Oταν η αλβανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας Ελβίρα Ντόουνς ταξίδευε στα βουνά της Βόρειας Αλβανίας που κάποιοι τα λένε «Καταραμένα»αφού σύμφωνα με την τοπική μυθολογία φτιάχτηκαν από τον ίδιο τον Διάβολο-, ζήτησε οδηγίες από έναν άνδρα που έσερνε το μουλάρι του και κρατούσε καραμπίνα. Μόλις απομακρύνθηκε, ο οδηγός της τής είπε: «Είναι ένας από αυτούς». Στο συγκεκριμένο σημείο του πλανήτη ζουν ως σήμερα οι ορκισμένες παρθένες, οι τελευταίες ανδρογυναίκες της Ευρώπης.
Ενας άγραφος κώδικας νόμων από την εποχή του Μεσαίωνα, ο Κanun, επιτρέπει σε οικογένειες που χάνουν τον πατριάρχη τους- συχνά από βεντέτα- να ορίσουν μια γυναίκα από τον ευρύτερο συγγενικό κύκλο ως αντικαταστάτη του. Μία είναι η βασική προϋπόθεση: να δώσει έναν αμετάκλητο όρκο, ήτοι να ορκιστεί ότι θα κρατήσει την παρθενία της για πάντα. Δεν πρόκειται για αλλαγή φύλου μέσω χειρουργικής επέμβασης. Σε εκείνα τα μέρη άλλωστε ζήτημα είναι αν γνωρίζουν ότι είναι εφικτό κάτι τέτοιο. Αρκούνται στο να κόψουν κοντά τα μαλλιά τους, να φορέσουν φαρδιά ανδρικά ρούχα και να γίνουν βοσκοί, οδηγοί φορτηγών κτλ. Και όσοι είναι γύρω τους, αν και γνωρίζουν πολύ καλά την αληθινή τους φύση, τους συμπεριφέρονται σαν να είναι πραγματικοί άνδρες.
Η φωτογράφος Πέπα Χρίστοβα ταξίδεψε στο άνδρο των ορκισμένων παρθένων και επέστρεψε με εξαιρετικές εικόνες γυναικών που δύσκολα καταλαβαίνεις ότι… δεν είναι άνδρες. Η έκθεσή της φιλοξενείται στο Ινστιτούτο Γκαίτε ως τις 20 Ιουλίου στο πλαίσιο του αφιερώματος «Gender Show», στο οποίο τρεις ακόμη καλλιτέχνιδες ασχολούνται με το θέμα της γυναικείας σεξουαλικότητας.
Η ιδέα ότι μια γυναίκα αναγκάζεται να απαρνηθεί την αγάπη και να ζήσει ως άνδρας προκειμένου να ορίσει τη μοίρα της μπορεί να μοιάζει αποτρόπαιη και πρωτόγονη, ιδωμένη όμως ως έκφραση μιας μακρινής προφεμινιστικής κουλτούρας, μάλλον ως προοδευτική ερμηνεύεται. Υπήρξαν διάφοροι λόγοι που οδήγησαν αυτές τις γυναίκες στη «μετάλλαξη». Ορισμένες το έκαναν επειδή πέθανε ο pater familiae. Κάποιες για να αποφύγουν ένα δυσάρεστο προξενιό χωρίς να προσβάλουν την οικογένεια του γαμπρού. Αλλες πάλι αναγκάστηκαν από τους πατέρες τους, καθώς δεν υπήρχαν γιοι στην οικογένεια. Είναι όμως και εκείνες που πήραν τον όρκο έπειτα από έναν αφόρητο γάμο, θέλοντας να ξεμπερδεύουν μια και καλή με τα ερωτικά ζητήματα.
Ο όρκος δίνεται συνήθως μπροστά στους γηραιότερους κατοίκους, αν και κάποιες γυναίκες το κάνουν ιδιωτικά, μέσα από την ιεροτελεστία της κοπής των μαλλιών και της απαλλαγής κάθε θηλυκού στοιχείου. Στην Αλβανία τού σήμερα η παράδοση αυτή αργοσβήνει. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν λιγότερες από 40 ορκισμένες παρθένες και πολύ λιγότερες στο Κοσσυφοπέδιο, στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο. Οι περισσότερες είναι πάνω από 50 ετών. Η μάχη των δύο φύλων έχει τελικά πολλούς τρόπους έκφρασης.
ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΟΤΕ
η Ινστιτούτο Γκαίτε, Ομήρου 14-16, τηλ. 210
3661.000
η Από 14 Μαΐου ως 20 Ιουλίου
