Και τώρα «Αγωνιστείτε!»

Το «Αγανακτήστε!», ένα βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τον μικρό εκδοτικό οίκο «Indigene» του Μονπελιέ και μοιάζει μ’ ένα μανιφέστο επαναπροσδιορισμού της πολιτικής ηθικής, των αρχών της συλλογικότητας και της κοινωνικής συνεργασίας, ξεπέρασε τα 2 εκατομμύρια αντίτυπα στην πατρίδα του και στη συνέχεια εξελίχθηκε σε ευρωπαϊκό εκδοτικό φαινόμενο.

Βοηθούσης της τεράστιας ανασφάλειας που έχει προκαλέσει η οικονομική κρίση τα απλά, καθαρά λόγια του Εσσέλ βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση. Ο ίδιος, που επέζησε από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ και του Ντόρα Μίτελμπαου, υπήρξε ο νεότερος συντελεστής της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου το 1948.

Ο Εσσέλ διαπιστώνοντας ότι σήμερα κινδυνεύει να χαθεί όλο το πλέγμα των κοινωνικών κατακτήσεων, χαρακτήρισε απαραίτητη την επιστροφή σε βασικές αρχές και αξίες επικαλούμενος τον Σαρτρ που έλεγε πως πρέπει να λέμε «είμαστε υπεύθυνα άτομα» και κάλεσε σε μια «ειρηνική εξέγερση» απέναντι στην όλο και μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ πλουσίων και φτωχών, την περιβαλλοντική κρίση του πλανήτη, την κακομεταχείριση των λαθρομεταναστών, τον αχαλίνωτο ανταγωνισμό, την κούρσα τού «όλο και περισσότερο», τη δικτατορία των χρηματαγορών, την επίθεση στην εργασία, την ασφάλιση, τις συντάξεις.

Όταν ο ενθουσιασμός κόπασε πολλοί αναρωτήθηκαν «αρκεί μονάχα η αγανάκτηση»; Ο Εσσέλ απάντησε με μια ακόμα προτροπή, το «Αγωνιστείτε!», τη φυσική συνέχεια, θα λέγαμε, του πρώτου βιβλίου που μετατράπηκε σε λόγο αφυπνιστικό «εξαιτίας της κρίσης και της απουσίας πολιτικού λόγου» όπως είπαν πολλοί στη Γαλλία. Ο Εσσέλ έρχεται, επί της ουσίας, να συμπληρώσει ότι η αγανάκτηση, αν δε μορφοποιηθεί από δημιουργικές και προοδευτικές δυνάμεις της κοινωνίας των πολιτών, προοδευτικά θα χάσει την όποια δυναμική της.

«Η μάχη είναι λοιπόν πολλαπλή και γι’ αυτό πρέπει να βάλουμε όρια στη λέξη «αντίσταση». Υπάρχει σίγουρα μια ροπή προς την αντίσταση (…)Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί. Πρέπει να δημιουργούμε: η αντίσταση δεν αρκεί. Όλες οι υπεραπλουστεύσεις είναι επικίνδυνες» υπογραμμίζει. «Η δράση έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα» τονίζει ο Εσσέλ που θεωρεί ότι δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε σε ιστορικά υποδείγματα αλλά σε «αξίες που αντέχουν στον χρόνο».

Σ’ αυτό το δεύτερο βιβλίο που κυκλοφορεί στα ελληνικά απ’ τις εκδόσεις Πατάκη (μτφ. Σώτη Τριανταφύλλου) ο πάντα αισιόδοξος «γερούλης» που έγινε φαινόμενο, αναπτύσσει τις απόψεις του για το παγκόσμιο κίνημα του δημοκρατικού πολίτη απέναντι στον πολύπλοκο, οικονομικά παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας και χαρακτηρίζει την οικολογία «την πρωταρχική πρόκληση του 21^ου αιώνα». Πιστεύει ότι η επόμενη γενιά πρέπει να κάνει σκοπό της έναν άλλο τρόπο ζωής που θα προστατεύει τον πλανήτη.

Ο Εσσέλ συζητά με τον εικοσιπεντάχρονο δημοσιογράφο Ζιλ Βαντερπότεν σχετικά με την αποστολή και την ευθύνη που πρέπει να αναλάβει ο κάθε σκεπτόμενος πολίτης απέναντι στα «σκάνδαλα της εποχής του» προτρέποντας μάλιστα σε κάποιο σημείο τους σοσιαλιστές «να ενθαρρυνθούν και να αποκτήσουν καινούργια ερεθίσματα». Στο παράρτημα του βιβλίου αναδημοσιεύει το κείμενο της Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του Ο.Η.Ε. και το πρόγραμμα του Γαλλικού Εθνικού Συμβουλίου Αντίστασης (1944), προφανώς για να υπενθυμίσει τις πηγές έμπνευσής του.

Επισημαίνει δε το «απροσμέτρητο χάσμα μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων και της νεολαίας» για την οποία ανησυχεί καθώς δε δείχνει να έχει και τόσο ισχυρά αντανακλαστικά αντίδρασης απέναντι στα κακώς κείμενα. «Ο αποσταθεροποιημένος κόσμος στον οποίο ζούμε από τη στιγμή που φανερώθηκε η κρίση – αποσταθεροποιημένος εξαιτίας των κερδοσκόπων και της χρηματιστηριοποίησης της παγκόσμιας οικονομίας – είναι απεχθές μέρος για να ζει κανείς» διαπιστώνει ο Εσσέλ.

Η πίστη του όμως στην ανθρώπινη πρόοδο είναι ανεξάντλητη. «Οι κατακτήσεις μας είναι ασύλληπτες… Αυτά που μένουν να κατακτηθούν είναι επίσης ασύλληπτα»…

Τα αυτονόητα ξεχνιούνται γρήγορα. Οι φωνές που μας τα υπενθυμίζουν είναι απαραίτητες.