Το ηθικό δόγμα της Αυν Ραντ (1905-1982), για την ελεύθερη ανθρώπινη βούληση, συνοψίζεται στην εξής φράση: «τα άτομα πρέπει να ζουν για λογαριασμό τους, ούτε να θυσιάζουν τον εαυτό τους για τους άλλους, ούτε να θυσιάζουν άλλους για τον εαυτό τους». Τη λογοτεχνία της, που άλλοι εξυμνούν και άλλοι λένε ότι είναι για τα σκουπίδια, την ονόμασε η ίδια «ρομαντικό ρεαλισμό».
Η Αυν Ραντ ανήκει στην κατηγορία των συγγραφέων με τους πιστούς οπαδούς και τους ορκισμένους εχθρούς. Ακόμα και σήμερα η ανάγνωση των βιβλίων της, τα οποία έχουν ξεπεράσει τα είκοσι εκατομμύρια αντίτυπα σε πωλήσεις, δημιουργεί λογοτεχνικές και ιδεολογικές μάχες. Είναι μια απ’ τις πιο αμφιλεγόμενες και αντιφατικές προσωπικότητες των ΗΠΑ του περασμένου αιώνα.
Η αμερικανοεβραία συγγραφέας γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη από εύπορη οικογένεια και την εγκατέλειψε σε ηλικία δώδεκα ετών το 1917, χρονιά της Οκτωβριανής Επανάστασης, όταν οι μπολσεβίκοι δήμευσαν την περιουσία του φαρμακοποιού πατέρα της.
Απ’ τη στιγμή που πήγε στην Αμερική, ανέπτυξε ένα ιδιότυπο φιλοσοφικό σύστημα, μια κοσμοθεωρία που ονόμασε «αντικειμενισμό» (objectivism) και το οποίο ενέταξε στη λογοτεχνία της και σ’ όλες τις δράσεις στη διάρκεια της ζωής της, απ’ την έκδοση περιοδικών μέχρι τον πολιτικό της ακτιβισμό στο πλευρό των Ρεπουμπλικάνων αλλά και του αντικομμουνιστικού μετώπου εκείνη την εποχή.
Δήλωνε άθεη και υπέρμαχος της λογικής που δίνει τη γνώση στον άνθρωπο απορρίπτοντας όλες τις θρησκείες και κάθε είδους πίστη. Υποστήριζε τον «ορθολογικό εγωισμό» (rational egoism) και αποδοκίμαζε το λεγόμενο ηθικό αλτρουισμό υποστηρίζοντας ότι μόνο η ελεύθερη αγορά του καπιταλισμού μπορεί να προστατέψει τα ατομικά δικαιώματα και κυρίως την ατομική ιδιοκτησία. Απεχθανόταν κάθε είδους κολλεκτιβισμό και κρατισμό ενώ θεωρούσε την επιβολή της ισχύος ανήθικη.
Οι εκδόσεις Ωκεανίδα, που έχουν ήδη κυκλοφορήσει δύο βιβλία της Ραντ στα ελληνικά, το «Εμείς οι ζωντανοί» το 1996 (We the Living, 1936) και το κλασικό «Κοντά στον ουρανό» το 2007 σε δυο τόμους (The Fountainhead, 1943), θα εκδώσουν σε «δόσεις» το φιλοσοφικό της μυθιστόρημα Atlas Shrugged του 1957, το τέταρτο και τελευταίο που έγραψε, με τίτλο στη γλώσσα μας «Ο Ατλας επαναστάτησε».
«Σκεφτήκαμε αυτό που γινόταν παλαιότερα. Πολλοί συγγραφείς δημοσίευαν μυθιστορήματά τους σε συνέχειες καθημερινά, σε εφημερίδες και διάφορα έντυπα, κατά τους δυο περασμένους αιώνες. Τα νέα μέσα μας δίνουν την ευκαιρία να υλοποιήσουμε αυτή την ιδέα μ’ έναν άλλο τρόπο, πιο εύκολα και πρακτικά. Ετσι λοιπόν απ’ τις 25 Ιουνίου, κάθε μέρα στις επτά το πρωί, προδημοσιεύουμε, δωρεάν για τους αναγνώστες, τον πρώτο τόμο του βιβλίου σε ημερήσιες συνέχειες μέχρι τον Οκτώβριο» εξηγεί ο υπεύθυνος επικοινωνίας των εκδόσεων Βασίλης Κιμούλης.
Οι εκδόσεις «Ωκεανίδα» αναμένεται, μέχρι το τέλος της χρονιάς, να εκδώσουν και να κυκλοφορήσουν το σημαντικότερο ίσως μυθιστόρημα της αμερικανίδας συγγραφέως σε τρεις τόμους, στη διάρκεια των τριών τελευταίων μηνών του έτους, Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2011. «Η Αυν Ραντ έχει μεγάλο κοινό και στην Ελλάδα και μάλιστα ετερόκλητο. Οι αναγνώστες στέκονται και στη φιλοσοφία ζωής της συγγραφέως αλλά νομίζω ότι οι περισσότεροι τη διαβάζουν επειδή λέει μια ιστορία και τη λέει καλά, με τον ιδιαίτερο τρόπο της» εκτιμά.
Η πρακτική αυτή της διήγησης των ιστοριών σε συνέχειες ξεκίνησε με το «Χίλιες και μία νύχτες», όπου η Σεχραζάντ αφηγείται κάθε βράδυ και μια άλλη, διαφορετική ιστορία στον βασιλιά Σαχριγιάρ προκειμένου να αποφύγει την εκτέλεσή της το ερχόμενο πρωί. Τα παραδείγματα συγγραφέων που εξέδωσαν έτσι τα γραπτά τους είναι αμέτρητα και εκτείνονται απ’ τον Τσαρλς Ντίκενς μέχρι τον Στίβεν Κίνγκ. «Ηταν το μεγάλο μας όνειρο. Είμαστε περήφανοι που πετύχαμε αυτόν τον άθλο, παρότι υπήρχαν ορισμένες επιφυλάξεις για το κόστος μιας τέτοιας έκδοσης. Το αγγλικό πρωτότυπο είναι 1.000 και πλέον σελίδες» καταλήγει ο ίδιος.
Η Χριστιάννα Σαμαρά, που μετέφρασε αυτό το επικών διαστάσεων βιβλίο, τονίζει πως «ήταν αρκετά κοπιαστική εργασία, όχι μόνο εξαιτίας του όγκου του αλλά και του ύφους του, το γεγονός δηλαδή ότι ο λόγος φέρει μαζί και τη φιλοσοφία της Αυν Ραντ». Το μυθιστόρημα «Ο Ατλας επαναστάτησε» θεωρείται το magnum opus της συγγραφέως. Σε μια μυθοπλαστική δυστοπία για τις ΗΠΑ, τα πιο δημιουργικά και παραγωγικά μέλη της κοινωνίας, επιχειρηματίες, επιστήμονες, καλλιτέχνες απεργούν μ’ ένα πολύ ιδιότυπο τρόπο. Αποτραβιούνται σε μια ορεινή, κρυφή περιοχή και στήνουν μια ανεξάρτητη ελεύθερη οικονομία.
Ο κεντρικός ήρωας και ηγέτης αυτού του κινήματος, ο Τζον Γκολτ, περιγράφει αυτή την απεργία σαν κάτι που «σταματά τη μηχανή του κόσμου». Η Ραντ θέλησε να καταδείξει ότι κάτι τέτοιο θα οδηγούσε την κοινωνία σε αποσύνθεση. «Η Αυν Ραντ βλέπει τα πράγματα από μια τελείως διαφορετική σκοπιά. Ο καπιταλισμός δεν αφορίζεται εξ’ αρχής, το βιβλίο είναι μια προσπάθεια να δείξει ότι και ο άλλος δρόμος» μπορεί να οδηγήσει στο καλό, αρκεί αυτοί που θα τον ακολουθήσουν να είναι συνειδητοποιημένοι. Εχει μια αριστοτελική σκοπιά για τον άνθρωπο και την κοινωνία, μια ηρωϊκή διάσταση για την τελείωση του ατόμου ως παραγωγικού όντος» μας λέει η Χριστιάννα Σαμαρά.
«Εγραψε βέβαια σε μια άλλη εποχή, το χρήμα τότε ήταν ακόμα διαχειρίσιμο, σήμερα όχι, έχει αλλάξει η ηθική του συστήματος. Είναι πιθανόν κάποιος να τη θεωρήσει αντιδραστική, αλλά έχουν αλλάξει οι συνθήκες. Η Ραντ πιστεύει ότι τίποτα δεν τίθεται στην υπηρεσία της κοινής ωφέλειας, πιστεύει σε μια αγορά ανταλλαγής προϊόντων του νου, στην ελεύθερη αγορά και την ελευθερία της επιλογής. Ισως κάτι τέτοιο ακούγεται εξιδανικευμένο, εξαρτάται πάντως απ’ το πώς θα τη διαβάσει ο καθένας. Ως αφηγήτρια, πάντως, είναι πάρα πολύ καλή, υπάρχει δράση στο βιβλίο ενδιαφέρουσα και ζωντανή» επισημαίνει η μεταφράστρια.
