Ενα γυναικείο σώμα καλυμμένο με ματωμένες γάζες, με τα μάτια και τα πόδια δεμένα μέσα σε μια πλαστική σακούλα, κείτεται σαν σφαγμένο ζώο πάνω σε ένα τραπέζι που το ζώνει το σκοτάδι. Η νεκρή συγκρατεί τα χυμένα σωθικά της ενώ ακούγονται φωνές αξιωματούχων της Δύσης που λένε ότι «η Μέση Ανατολή είναι ασφαλής», ότι «ξοδέψαμε εκατομμύρια δολάρια για όπλα» και «θέλουμε να προστατεύσουμε την ειρήνη».
Η διεθνούς φήμης εικαστικός Μόνα Χατούμ, παλαιστινιακής καταγωγής, δεν άντεξε μπροστά στην πρώτη επανάληψη έπειτα από τόσα χρόνια της ιστορικής της περφόρμανς «Το τραπέζι των διαπραγματεύσεων» (1983) στο επιβλητικό «Haus Der Kulturen Der Welt» του Βερολίνου τον περασμένο Ιανουάριο, στο πλαίσιο του «Meeting Points 6». Η καλλιτέχνις έβαλε τα κλάματα και εγκατέλειψε την αίθουσα.
«Την τελευταία φορά το παρουσίασα μόνη μου. Συγκινήθηκα πάρα πολύ» μας είπε η ίδια λίγο μετά για τον τρόπο που επέλεξε τότε να αντιδράσει στην ισραηλινή εισβολή στον Λίβανο. Το «Meeting Points 6. Locus Agonistes: Πρακτικές και λογικές της κοινωνίας των πολιτών», όπως είναι η πλήρης ονομασία αυτής της διεθνούς καλλιτεχνικής πλατφόρμας που συνδέει την καλλιτεχνική δημιουργία με τον πολιτικό στοχασμό, είναι ένα φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης από τον αραβικό κόσμο που έχει πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σε διάφορες πρωτεύουσες της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και της Ευρώπης.
Προηγούμενη στάση ήταν το Βερολίνο, με τους Γερμανούς να αγκαλιάζουν ένθερμα τις εκδηλώσεις, και επόμενη είναι η Αθήνα. Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση παίρνει τη σκυτάλη για μία εβδομάδα, από τις 7 ως τις 11 Μαρτίου, και μετατρέπεται σε ένα καλλιτεχνικό πανόραμα με φόντο την Αραβική Ανοιξη και τις ιστορικές εξελίξεις που βρίσκονται ακόμη εν εξελίξει. Καλλιτέχνες από το Κάιρο, τη Δαμασκό, το Αμάν, τη Βηρυτό, την Τύνιδα, το Λονδίνο και το Παρίσι θα συστηθούν στο ελληνικό κοινό μέσα από το θέατρο, τη μουσική, τον χορό, τα εικαστικά αλλά και ποικίλες προβολές, διαλέξεις και συζητήσεις.
«Πολιτική φαντασία»
Ο νιγηριανής καταγωγής Οκουι Ενβιζορ, ο υπέρκομψος επιμελητής της διοργάνωσης, αναγνωρισμένος κριτικός και θεωρητικός της τέχνης, μας έδωσε το στίγμα αυτού του καλλιτεχνικού «δικτύου» σε ένα κεντρικό ξενοδοχείο του Βερολίνου. «Ο ρόλος της σύγχρονης τέχνης, ειδικά σε κοινωνίες που βρίσκονται σε ένα μεταβατικό στάδιο, έχει να κάνει πάρα πολύ με αυτό που ονομάζω πολιτική φαντασία» μας είπε επικαλούμενος φιλοσόφους όπως ο Γιούργκεν Χάμπερμας, ο Αλέν Μπαντιού αλλά και ο Αντόνιο Νέγκρι.
«Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η τέχνη ως ένα μέσο δημιουργίας δημόσιου χώρου που στην ουσία μετατρέπεται σε έναν χώρο ελεύθερης σκέψης. Το εγχείρημά μας δεν είναι κάτι προκαθορισμένο. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν βλέπουν κριτικά την Ιστορία μέσα από ένα ιδιαίτερα πιεστικό παρόν. Το εγχείρημα δεν είναι απλώς ένα είδος ακτιβισμού που αντιστρατεύεται την επίσημη εξουσία αλλά μια προσπάθεια να διευρύνουμε τον ορίζοντα της κριτικής μας ανάλυσης για την πολυπλοκότητα αυτών των κοινωνιών» τόνισε ο Ενβιζορ φέρνοντας ως παράδειγμα το κινηματογραφικό έργο του πρωτοπόρου Σύρου Ομάρ Αμιραλάι, ο οποίος πέθανε τον Φεβρουάριο του 2011.
Οσοι παρακολουθήσουν το νεορεαλιστικής έμπνευσης ντοκυμαντέρ του «Η καθημερινή ζωή σε ένα χωριό της Συρίας» (1974) θα καταλάβουν καλύτερα ποιο πολιτισμικό και πολιτικό απόστημα έχει σπάσει σήμερα εκεί. Ο νεαρός σκηνοθέτης και δραματουργός Ομάρ Αμπού Σαάντα, από την άλλη μεριά, πρόκειται να παρουσιάσει ένα πολυμεσικό έργο στο οποίο έχει χρησιμοποιήσει το Facebook για να αναφερθεί στα όσα τον περικυκλώνουν αλλά και την πλατεία Ταχρίρ της Αιγύπτου.
«Αποφάσισα να γράψω για να εκφράσω και την αγωνία του συριακού λαού. Αν ζεις σήμερα στη Συρία, νιώθεις ότι πρέπει να συμμετάσχεις στην επανάσταση με έναν τρόπο. Η επανάσταση είναι ένα είδος τέχνης. Σκέφτομαι τους συμπολίτες μου που προσπαθούν να εκφραστούν ελεύθερα: αυτό είναι τέχνη για μένα» μας είπε ο ίδιος έπειτα από μια πολύωρη πρόβα με τους ηθοποιούς του στο Βερολίνο.
Το πρόγραμμα που έχει ετοιμάσει η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών είναι πλούσιο και ελκυστικό. Πολλοί καλλιτέχνες θα εμφανιστούν για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μεταξύ αυτών οι κινηματογραφιστές και καθηγητές Ιωάννα Χατζηθωμά (με ελληνική καταγωγή από τη Σμύρνη) και Χαλίλ Ζορέζ από τη Βηρυτό που έγιναν ευρύτερα γνωστοί με την ταινία τους «Je veux voir» (2008) με τη συμμετοχή της Κατρίν Ντενέβ, η Λάιλα Σουλεϊμάν, ανεξάρτητη συγγραφέας και σκηνοθέτις από το Κάιρο, που θα παρουσιάσει το «No time for art» («Δεν υπάρχει χρόνος για τέχνη»), βασισμένο σε «ημερολόγια, ήχους, κινήσεις, ειδήσεις και οτιδήποτε συνιστά μια επανάσταση», όπως και η κορυφαία μορφή του αραβόφωνου θεάτρου Φάδελ Ζάιμπι, που θα παρουσιάσει το έργο του «Αmnesia» από κοινού με τη Ζαλίλα Μπακάρ.

πότε και πού:
Φεστιβάλ Σύγχρονης Τέχνης από τον αραβικό κόσμο Meeting Points 6. Locus Agonistes: Πρακτικές και λογικές της κοινωνίας των πολιτών. Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση (λεωφ. Συγγρού 107-109). Από 7 ως 11 Μαρτίου. Πληροφορίες στο http://www.sgt.gr/

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ