«Είναι η καταστροφή σήμα δημιουργίας;» αναρωτιέται ο Αργύρης Ξάφης, καθώς δουλεύει για το ανέβασμα της «Μέδουσας», μιας θεατρικής παράστασης με υπότιτλο «Σχέδια και αυτοσχεδιασμοί για σχεδίες και ναυάγια», η οποία συνδυάζει ένα ιστορικό γεγονός με την τέχνη… Το ναυάγιο της φρεγάτας «Μέδουσα» είχε εμπνεύσει τον γάλλο ζωγράφο Ζαν-Λουί-ΤεοντόρΖερικό για τη δημιουργία της «Σχεδίας της Μέδουσας», ενός από τους σημαντικότερους πίνακες του ρομαντισμού. Τα πραγματικά περιστατικά πίσω από τον πίνακα του 19ου αιώνα υπήρξαν το σημείο εκκίνησης για τον σκηνοθέτη Θωμά Μοσχόπουλο . Αλλωστε η ιστορία του συγκεκριμένου πίνακα τον απασχολεί εδώ και πολλά χρόνια.
«Ο πίνακας δεν ήταν από τους αγαπημένους μου.Τον πρωτοείδα στο Λούβρο πριν από ενάμιση χρόνο.Δεν ήξερα ότι βασιζόταν σε αληθινό γεγονός.Το έμαθα όταν ο Θωμάς μού μίλησε για την παράσταση που ετοίμαζε» λέει ο ηθοποιός εξηγώντας το πώς… βυθίστηκε ο ίδιος στον κόσμο του ναυαγίου. «Ενα αρκετά δύσκολο κομμάτι ήταν ότι,μέσα από το υλικό που μας έδωσε ο σκηνοθέτης, έπρεπε να επιλέξουμε ορισμένα κομμάτια του. Η τελική σύνθεση είναι δική του. Εμείς δουλέψαμε με αυτοσχεδιασμούς». Και οι ρόλοι, ποιοι είναι; «Ουσιαστικά κανείς από εμάς τους ηθοποιούς δεν υποδύεται έναν ρόλο. Εχουμε όλοι την υποχρέωση του αφηγητή, όπως και να βρούμε το νήμα που βασίζεται κυρίως στο κείμενο» . Τα ιστορικά περιστατικά, τα ημερολόγια των δύο επιζώντων επιβατών, βιβλία και ντοκουμέντα συνέστησαν το υλικό- και φυσικά ο πίνακας του Ζερικό.
Χωρισμένη σε τρία (αυτοτελή αλλά και συνδεόμενα) μέρη, η «Μέδουσα» επιτρέπει στον θεατή να κάνει το δικό του μοντάζ, ανάλογα με τη σειρά που θα τα παρακολουθήσει στην παράσταση. «Η αναφορά στον πίνακα δεν είναι άμεση» λέει ο Αργύρης Ξάφης. «Με θεατρικές, ακόμη και οπερατικές φόρμες, δείχνουμε τη δουλειά που κάναμε». Και συνεχίζει: «Για μένα η σύνδεση με το τότε γίνεται μέσα από το γεγονός ότι η καταστροφή οδήγησε στη δημιουργία. Συνέβη αυτό το γεγονός και αποτέλεσμα ήταν ο πίνακας.Χωρίς να είναι ίδιες ούτε οι εποχές ούτε το ιστορικό πλαίσιο,εμείς θέτουμε ερωτήματα:μήπως το ναυάγιο λειτούργησε σαν ένα σήμα για δημιουργία;» .
Ο ίδιος πάντως δεν πιστεύει ότι η δουλειά του δίνει λύση στα προβλήματα. Θεωρεί ότι είναι ο μεσάζων τού τότε με το σήμερα: «Η εποχή που φιλοτεχνήθηκε ο πίνακας είναι το πρώτο κύμα του ρομαντισμού.Μια τέτοια εποχή ζούμε και τώρα. Εγώ αυτό έχω στο μυαλό μου ως ρομαντισμό. Το Σύνταγμα είναι η κίνηση μιας ρομαντικής ψυχής. Μόνο που ρομαντισμός δεν σημαίνει ότι είναι όλα ροζ… Τέσσερις επαναστάσεις έγιναν την εποχή του ρομαντισμού:η αμερικανική,η γαλλική,η ρωσικήκαι η ελληνική.Σήμερα οι όροι έχουν αλλάξει. Οι πόλεμοι γίνονται για οικονομικούς λόγους. Αυτή η ρομαντική διάθεση σε οδηγεί σε δύο δρόμους. Είτε στην απελπισία είτε στην ελπίδα ότι υπάρχει λύση. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι πατάς ένα κουμπί και βρίσκεις τη λύση. Επειδή όμως εμένα μου αρέσει η ζωή και θέλω και οι άλλοι, ύστερα από μένα, να ζήσουν ωραία, χαίρομαι και συμφωνώ με ό,τι συμβαίνει σήμερα στο Σύνταγμα. Σε μια εποχή όπου ο ένας απαξιώνει τον άλλον, χαίρομαι να βλέπω τους ανθρώπους να μην ασεβούν ο ένας προς τον άλλον». Είναι και αυτό ένα αποτέλεσμα της κρίσης; Ο ίδιος πώς ακριβώς τη βιώνει; «Τι να μου μάθει εμένα η κρίση;Είναι τρόπος ζωής για μένα:έχω μάθει να ζω όπως χρειαστεί.Και είναι καλύτερα έτσι.Είναι πολύ πιο δύσκολο να απογοητεύεσαι στα 40 σου» σημειώνει, καθώς σκέπτεται τα παιδιά στη δραματική σχολή όπου διδάσκει.
Ο 36χρονος σήμερα ηθοποιός, απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Εθνικού, μετράει δεκατέσσερα χρόνια στο θέατρο. Ξεκίνησε ουσιαστικά το 1997 στον Εξώστη του Αμόρε- Θέατρο του Νότου με το «Shopping and fucking» σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου. Εκτοτε οι δυο τους συνεργάζονται συστηματικά, με πιο πρόσφατη δουλειά τον «Τυχερό στρατιώτη» στη μικρή Πόρτα, τον χειμώνα που μας πέρασε, και επόμενη τον «Μάκβεθ» του Σαίξπηρ στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών (2011-2012).
Από τους πρώτους που τιμήθηκαν με βραβείο Δημήτρης Χορν (2001), ο Αργύρης Ξάφης συνέχισε την πορεία του επιλέγοντας κατά βάση το θεατρικό σανίδι, ενώ η συμμετοχή του στην τελευταία ταινία του Σωτήρη Γκορίτσα «Απ΄ τα κόκαλα βγαλμένη» του χάρισε το πρώτο βραβείο ερμηνείας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (2011). «Συνεργάστηκα με κάποιον που δεν ήξερα και βρέθηκα μπροστά σε έναν άνθρωπο ανοιχτό, άμεσο, καθαρό» λέει ο ίδιος για τον Γκορίτσα. Αλλωστε, προσθέτει, «πιστεύω μόνο στις εκπλήξεις που βάζουμε οι ίδιοι στους εαυτούς μας».
Ο πίνακας του Ζαν-Λουί-Τεοντόρ Ζερικό «Η σχεδία της Μέδουσας» (1818-1819) προέκυψε από ένα πραγματικό γεγονός.Το καλοκαίρι του 1816, μετά το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων και την Παλινόρθωση της δυναστείας των Βουρβόνων,η φρεγάτα «Μέδουσα» απέπλευσε από τη Γαλλία με προορισμό τη Σενεγάλη.Λίγες ημέρες μετά,το πλοίο προσέκρουσε σε ύφαλο.Οι σωσίβιες λέμβοι ήταν αρκετές μόνο για τους επιβάτες της ανώτερης τάξης.Τους υπόλοιπους τους ανέβασαν σε μια σχεδία με στόχο να τη ρυμουλκήσουν ως τη στεριά.Μόνο που αυτό δεν κατέστη δυνατόν,με αποτέλεσμα 152 επιβάτες να αφεθούν στο έλεος των κυμάτων.Οταν,δύο εβδομάδες αργότερα,έφθασε βοήθεια,είχαν επιβιώσει μόνο δεκαπέντε.Οι δυνάμεις της φύσης, οι κακουχίες,η βία,η τρέλα,η αυτοκαταστροφή,η αλληλεξόντωση και ο κανιβαλισμός είχαν αφανίσει τους υπόλοιπους.Στη Γαλλία ξέσπασε σκάνδαλο.Ο Ζερικό βυθίστηκε στην ιστορία της «Μέδουσας»: μελέτησε τα ντοκουμέντα,μίλησε με τους επιζήσαντες αλλά και με τους συγγενείς των νεκρών,επισκέφθηκε ακόμη και νεκροτομεία,με σκοπό να ζωντανέψει αυτή την τραγωδία.«Η σχεδία της Μέδουσας» παραμένει ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του ρομαντισμού.
«Μέδουσα, Σχέδια και αυτοσχεδιασμοί για σχεδίες και ναυάγια», Πειραιώς 260 (Χώρος Δ΄).Πρεμιέρα τη Δευτέρα 13/6. Παραστάσεις ως τις 17/6.Ωρα έναρξης: 19.30.Είσοδος θεατών ανά μία ώρα.Εισιτήρια: 25, 20,15 ευρώ
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
