Κλείνει στο Μιλάνο 30 χρόνια εκδοτικής και μεταφραστικής δραστηριότητας. Είναι ο ιταλός μεταφραστής του φίλου και κουμπάρου του Ρίτσου, με τον οποίο γνωρίστηκαν το 1972, και τώρα και του Καζαντζάκη. Τελευταία του έκδοση ο «Ζορμπάς», ο οποίος κυκλοφόρησε πριν από δύο εβδομάδες.
«Πριν από μερικά χρόνια μεγάλο βιβλιοπωλείο της Ιταλίας έκανε δημοσκόπηση ρωτώντας τους πελάτες του ποιο βιβλίο εκτός κυκλοφορίας θα ήθελαν να επανεκδοθεί. Στην πρώτη θέση ήταν ο “Ζορμπάς ”» μας είπε από το Μιλάνο ο Νικολά Κροτσέτι λίγο προτού αναχωρήσει για το Σαλόνι του Βιβλίου του Τουρίνου για να παρουσιάσει τη νέα έκδοση. Για αυτόν ο Καζαντζάκης είναι « ένας παγκόσμιος γίγαντας της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα» που αξίζει καλύτερη μεταφραστική τύχη στο εξωτερικό. Στα ιταλικά μεταφράζεται για πρώτη φορά απευθείας από τα ελληνικά. «Η μετάφραση που είχε γίνει στη δεκαετία του 1960 με αφορμή την ταινία του Κακογιάννη είχε γίνει από τα αγγλικά, όπως και του “Τελευταίου πειρασμού”, πάλι με αφορμή την ταινία» μας λέει. Παιδεύτηκε για να πάρει τα δικαιώματα της έκδοσης από τον δικαιούχο, αλλά τα κατάφερε και τώρα ολοκληρώνει τη μετάφραση της «Αναφοράς στον Γκρέκο», που θα κυκλοφορήσει την επόμενη χρονιά, και καταπιάνεται με τη μετάφραση της καζαντζακικής «Οδύσσειας».
Ο γεννημένος στην Πάτρα από ελληνίδα μητέρα και ιταλό πατέρα Κροτσέτι μετακόμισε με την οικογένειά του στην Ιταλία σε ηλικία πέντε ετών. Αγαπούν την ελληνική λογοτεχνία οι συμπατριώτες του; «Αγαπούν την Ελλάδα και την ελληνική κουλτούρα και θα ενδιαφερθούν για την ελληνική λογοτεχνία αν προβληθεί σωστά». Υπολογίζει ότι οι 130 ελληνικές εκδόσεις του έχουν πουλήσει συνολικά 200.000 αντίτυπα. «Είμαι ένας μικρός εκδότης», σχολιάζει, «δεν μπορώ να συναγωνιστώ τους ομίλους-μεγαθήρια» .
Σε μια Ιταλία όπου υπάρχουν περισσότεροι από 4.000 εκδότες και κυκλοφορούν 70.000 βιβλία ετησίως, «191 βιβλία την ημέρα, αν το σκεφτείτε» , ένα βιβλίο έχει ανάγκη από υποστήριξη για να φθάσει στο αναγνωστικό κοινό· και το σύγχρονο ελληνικό βιβλίο στην Ιταλία θέλει σπρώξιμο. Εχει ανάγκη από καλούς μεταφραστές· «ο πιο υγιής σήμερα έχει ψείρες» σχολιάζει ο Κροτσέτι δηκτικά χρησιμοποιώντας μια ιταλική παροιμία. Οι περισσότερες μεταφράσεις έχουν λάθη, τα ποιήματα «δεν μεταφράζονται ποιητικά», οι εκδόσεις είναι πρόχειρες. Χρειάζεται κινητο- ποίηση από τους νεοελληνιστές της Ιταλίας, «δεν αρκεί να περιορίζονται στη διδασκαλία των ελληνικών στην πανεπιστημιακή αίθουσα,πρέπει να κάνουν κουλτούρα». Χρειάζεται υποστήριξη από την ελληνική Πολιτείαέχει πολλές ιστορίες να πει για υποσχέσεις υπουργών και χορηγίες που ποτέ δεν δόθηκαν.
Για τα δικά του δεδομένα ο Κροτσέτι αισθάνεται ικανοποιημένος, αλλά σκέφτεται να περιορίσει την έκδοση πεζογραφίας. «Πολλά τα έξοδα – δικαιώματα,μεταφραστικές αμοιβές…». Θα συνεχίσει όμως να εκδίδει ελληνική ποίηση, με προτίμηση στις ανθολογίες: «Μια συλλογή ενός ποιητή είναι ζήτημα ποιον θα ενδιαφέρει, αλλά ένας τόμος που καλύπτει ένα χρονικό εύρος και έναν μεγάλο αριθμό ποιητών έλκει το αναγνωστικό κοινό». Φέρνει για παράδειγμα τη δίγλωσση ανθολογία 65 ελλήνων ποιητών του 20ού αιώνα που μετάφρασε μαζί με τον Φιλίπο Μαρία Ποντάνι και για τις εκδόσεις Μondadori. Ο ογκώδης τόμος των 2.000 σελίδων κυκλοφόρησε τον περασμένο Νοέμβριο και ήδη εξαντλήθηκαν τα 5.000 αντίτυπα της πρώτης έκδοσης.
Ελληνική ποίηση μεταφράζει ο ίδιος και στο μηνιαίο περιοδικό «Ρoesia», το οποίο εκδίδει από το 1988. Περίπου 50 ποιητές μας υπολογίζει ότι έχει μεταφράσει. Και σκοπεύει να συνεχίσει γιατί αγαπάει την ποίηση και την ελληνική γλώσσα: «Γεννήθηκα στην Ελλάδα,εκεί βρίσκονται οι ρίζες μου». Κατά καιρούς τον ενθαρρύνουν γεγονότα όπως η βράβευση της έκδοσης 50 ποιημάτων του Καβάφη το 1986 ως καλύτερης μετάφρασης της χρονιάς.
Πλέον ο Κροτσέτι έρχεται στην Ελλάδα μία με δύο φορές τον χρόνο και μιλάει τα ελληνικά μόνο με έλληνες φίλους του. Του λείπει ο Ρίτσος και οι συζητήσεις τους μέσα στον πυκνό καπνό των τσιγάρων του ποιητή. Αυτές τις ημέρες διορθώνει τα δοκίμια της μετάφρασης της ποιητικής αυτοβιογραφίας του Ρίτσου «Το τερατώδες αριστούργημα». «Στο πρώτο ταξίδι του Ρίτσου στην Ιταλία,το 1976,σε μια εκδρομή στη Φλωρεντία,του δώρισα ένα από τα όμορφα σημειωματάρια που φτιάχνουν εκεί.Είχε εξαιρετικό χαρτί και πορτοκαλί εξώφυλλο και του είπα “εδώ θα γράψεις το αριστούργημά σου”.Δύο χρόνια αργότερα,στην Αθήνα,είδα γραμμένο στο σημειωματάριο,με τη βυζαντινή γραφή του Ρίτσου, το “Τερατώδες αριστούργημα”.Το μετέφρασα επιτόπου,με τη βοήθειά του».
Η μετάφραση, η οποία είχε μείνει επί δεκαετίες στο συρτάρι, θα τυπωθεί τώρα σε 100 αριθμημένα αντίτυπα. Είναι ένας συμβολικός εορτασμός τριών δεκαετιών εκδοτικής δραστηριότητας που ξεκίνησε με τα «γουρλίδικα» «Ερωτικά» του Ρίτσου το 1981 «σε παγκόσμια πρεμιέρα».
Ποιους από τους λογοτέχνες μας αγαπούν οι Ιταλοί; Ο δημοφιλέστερος από τους ποιητές είναι- αναμενόμενη η απάντηση- ο Καβάφης, «που ευτύχησε να μεταφραστεί εξαιρετικά από τον Φιλίπο Μαρία Ποντάνι τον πρεσβύτερο» σημειώνει ο Νικολά Κροτσέτι.Ο ευπώλητος συγγραφέας της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στην Ιταλία είναι όμως οΠέτρος Μάρκαρης , ο οποίος«αφ΄ ενός μεν είχε την καλή τύχη τα έργα του να κυκλοφορούν από έναν μεγάλο εκδότη,αφ΄ ετέρου δε το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει το δικό του κοινό».
Στη δική του σειρά ελληνικής πεζογραφίας με τίτλο «Αριστέα»- φέρει το όνομα της μητέρας του,από την οποία διδάχτηκε την ελληνική γλώσσα- έχουν κυκλοφορήσει από το 1998 βιβλία πολλών συγγραφέων,από τονΕμμανουήλ Ροΐδηως τονΘανάση Βαλτινό, τηΡέα Γαλανάκη, τηΜάρω Δούκα, τηνΙωάννα Καρυστιάνη , τονΜένη Κουμανταρέα, τονΑντώνη Σουρούνηκαι τους νεότερουςΑμάντα Μιχαλοπούλου,Αλέξη Σταμάτη, συνολικά 81 τίτλοι.Πιο δημοφιλής από αυτούς είναι η «Μητέρα του σκύλου» τουΠαύλου Μάτεσι (6.000 αντίτυπα) και ακολουθεί το «Με το φως του λύκου επανέρχονται» τηςΖυράννας Ζατέλη (4.000).Απήχηση γνωρίζουν και τα τρία μυθιστορήματα τουΘοδωρή Καλλιφατίδηπου έχει εκδώσει ο Κροτσέτι,με συνολικές πωλήσεις περίπου 8.000 αντιτύπων.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
