Η κρίση σίγουρα αλλάζει τον χάρτη της επικράτειας του βιβλίου. Είναι ο μοχλός που οδηγεί, κατ’ ανάγκην, σε δράση από καιρό απαιτούμενη. Οι μεγάλοι εκδότες και βιβλιοπώλες συσπειρώνονται σε νέα συλλογικότητα προκειμένου να διαχειριστούν καλύτερα τις απώλειες της κρίσης.
Κάποιοι άλλοι… αυτοδιαχειρίζονται. Ο λόγος για το εκδοτικό σχήμα Εκδόσεις των Συναδέλφων -που ξεπήδησε ως παραβλάστημα του Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου Αττικής-, μια πρωτοβουλία που εμφανίστηκε δειλά στα τέλη του 2009 και όσο η κρίση προχωρά δραστηριοποιείται εντονότερα.
«Ξεκινήσαμε ερασιτεχνικά την έκδοση βιβλίων τον Νοέμβριο 2009, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του συλλόγου», λέει ο γραφίστας Κώστας Λεγάκης. Στην πορεία, «πολλοί συνάδελφοι έμεναν άνεργοι, δεν ήταν εύκολο κάποιος να βρει δουλειά και αποφασίσαμε να δούμε το εγχείρημα σε πιο επαγγελματική βάση».
Την περασμένη χρονιά η δραστηριότητα των Συναδέλφων εντάθηκε, κυκλοφόρησαν πέντε βιβλία. Εφέτος τύπωσαν δύο και ετοιμάζουν άλλα τέσσερα. Συνολικά δώδεκα τίτλοι, που χρηματοδοτήθηκαν από τον κοινό κουμπαρά, βάσει αποφάσεων που πάρθηκαν και εκτελέστηκαν από κοινού. Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων είναι μια συλλογικότητα περίπου δέκα ατόμων, άνθρωποι που εργάζονταν στον χώρο του βιβλίου, γραφίστες, διορθωτές, λογιστές, πωλητές, αποθηκάριοι, κούριερ.
Τα πρώτα τους βιβλία ήταν τα διηγήματα του Βραζιλιάνου Αλφόνσο Ενρίκες δε Λίμα Μπαρέτο «Η νέα Καλιφόρνια» και τα ποιήματα του Αργεντινού Οράσιο Καστίγιο «Οι γάτοι της Ακρόπολης και άλλα ποιήματα». Ακολουθεί το πολιτικό, το οικονομικό και το οικολογικό δοκίμιο, σε περιποιημένες εκδόσεις, ολιγοσέλιδες -κάποιες είναι μόλις ένα τυπογραφικό- και φθηνές: το προφίλ του εκδοτικού θυμίζει τον χαρακτήρα των εκδοτικών οίκων που εμφανίστηκαν στα τελευταία δικτατορικά και στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια.
Τα κίνητρα αυτής της πρωτοβουλίας είναι καθαρά βιοποριστικά. Μπορεί το αποτέλεσμα μέχρι στιγμής να μην ανταμείβει τους συμμετέχοντες, «αλλά δεν έχουμε άλλη επιλογή», εξηγεί ο Κώστας Λεγάκης. «Είναι τόσο κακή η κατάσταση στην αγορά, είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεις δουλειά, έπεσαν οι δουλειές, έπεσαν οι τιμές, έπεσαν «απληρωσιές», ελαστικά ωράρια και εκ περιτροπής εργασία».
Eχοντας αυτονομηθεί από τον σύλλογο, ετοιμάζονται τώρα να συστήσουν εκδοτικό συνεταιρισμό στο πλαίσιο του πρόσφατου νόμου για την κοινωνική οικονομία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα ευελπιστώντας ότι θα διευκολυνθούν οι επόμενες κινήσεις τους.
Τρεις από τους τίτλους τους έχουν προχωρήσει σε ανατύπωση, εγκαινίασαν την κυκλοφορία ψηφιακών βιβλίων με το δοκίμιο «Ξαναπιάνοντας το νήμα: Η κοινωνική αναμέτρηση στην Ελλάδα σήμερα» του Γιώργου Λιερού και «τα πράγματα παίρνουν σιγά σιγά τον δρόμο τους». Τα όνειρά τους; Να πετύχει το εγχείρημα, να προσφέρει στον καθένα τους έναν αξιοπρεπή μισθό, να αποκτήσουν ένα δικό τους βιβλιοπωλείο, να επεκταθούν στην εμπορία και στη διακίνηση του βιβλίου, να συνεργαστούν με άλλους μικρούς και εναλλακτικούς εκδοτικούς οίκους.
«Θα γίνει μεγάλο ξεκαθάρισμα στον χώρο και τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο σκληρά», λέει ο Κώστας Λεγάκης. «Θα επικρατήσουν τα ολιγοπώλια και οι μικροί εκδότες, εκτός από όσους είναι πολύ στοχευμένοι, δύσκολα θα επιβιώσουν». Πού βασίζει τις ελπίδες του για την επιτυχία της δικής τους προσπάθειας; «Στη συνεργασία, στη συμμετοχή όλων, στην αλληλεγγύη των υπόλοιπων εργαζομένων στον χώρο του βιβλίου οι οποίοι διαβάζουν και θέλουν να ψωνίζουν βιβλία από συναδέλφους τους. Ό,τι είναι να γίνει θα γίνει συλλογικά».
