνικά, όμως όταν αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια της παράστασης χορού «Lo Real» (ήτοι «Το Αληθινό») το αποτέλεσμα ήταν ανατριχιαστικό –και η εθνική υπερηφάνεια ή η χαρά της αναγνώρισης ενός οικείου ήχου δεν έπαιξαν κανέναν σπουδαίο ρόλο. Διότι η επιλογή να παιχθεί το αριστούργημα του Μπάτη «Γυφτοπούλα στο χαμάμ» σε ένα έργο που μιλάει για όλες εκείνες τις γυφτοπούλες που κατέληξαν τελικά στους θαλάμους αερίων των ναζί μόνο ως τραγικά ειρωνική μπορεί να ερμηνευθεί. Βέβαια, ο χορογράφος και χορευτής Ισραέλ Γκαλβάν φημίζεται για τη ριζοσπαστική, ανορθόδοξη προσέγγισή του, γι’ αυτό και θεωρείται αβανγκάρντ παρουσία στο είδος του, το φλαμένκο.
Κόβει την ανάσα


Οταν βρίσκεται πάνω στη σκηνή, ο 41χρονος bailaor μπορεί να σου κόψει την ανάσα με την ένταση και την ταχύτητα που διακρίνει τις κινήσεις του. Επίσης, μοιάζει θεόρατος. Αν τον συναντήσεις από κοντά, ακόμη και μικροκαμωμένο θα τον χαρακτήριζες –ίσως επειδή φαίνεται ντροπαλός και εσωστρεφής και μιλάει ήρεμα και χαμηλόφωνα, χωρίς αποφθέγματα και σιγουριά. Στην παράσταση αυτή, η οποία θα παιχθεί σε λίγες ημέρες και στην Αθήνα, αγγίζει ένα θέμα, αν όχι ταμπού, τότε σίγουρα κάπως αγνοημένο, τη συστηματική εξόντωση των τσιγγάνικων πληθυσμών της Ευρώπης από τους ναζί. Αφορμή για την επιλογή του περιεχομένου ο ρατσισμός που καλά κρατεί ακόμη και σήμερα στην ήπειρό μας απέναντι στις κοινότητες των Ρομά. «Οι άνθρωποι είναι εγωιστές. Θέλουν να προστατεύουν τους ομοίους τους και τρέμουν το διαφορετικό. Οταν παίξαμε αυτή την παράσταση στο Παρίσι, επισκέφθηκα έναν καταυλισμό Τσιγγάνων και μου είπαν ότι οι Γάλλοι που ζούσαν στην περιοχή δεν επέτρεπαν στα παιδιά των Ρομά να πηγαίνουν στα κοντινά σχολεία, το μόνο που ήθελαν ήταν απλώς να φύγουν οι Τσιγγάνοι από τη γειτονιά τους» αναφέρει ένα πρόσφατο παράδειγμα.
Χορεύοντας με άλλες


Είναι η πρώτη φορά που χρησιμοποιεί ως πηγή για την έμπνευσή του ένα ιστορικό γεγονός. Είναι επίσης η πρώτη φορά στην καριέρα του που αλληλεπιδρά επί σκηνής με άλλους χορευτές. Συνήθως προτιμά να χορεύει μόνος του ή έχοντας ως παρτενέρ κάποια αντικείμενα. «Το φλαμένκο είναι μοναχικός χορός, ένας προσωπικός στοχασμός με όργανο το σώμα μου. Στη συγκεκριμένη παράσταση, λόγω του θέματός της, αποφάσισα πως θα ήταν καλό να υπάρχουν και άλλες δύο χορεύτριες (σ.σ.: οι καταπληκτικές Μπελέν Μάγια και Ισαμπέλ Μπαγιό), υπήρχε η ανάγκη να έρθω σε επαφή και με άλλους ανθρώπους. Ηθελα να δω τις κινήσεις μου σε άλλα κορμιά, αλλά και να εξερευνήσω τη θηλυκή πλευρά μου» σχολιάζει.
Γεννημένος στη Σεβίλλη, ο Ισραέλ Γκαλβάν ντε λος Ρέγες έχει τιμηθεί ως τώρα με σχεδόν όλα τα βραβεία που μπορεί να κερδίσει κάποιος χορευτής του φλαμένκο. Η παράσταση με την οποία έρχεται στην Ελλάδα έχει διχάσει το κοινό στην πατρίδα του, την Ισπανία, ωστόσο έχει τύχει θερμότατης υποδοχής όπου αλλού έχει παρουσιαστεί. Το βασικό της μήνυμα είναι αισιόδοξο: το φως μπορεί να κυριαρχήσει ακόμη και στο πιο βαθύ σκοτάδι. «Στο τέλος μπορείς να επιβιώσεις ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες, η ανθρώπινη φύση είναι ταυτισμένη με την ικανότητα για την επιβίωση» λέει με τα δικά του λόγια. Μια άλλη παράμετρος που εξερευνά ο, τσιγγάνικης καταγωγής Γκαλβάν στο «Lo Real» είναι και η εξής αντίφαση: πώς γίνεται να έλκεσαι ταυτόχρονα από αυτό που θέλεις να εξολοθρεύσεις. Οι ναζί έβρισκαν εξωτικό το φλαμένκο των Τσιγγάνων, τους κινούσε την περιέργεια η ενέργεια αυτού του χορού. «Η Λένι Ρίφενσταλ, μάλιστα, είχε γυρίσει ένα φιλμ στο οποίο εμφανίζεται η ίδια να χορεύει φλαμένκο και γύρω της Ρομά τής κρατούν τον ρυθμό με παλαμάκια».
Ο τολμηρός δημιουργός δεν αφηγείται ιστορίες, εικόνες δημιουργεί, εικόνες που συγκινούν και ερεθίζουν τη σκέψη. Δεν είναι τυχαίο που –παρ’ όλο που δηλώνει ότι ο χορός είναι ένας τρόπος να υπάρχει και ότι χορεύοντας «ιδρώνει» τους φόβους και τα προβλήματά του –εύκολα απαντά πως αν δεν ήταν χορευτής, θα ήθελε να είχε γίνει ιδιοκτήτης καταστήματος ενοικίασης ταινιών, «και ας γνωρίζω ότι δεν πρόκειται για κάποιο επάγγελμα με μέλλον». Στις βασικές του επιρροές αναφέρει σπουδαίους σκηνοθέτες του σινεμά, τον Κιούμπρικ και τον Μπουνιουέλ συγκεκριμένα, αλλά και τον ούγγρο συνθέτη Γκιόργκι Λίγκετι.
Το γεγονός πως πολλοί ταυτίζουν ακόμη και σήμερα το φλαμένκο με τη φολκλορική του έκφραση δεν τον ενοχλεί. «Είναι κάτι που συμβαίνει: έξω από την Ισπανία ο κόσμος ξέρει το φλαμένκο όπως γνωρίζει τις ταυρομαχίες, την Μπαρτσελόνα, τη Ρεάλ Μαδρίτης, είναι όλα κομμάτια της παράδοσής μας κι αυτά, και οφείλουμε να τα σεβόμαστε και να τα διατηρούμε, αλλά έχουμε ταυτόχρονα την υποχρέωση να τα εξελίσσουμε και να τα χρησιμοποιούμε για να μιλάμε για τα σύγχρονα ζητήματα που μας απασχολούν». Η οικονομική κρίση στην Ευρώπη και η άνοδος του νεοφασισμού ειδικά στην Ελλάδα τον προβληματίζουν, αν και αισθάνεται «πολίτης του κόσμου, ταξιδευτής, προτιμώ να χορεύω παρά να σκέφτομαι τον φόβο».


Ο Παπαϊωάννου και τα τσιπουράδικα του Βόλου
Το επόμενο πρότζεκτ του Ισραέλ Γκαλβάν (φωτογραφία) έχει ήδη προκαλέσει το ενδιαφέρον των φίλων του χορού παγκοσμίως. Στην παράσταση «Τορομπάκα» («τόρο» σημαίνει ταύρος στα ισπανικά και «μπάκα» αγελάδα στα ινδικά) θα συνεργαστεί με την επίσης μεγάλη μορφή του σύγχρονου χορού, τον Ακραμ Καν, με καταγωγή από το Μπανγκλαντές. Το έργο τους, μια εκλεκτικιστική σύζευξη των πολιτισμών που κουβαλούν μέσα τους, θα κάνει πρεμιέρα στις αρχές του Ιουνίου στη γαλλική πόλη Γκρενόμπλ. Θα μπορούσαμε ίσως να ελπίζουμε και σε μια μελλοντική ελληνοϊσπανική χορευτική σύμπραξη, μια και ο Γκαλβάν από την τελευταία του επίσκεψη στην Ελλάδα δύο πράγματα φύλαξε ως ακριβές αναμνήσεις: μια παράσταση του Δημήτρη Παπαϊωάννου και τα τσιπουράδικα του Βόλου.

πότε & πού:
«Lo Real», 23-27 Απριλίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (Λεωφ. Συγγρού 107-109) στις 20.30. Εισιτήρια: 15, 18, 25, 36 ευρώ (10, 12, 15 ευρώ μειωμένο, 5 ευρώ για ανέργους). Πληροφορίες και τηλεφωνική πώληση στο τηλ. 210 9005.800

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ