Πάτι Σμιθ: Η «καταραμένη» ποιήτρια της ροκ

Η αγάπη μου για την Πάτι Σμιθ, όπως και των περισσότερων Ελλήνων, ξεκίνησε με ένα τραγούδι που έγινε ύμνος στα τέλη της δεκαετίας του ’70 για την τότε ροκ γενιά, το οποίο όμως δεν ήταν δικό της. Το «Because The Night», σύνθεση του Μπρους Σπρίνγκστιν, αν και εξαιρετικό τραγούδι, δεν αντιπροσωπεύει την «καταραμένη» ποίηση της Πάτι Σμιθ. Τα μποντλερικά ποιήματά της, που αγαπήθηκαν και αποκωδικοποιήθηκαν κατά το δοκούν από τους λάτρεις της ανά την υφήλιο, συνδύαζαν μοναδικά τη «μαύρη» πλευρά της με την αισιοδοξία της για μια καλύτερη ανθρωπότητα.

Θυμάμαι να τους διαβάζω μετά μανίας ξανά και ξανά για μια συνέντευξη που δεν έγινε. Για να καταλάβω μερικά χρόνια αργότερα, το 1999, συναντώντας τη στα παρασκήνια του Rockwave Festival, ότι όλα αυτά ήταν περιττά. Ηταν μια γλυκιά, ώριμη γυναίκα, που μιλούσε για τον κόσμο με τη θέρμη της μάνας που δεν θέλει το παιδί της να πάθει κακό. Ζεστή, με μια ηρεμία που εντυπωσιάζει, ξεδιπλώνει τον πολιτικό λόγο της και μπερδεύει τον ακροατή της, ο οποίος δεν ξέρει τι ακριβώς να δει μέσα της: την πανκ επαναστάτρια, την ποιήτρια ή την πολιτική ακτιβίστρια;

Μπορώ να πω πλέον με σιγουριά, έχοντας γνωρίσει από κοντά σχεδόν όλα τα ινδάλματά μου, ότι ανήκει σε εκείνες τις λιγοστές περιπτώσεις όπου η δημόσια εικόνα τους δεν διαφέρει από την ιδιωτική. Μπορεί η Πάτι Σμιθ να μην πούλησε ποτέ ούτε κατά διάνοια τους δίσκους που πούλησαν η Μαράια Κάρεϊ και η Γουίτνεϊ Χιούστον – μόνο μία φορά μπήκε στο αμερικανικό τοπ 20 -, κατάφερε όμως να μπει στη λίστα με τους εκλεκτούς της ροκ μουσικής, εκείνους που με κάθε κίνησή τους επηρεάζουν δεκάδες νέους καλλιτέχνες.

Η ίδια δεν συμμερίζεται καθόλου το… ειδικό βάρος που της έχει αποδοθεί: «Αν νιώθω ίνδαλμα; Δεν το έχω σκεφτεί, σίγουρα είναι βαρύ καθήκον να είσαι μητέρα. Απλώς κάνω τη δουλειά μου και αυτή αρέσει σε αρκετό κόσμο. Στις ΗΠΑ, λόγω των πολιτικών μου πεποιθήσεων, δεν μου φέρονται όπως λες εσύ, δηλαδή ως ίνδαλμα. Είμαι πολύ ευχαριστημένη που έχω κάποια αναγνώριση από μια μερίδα του κοινού. Με βράβευσαν στο Rock ‘n’ Roll Hall of Fame προσφάτως, εγώ όμως δεν βλέπω τα πράγματα από αυτή τη σκοπιά. Δεν είμαι celebrity, απλώς ένας φυσιολογικός νυσταγμένος άνθρωπος» μου είχε πει.

Από το Σικάγο στη Νέα Υόρκη

Τα παιδικά χρόνια της Πάτι Σμιθ υπήρξαν αρκετά δύσκολα. Γεννημένη στο Σικάγο και μεγαλωμένη στο Γούντμπερι του Νιου Τζέρσι, με μητέρα αφοσιωμένη μάρτυρα του Ιεχωβά και πατέρα άθεο, στα 16 της αναγκάστηκε να διακόψει το σχολείο για να δουλέψει σε εργοστάσιο εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε η οικογένειά της. Κατά τη διάρκεια της φοίτησής της στο κολέγιο του Γκλάσμπορο γέννησε ένα παιδί το οποίο έδωσε για υιοθεσία. Αυτός ήταν και ο λόγος που την απέβαλαν από το κολέγιο.

Το 1967 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όπου γνώρισε τον άνθρωπο που θα της έδειχνε τον δρόμο για τις καλλιτεχνικές ανησυχίες της, τον αιρετικό φωτογράφοΡόμπερτ Μέιπλθορπ. Η ιστορία τους ειπώθηκε με εξαιρετικό τρόπο από την ίδια στο μπεστ σέλερ βιβλίο της «Just Kids». Οι δυο τους αρχικά ήταν ζευγάρι και στη συνέχεια παρέμειναν φίλοι –ως τον θάνατό του το 1989 από AIDS.

Η καριέρα της στη μουσική ξεκίνησε ουσιαστικά το 1974 με το τραγούδι «Piss Factory», οι στίχοι του οποίου μιλούν για την περίοδο που δούλευε σε εργοστάσιο και το πώς αυτή η εμπειρία διαμόρφωσε τον χαρακτήρα της, ενώ στην πίσω πλευρά διασκεύαζε το «Hey Joe» τουΤζίμι Χέντριξ. Την ίδια συνταγή ακολούθησε και στο πρώτο άλμπουμ της, «Horses», σε παραγωγή του σπουδαίου Τζον Κέιλ, όπου δίπλα στη συγκλονιστική εκτέλεση του «Gloria» τουΒαν Μόρισον– με τη δική της εισαγωγή«Ο Χριστός πέθανε για κάποιου τις αμαρτίες,αλλά όχι για τις δικές μου»– υπάρχουν τα «Break It Up» και «Land». Το εξώφυλλο κοσμούσε ένα πορτρέτο της από τον Μέιπλθορπ που έμελλε να γίνει μια από τις πιο κλασικές φωτογραφίες της ροκ. Η συνέχεια της ιστορίας γνωστή, με εξαιρετικές δουλειές, όπως το «Radio Ethiopia», το «Easter», το οποίο περιείχε και το «Because The Night», και το «Wave».

Η μητρότητα και η επιστροφή

Η σκηνική παρουσία της εκείνες τις ημέρες ήταν η απόλυτη ροκ εμπειρία. Είτε διαβάζοντας στίχους της είτε ερμηνεύοντας τα τραγούδια της με εκείνη τη «μυώδη» φωνή, δεν άφηνε περιθώρια στον θεατή να… μην τη λατρέψει. Τη δεκαετία του 1980 αποφάσισε να αποτραβηχθεί από το προσκήνιο προκειμένου να μεγαλώσει τον γιο της Τζάκσον και την κόρη της Τζέσι, που είχε αποκτήσει με τον κιθαρίστα του θρυλικού συγκροτήματος MC5Φρεντ «Σόνικ» Σμιθ. Επανήλθε το 1988 με το άλμπουμ «Dream Of Life», που περιείχε τον ροκ ύμνο «People Have The Power».

Το 1994 ο Φρεντ Σμιθ πέθανε από έμφραγμα και λίγο αργότερα τον ακολούθησε ο αδελφός τηςΤοντ. Στο διάστημα αυτό ζούσε στο Ντιτρόιτ, αλλά ένιωσε επιτακτική την ανάγκη να επιστρέψει στη Νέα Υόρκη. Τότε οι φίλοι τηςΜάικλ ΣτάιπκαιΑλεν Γκίνσμπεργκ την πίεσαν να βγει ξανά στον «δρόμο». Αποτέλεσμα, μια σειρά εμφανίσεών της με τον Μπομπ Ντίλαντον Δεκέμβριο του 1995.

Το νέο άλμπουμ της, «Gone Again», περιείχε το τραγούδι «About Α Boy» που αναφερόταν στονΚερτ Κομπέιν, τον οποίο, αν και θαύμαζε, δεν συγχώρεσε για την αυτοκτονία του. Η Πάτι Σμιθ παράλληλα κυκλοφόρησε αρκετές ποιητικές συλλογές, ενώ έργα της έχουν εκτεθεί στο Andy Warhol Museum στο Πίτσμπουργκ.

Οσο για τους μετέπειτα δίσκους της, ήταν πάντα ενδιαφέροντες, από το «Trampin’» και το «Twelve» –με διασκευές αγαπημένων ροκ τραγουδιών –ως το περυσινό «Banga», αποσπάσματα από το οποίο θα παρουσιάσει και στην Αθήνα.

πότε & πού:
Η Πάτι Σμιθ θα εμφανιστεί στις 22/6 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού