Ψηλός, σωματώδης, αυστηρός. Ο λιθουανός σκηνοθέτης Τσέζαρις Γκραουζίνις έφθασε συνοδευόμενος από την ελληνίδα ηθοποιό Μάρω Παπαδοπούλου, με την οποία μοιράζεται τα τελευταία χρόνια τη ζωή του, αλλά και τον μικρό Αλέξη, τον μόλις 21 μηνών γιο τους. «Θα τον είχαμε βαφτίσει Αλκη, που άρεσε στη Μάρω, αλλά στη γλώσσα μου σημαίνει πείνα…».
Ο «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή είναι η τραγωδία που θα σκηνοθετήσει και με την οποία θα ανοίξουν τα εφετινά Επιδαύρια. Ο ίδιος ανταποκρίθηκε στην πρόταση του Αιμίλιου Χειλάκη (θα ερμηνεύσει τον ομώνυμο ήρωα), και του πρότεινε έναν θίασο αμιγώς ανδρικό. «Ηταν ο μόνος τρόπος να προσεγγίσω τον «Οιδίποδα»» λέει καθώς αρχίζουμε τη συζήτηση, στην οποία απαντά με σαφήνεια και ειλικρίνεια. «Οτιδήποτε αναλαμβάνω να κάνω υπακούει στις δικές μου ιδέες. Και μη με ρωτήσεις από πού έρχονται οι ιδέες, γιατί προφανώς δεν ξέρω. Κάνω την παράσταση για να εκφραστώ. Αν ήταν να τις αναλύσω, θα γινόμουν δημοσιογράφος ή συγγραφέας. Φιλοσοφία μου είναι το «Ελα να δεις και μετά κρίνεις»».
Γι’ αυτό και διαφωνεί με τις πολλές κουβέντες γύρω από το θέατρο. «Συνήθως οι άνθρωποι του θεάτρου μιλάνε πολύ. Στις μέρες μας που όλα χρειάζονται διαφήμιση, προκλητική προώθηση – ακόμη και οι ιδέες -, που μας γίνεται πλύση εγκεφάλου και που μας ενημερώνουν για όλα, προτιμώ να έρθει κάποιος να δει την παράσταση χωρίς τις συνήθεις προκαθορισμένες εικόνες, τις συγκεκριμένες απαιτήσεις και τις προσδοκίες. Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος για να μη δεις τελικά την παράσταση, να μην εκπλαγείς, να μη νιώσεις».
Ο 45χρονος σκηνοθέτης συμφωνεί ότι η ιδέα του ανδρικού θιάσου δεν είναι πρωτότυπη. Αλλά ούτε αυτό δείχνει να τον απασχολεί. «Δεν είναι δουλειά μου να εξηγώ… Ας με κρίνουν οι ειδικοί. Η επιλογή μου αυτή περιέχει πρόκληση, δυσκολία. Και ήταν ο μόνος τρόπος για μένα. Δεν μπορώ να εξηγήσω λογικά τα πράγματα. Και γιατί να το κάνω άλλωστε; Ηταν μια έμπνευση. Εγώ έτσι λειτουργώ, όχι με τη λογική, γι’ αυτό και δεν μπορώ να απαντήσω… Επέλεξα παράλληλα μια chic και αριστοκρατική εκδοχή, αφαιρετική, χωρίς τρικ και άλλα τέτοια. Ενας άνθρωπος, ένας ηθοποιός, το κοινό. Δεν κρύβομαι πίσω από τεχνικά και τεχνολογικά κόλπα: Ετσι μ’ αρέσει το θέατρο».
Στην πρώτη του κάθοδο στην Επίδαυρο όμως, ο Τσέζαρις Γκραουζίνις αντιδρά, πάλι, με τον δικό του τρόπο: «Οχι, δεν θεωρώ την Επίδαυρο το σημαντικότερο θέατρο του κόσμου. Δεν ήταν όνειρό μου – καθόλου. Δεν νιώθω έτσι. Δεν είχα αυτή την επιθυμία. Είμαι όμως περίεργος να δω πώς λειτουργεί». Νιώθει φόβο; «Οχι, δεν φοβάμαι. Η περιέργεια δεν με αφήνει. Παραδέχομαι όμως ότι έπρεπε να δουλέψω αλλιώς, να κάνω άλλου είδους συμφωνίες με τους ηθοποιούς. Ενιωσα χαμένος μερικές στιγμές, είδα ότι κάποιες σκέψεις δεν απέδωσαν και έπρεπε να τις αλλάξω. Εψαξα, ψάχνω ακόμη. Το πιο σημαντικό για μένα ήταν και είναι να εκπλήξω τον εαυτό μου. Αλλιώς βαριέμαι. Αν ξέρω πώς θα κάνω κάτι, δεν έχω κανένα κίνητρο πια. Δεν μπορώ να πω «αυτή θα είναι η πιο σημαντική μου εμπειρία» γιατί καμιά φορά σε ένα μικρό μέρος κάνεις πιο μεγάλα πράγματα».
Ωστόσο η σχέση του με την Επίδαυρο καθορίζεται από μιαν άλλη διάσταση: «Θα έλεγα ότι ο χώρος αυτός απευθύνεται κυρίως στους θεούς… Δεν νομίζω ότι φτιάχθηκε για ανθρώπους… Αναρωτιέμαι. Αναρωτιέμαι πώς θα ήταν αν αποφάσιζα να παίξω. Πώς θα ήταν η επαφή, η επικοινωνία με το κοινό; Νιώθω κάθετες επιδράσεις – μπορεί να ακούγονται βλακώδη όλα αυτά, αλλά όταν παίζεις εκεί, είναι σαν να παίζεις για τους θεούς… Μια δύναμη μπαίνει μέσα και σε επηρεάζει, μια θεϊκή, κάθετη επίδραση…».
Κάπου εκεί ανακάλυψε και τους κανόνες της Επιδαύρου ή καλύτερα ότι η Επίδαυρος έχει κανόνες: «Δεν υπάρχει κανένας να μας πει πώς πρέπει να ανεβαίνει το αρχαίο δράμα. Σε ό,τι με αφορά δεν θα χρησιμοποιούσα ποτέ γυμνά σώματα, παιδιά και ζώα. Το βρίσκω παράξενο και γελοίο. Αλλά ως εκεί. Εκ προοιμίου είναι όλα ανοιχτά. Απλώς τους κανόνες τους καταλαβαίνεις όταν συνειδητοποιείς ότι κάποια πράγματα δεν γίνονται εκεί μέσα», σαν άγραφοι κανόνες…
Και ο Οιδίποδας, ποιος είναι σήμερα; «Ο Χειλάκης» έρχεται ως απάντηση, με ή χωρίς χιούμορ… «Δεν ξέρω και δεν με ενδιαφέρει. Δεν πιστεύω στο θέατρο που διδάσκει, στο θέατρο που είναι σαν τον δάσκαλο με το χέρι σηκωμένο. Εμένα το θέατρο με ενδιαφέρει όταν με βοηθά στην αμφισβήτηση, όταν με βγάζει από τη λογική της καθημερινότητας, με βάζει σε συζήτηση με τον εαυτό μου, όταν μου προσφέρει εμπειρία… Ούτε πολιτικός ούτε διανοητικός είναι ο στόχος» καταλήγει.
«Είναι πολλές οι βαρετές παραστάσεις»
Γεννημένος τον Οκτώβριο του 1967 στο Βίλνιους της Λιθουανίας, ο Τσέζαρις Γκραουζίνις σπούδασε θέατρο στη Μόσχα και διδάχθηκε την τεχνική του Ταντάσι Σουζούκι. Το 2003 ίδρυσε την ομάδα του «Τσέζαρις Γκρουπ» με την οποία παρουσιάζει τις δικές του δουλειές, ενώ συνεργάζεται ως σκηνοθέτης με ευρωπαϊκά θέατρα (Σουηδία, Φινλανδία, Πολωνία, Ελλάδα).
Στη χώρα μας ήρθε για πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 2000 προσκεκλημένος του Δημήτρη Τάρλοου για να σκηνοθετήσει το έργο «Δάφνις και Χλόη» στο θέατρο Πορεία – είχαν γνωριστεί στο Φεστιβάλ του Βίλνιους. Εκτοτε ο λιθουανός σκηνοθέτης συνεργάστηκε με το Φεστιβάλ Αθηνών, το ΚΘΒΕ, το Εθνικό Θέατρο αλλά και ελεύθερους θιάσους.
Στην προσαρμογή του πάντως στη χώρα μας δεν φάνηκε να δυσκολεύθηκε: «Ουσιαστικά δεν είχα μεγάλα προβλήματα. Μια χαρά είμαι εδώ. Αλλωστε δεν ξέρω με τι να συγκρίνω τη ζωή μου. Νιώθω οικεία και φυσικά. Καταλαβαίνω τους Ελληνες, το πνεύμα τους». Από το 2006 που ήρθε για πρώτη φορά στη χώρα μας δεν βλέπει να έχουν αλλάξει και πολλά. «Πιο πολλά άλλαξαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης παρά στη ζωή. Πιο πολύ άλλαξαν οι πολιτικοί, οι μπίζνες, τα λεφτά φταίνε… Δεν ξέρω πώς να μοιράσω τις ευθύνες. Ούτε στην τέχνη βρίσκω αλλαγές και διαφορές. Ισως να βλέπω τα πράγματα από τη δική μου πλευρά, απλά. Προφανώς θα άλλαξα κι εγώ. Ακόμη και στο θέατρο: παραμένουν το ίδιο πολλές οι βαρετές παραστάσεις» καταλήγει.

πότε & πού:
«Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή. Μετάφραση Μίνως Βολανάκης, σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις, σκηνογραφία Κένι Μακλίλαν, μουσική Δημήτρης Θεοχάρης, φωτισμοί Νίκος Βλασόπουλος. Παίζουν: Αιμίλιος Χειλάκης, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Χρήστος Σαπουντζής, Κώστας Κορωναίος, Αλμπέρτο Φάις, Γιάννης Τσεμπερλίδης, Παναγιώτης Εξαρχέας, Ονίκ Κετσογιάν. Συμπαραγωγή: αρτivities & ΔΗΠΕΘΕ Βόλου για το Φεστιβάλ Αθηνών.
Η πρεμιέρα θα δοθεί το Σάββατο 23 Ιουνίου στον Βόλο (Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο «Μελίνα»). Στην Επίδαυρο θα παρουσιαστεί στις 6 και 7 Ιουλίου, ως εναρκτήρια παράσταση για τα Επιδαύρια 2012. Ακολουθεί περιοδεία ανά την Ελλάδα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ