Τον Μάιο έχει Art-Athina. Μποτιλιάρισμα στην παλιά λεωφόρο Ποσειδώνος για όσους επιλέγουν να φθάσουν οδικώς στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις του Φαλήρου την ημέρα των εγκαινίων, βόλτες, πηγαδάκια, συζητήσεις ανάμεσα στα περίπτερα που στήνονται στο γήπεδο Tae Kwon Do ή στις κερκίδες που εποπτεύουν τα εκθεσιακά περίπτερα. Καλλιτέχνες, επιμελητές, γκαλερίστες, επίδοξοι ή διαπιστευμένοι συλλέκτες, φιλότεχνοι. Πέρυσι έφτασαν τα 30.000 άτομα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Αιθουσών Τέχνης (ΠΣΑΤ), του οργανωτικού φορέα που θεσμοθέτησε την Art-Athina το 1993. Μια κατακόρυφη αύξηση του ενδιαφέροντος για τη μακροβιότερη ελληνική φουάρ, δηλαδή, δεδομένου ότι το 2012 το κατώφλι των ολυμπιακών εγκαταστάσεων είχαν περάσει 18.000 άτομα.
Και γιατί όχι; Είχαν προκαλέσει το ενδιαφέρον τα προγράμματα εξωστρέφειας: τα «Symposia» της Μαρίνας Φωκίδη, ένα διήμερο συζητήσεων – ομιλιών με διεθνείς προσωπικότητες, επιμελητές και καλλιτεχνικούς διευθυντές Μπιενάλε, καθώς και το «Platforms Project@Art-Athina», σε επιμέλεια Αρτέμιδος Ποταμιάνου, μια πρώτη απόπειρα να αναδειχθεί η εναλλακτική σκηνή, καλλιτεχνικές ομάδες, κολεκτίβες, πλατφόρμες με μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα που δραστηριοποιούνται τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Σαν να λέμε, όλες οι μορφές της εικαστικής σκηνής κάτω από την ίδια στέγη.
Προγράμματα εξωστρέφειας
«Από πέρυσι θελήσαμε να ξεφύγουμε από την εικόνα της τέχνης που προσφέρεται ως lifestyle και να επιτύχουμε μια πιο δημοκρατική προσέγγιση» εξηγεί ο κ. Αλ. Κανιάρης της Euromare, της συνδιοργανώτριας εταιρείας μαζί με τον ΠΣΑΤ, ο οποίος έχει αναλάβει από πέρυσι τη διεύθυνση και την οργάνωση παραγωγής της Art-Athina. «Οι παράλληλες εκδηλώσεις που επιμελήθηκαν η Αρτεμις Ποταμιάνου και η Μαρίνα Φωκίδη απευθύνθηκαν σε ένα πολύ μεγαλύτερο κοινό απ’ ό,τι οι γκαλερί. Αυτό που στοχεύσαμε πέρυσι ήταν να ανοίξουμε τους ορίζοντες της Art Athina. Αυτό επετεύχθη, οπότε συνεχίζουμε στο ίδιο κλίμα». Εφέτος η Αρτεμις Ποταμιάνου θα επιμεληθεί ένα πιο διευρυμένο «Platforms Project@Art-Athina» (49 πλατφόρμες από 19 χώρες και περισσότεροι από 700 καλλιτέχνες), καθώς και τη συνέχιση του «Art-Athina contemporaries», όπου στην ουσία επιλέγει έναν καλλιτέχνη από κάθε εκθέτη για να αναδείξει τη σύγχρονη εικαστική δραστηριότητα. Στην πορεία προκύπτει η εξωστρέφεια. «Πέρυσι μια πλατφόρμα από τη Νέα Ζηλανδία που ήρθε στην Art-Athina, η The Blue Οyster Project Space, πραγματοποίησε έκθεση στη χώρα της που περιελάμβανε έργα από τις υπόλοιπες πλατφόρμες της Art-Athina» σχολιάζει η Αρτεμις Ποταμιάνου.
Η παρουσία της Τουρκίας
Η δεύτερη επιμελήτρια του παράλληλου προγράμματος θα είναι η Μπεράλ Μαντρά, από την Τουρκία, ιδρύτρια της Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης, η οποία θα επιμεληθεί έκθεση που αφορά την παρουσίαση έργων από τις συλλογές έξι τούρκων συλλεκτών. Οι γκαλερί που θα συμμετέχουν ως εκθέτες θα είναι 45, όπως και πέρυσι, «μόνο που οι ξένες είναι περισσότερες από πέρυσι, 15 αντί 11, και επομένως λιγότερες οι ελληνικές».
Σχεδόν συνειρμικά λοιπόν να θυμηθούμε ότι πέρυσι ακούστηκαν γκρίνιες, η επιλογή ορισμένων γκαλερί να μη συμμετέχουν ερμηνεύτηκε περισσότερο ως απόρροια της οικονομικής κρίσης –πώς να κάνει απόσβεση μια γκαλερί στο ενοίκιο που της αντιστοιχεί πωλώντας έργα όταν σχεδόν κανείς δεν μοιάζει διατεθειμένος να αγοράσει τέχνη από μια φουάρ στην Ελλάδα της κρίσης; «Αυτό έχουμε, αυτό υποστηρίζουμε» είπαν άλλοι που έδωσαν το «παρών», όχι χωρίς να δυσανασχετήσουν για το αντίτιμο που κλήθηκαν να πληρώσουν, ακόμη και αν επρόκειτο για το «συμβολικό ποσό των 300 ευρώ με τον ΦΠΑ» που αντιστοιχούσε σε όσους συμμετείχαν στις πλατφόρμες. Σημειωτέον ότι η Art-Athina χρηματοδοτείται από ΕΣΠΑ, καθώς έχει εξασφαλιστεί κονδύλιο 480.000 ευρώ για τις χρονιές 2013-2014. «Το ΕΣΠΑ επιτρέπει τη συμμετοχή περισσότερων γκαλερί γιατί διευκολύνει την ύπαρξη διαφορετικής τιμολογιακής πολιτικής, πιο χαμηλής σε σχέση με παλιότερα. Οι ελληνικές γκαλερί περνούν μια δύσκολη φάση και κάποιες έχουν σταματήσει να συμμετέχουν, ενώ κάποιες άλλες δεν πληρούσαν τα κριτήρια τα ποιοτικά που είχε θέσει η επιτροπή που αποτελείται από μέλη του ΠΣΑΤ και της διοργανώτριας εταιρείας Εuromare» λέει ο κ. Κανιάρης.
Τι γίνεται με το ταμείο
Ο κόσμος που πήγε πέρασε καλά, το ίδιο αναμένεται να συμβεί και φέτος. Τέχνη θα συζητηθεί, θα αξιολογηθεί, θα κριθεί. Πόσοι όμως θα την αγοράσουν κιόλας; «Οι φουάρ είναι εμπορικές εκθέσεις και σαφώς έχουν ως στόχο να πωληθούν έργα» σχολιάζει ο Κανιάρης. «Οι γκαλερί έχουν προσαρμοστεί στην εποχή τους, υπάρχουν έργα τα οποία είναι πολύ προσιτά και σε ένα νεανικό κοινό. Από τη μία η φουάρ είναι για να πουλάει κανείς, και υπάρχει ένα κοινό στο οποίο στοχεύει η Art-Athina, γι’ αυτό τον λόγο, όπως οι αγοραστές που έρχονται την πρώτη μέρα των εγκαινίων αλλά και ξένοι που έρχονται για να δουν την καλλιτεχνική δημιουργία στην Ελλάδα. Από την άλλη, το υπόλοιπο κοινό που δεν αγοράζει (για την ώρα, γιατί δεν ξέρουμε τι θα κάνει στο μέλλον) είναι μια μαγιά για το μέλλον. Για να εντρυφήσει ο νέος κόσμος στη σύγχρονη τέχνη και από εκεί και πέρα πιθανόν κάποιοι από αυτούς να γίνουν οι επόμενοι συλλέκτες». Η κυρία Γιάννα Γραμματοπούλου, πρόεδρος του ΠΣΑΤ, λέει σχετικά: «Οι γκαλερί δεν θέλουν να ανοίγουν τα χαρτιά τους. Στην Art-Athina κάποιος κλείνει ένα έργο αλλά από εκεί και πέρα θα το αγοράσει από την γκαλερί. Η Art-Athina είναι μια μεγάλη συνάντηση καλλιτεχνών και φορέων και η αυξημένη επισκεψιμότητά της δείχνει ότι ο κόσμος την έχει ανάγκη. Οι γκαλερί δείχνουν το πρόγραμμά τους και τους καλλιτέχνες τους. Αυτοί που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν τέχνη μπορούν να δουν τη δουλειά ενός καλλιτέχνη και να τον προσεγγίσουν σε μια ατομική έκθεσή του που θα γίνει μεταγενέστερα».
Κάτι άλλο που έχει συζητηθεί σε σχέση με την Art-Athina είναι ότι οι επισκέπτες καλούνται να πληρώνουν εισιτήριο επτά ευρώ, κάτι που δεν δικαιολογεί η χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.
«Εχουμε το πιο φτηνό εισιτήριο, το οποίο να σας πω την αλήθεια δεν τηρείται» λέει η κυρία Γραμματοπούλου. «Δεν πληρώνουν εισιτήριο o σύλλογος κριτικών τέχνης, το εικαστικό επιμελητήριο τεχνών, οι δημοσιογράφοι, οι ειδικές ηλικιακές ομάδες, οι άνεργοι. Δίνουμε πάρα πολλές προσκλήσεις και πέρυσι την τελευταία μέρα που ήταν πολύς ο κόσμος και η ουρά έβγαινε έξω επειδή είχε περάσει η ώρα, ανοίξαμε τις πόρτες και μπήκαν οι άνθρωποι χωρίς εισιτήριο. Οταν λέμε ότι επισκέφτηκαν την Art-Athina 30.000, δεν σημαίνει ότι έχουν πληρώσει όλοι τους».

πότε & πού:
Art-Athina – Διεθνής Συνάντηση Σύγχρονης Τέχνης, από τις 15 ως τις 18 Μαΐου, στο Κλειστό Π. Φαλήρου (Γήπεδο Tae Kwon Do)

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ