Εχει τη δύναμη να ανεβάζει το κασέ παρουσιαστών και δημοσιογράφων, να «εξαφανίζει» πρόσωπα που μπαίνουν καθημερινά στα σπίτια μας, να μετατρέπει σε «αστέρια» νεόκοπες σταρλετίτσες και να καθορίζει το ύψος των διαφημιστικών πακέτων που θα εισρεύσουν με τη μορφή ζεστού ρευστού στα ταμεία των καναλιών: είναι το πολυσυζητημένο δείγμα της AGΒ.
Τόσα χρόνια δεν έχουμε συναντήσει ποτέ κανέναν από εκείνους που διαμορφώνουν την τηλεθέαση σειρών και εκπομπών, με αποτέλεσμα να θεωρούνται αστικός μύθος. Οι δύο συνεντεύξεις στο «Βήμα» σήμερα αποδεικνύουν ότι υπάρχουν ανάμεσά μας.Μιλούν για τη διαδικασία κρίσης με το τηλεκοντρόλ τους, δεν κρύβουν τα μικρά διαστήματα ασυνέπειας που ενίοτε επιδεικνύουν, αποκαλύπτουν πώς «δωροδοκούνται» και εξηγούν το σκεπτικό του τηλεθεατή.
Α. «Μία φορά τον χρόνο παίρνουμε ένα δώρο αξίας 100 ευρώ»
H Κατερίνα Δ., 37 ετών, κάτοικος επαρχίας, έχει μηχανάκι της ΑGΒ και στις τρεις τηλεοράσεις του σπιτιού της τον τελευταίο χρόνο. Μίλησε στο «Βήμα» για την εμπειρία της με τον μετρητή.
– Πώς σε βρήκαν;
«Με πήραν τηλέφωνο για κάποια έρευνα (σ.σ.: έρευνα βάσης) λέγοντάς μου ότι είναι από την ΑGΒ και μου έκαναν ερωτήσεις δημογραφικού χαρακτήρα, δηλαδή πόσα άτομα είμαστε στο σπίτι, τι ηλικίες έχουμε, ποιο το μορφωτικό μας επίπεδο, πού εργαζόμαστε, πόσες ώρες βλέπουμε τηλεόραση, πόσες τηλεοράσεις έχουμε κ.ά. Λίγο πριν από το τέλος της συνομιλίας με ρώτησαν αν θα ήμουν θετική στο να εγκαταστήσουμε μηχανάκι της ΑGΒ. Απάντησα ότι δεν έχω πρόβλημα και με ενημέρωσαν τι ακριβώς συμβαίνει σε περίπτωση που ενταχθεί ένα νοικοκυριό στη μέτρηση της ΑGΒ. Αργότερα μου εξήγησαν τι είναι η ΑGΒ και τι ακριβώς κάνει».
– Πώς γίνεται η εγκατάσταση;
«Υστερα από λίγες ημέρες ήρθε ένας τεχνικός. Είχε μαζί του έναν φορητό υπολογιστή και έκανε περίπου τρειςτέσσερις ώρες να το εγκαταστήσει. Τοποθέτησε τα μηχανάκια στις τρεις τηλεοράσεις και ένα μόντεμ στην τηλεφωνική γραμμή».
– Σε ρώτησαν τι παρακολουθείς στην τηλεόραση; – Σε υποκινεί η AGΒ με κάποιον τρόπο
«Οχι, δεν με ρώτησαν τίποτε τέτοιο».
«Οχι, δεν έχει υποπέσει κάτι τέτοιο στην αντίληψή μου».
– Τι υπέγραψες για να ξεκινήσει η διαδικασία; Σου είπαν για πόσο καιρό θα προσφέρεις τις υπηρεσίες σου;
«Τίποτε, απλώς με ρώτησαν αρκετές φορές “Είστε σίγουρη γι΄ αυτό; ” προτού ξεκινήσει η διαδικασία. Με διαβεβαίωσαν μάλιστα ότι οποιαδήποτε στιγμή θελήσω μπορούν να το πάρουν πίσω».
– Εχουν κατά καιρούς ακουστεί πολλά για δώρα υψηλής ή όχι αξίας που σας κάνει η εταιρεία προκειμένου να συνεχίσετε να παρέχετε τις υπηρεσίες σας. Ποια είναι η αλήθεια;
«Οταν ξεκινάει η συνεργασία, μας κάνουν ένα δώρο “καλωσορίσματος”, έτσι το λένε. Από εκεί και πέρα, όταν κοντεύουμε να κλείσουμε χρόνο, μας στέλνουν έναν κατάλογο με δώρα, από τον οποίο επιλέγουμε ποιο επιθυμούμε να μας αποσταλεί με κούριερ. Πρόκειται για ένα δώρο σχετικά χαμηλής αξίας, περί τα 100 ευρώ».
– Δεν πληρώνεστε, δεν παίρνετε ακριβά δώρα… Γιατί το κάνετε;
«Δεν έχω ιδεολογικό πρόβλημα με αυτό, δεν με πειράζει να παρακολουθείται η τηλεθέασή μου. Η αλήθεια είναι ότι δεν το πολυσκέφτηκα. Είιπα “ας το κάνω, δεν έχω να χάσω κάτι”».
– Αντιλαμβάνεσαι τον χορό εκατομμυρίων που πραγματοποιείται γύρω σου; Αισθάνεσαι εν μέρει υπεύθυνη για τα διαφημιστικά πακέτα που διακινούνται;
«Δεν πιστεύω ότι αν βλέπω μόνο κάποιο κανάλι ή εκπομπή, θα επιφέρω μεγάλη αλλαγή- δεν ξέρω πόσα μηχανάκια υπάρχουν για να ξέρω τι ρόλο παίζω. Το συνειδητοποιώ βέβαια ως έναν βαθμό, δεν το παίρνω ελαφρά τη καρδία. Γνωρίζω ότι ως τηλεθεατής έχω κάποια προγράμματα να επιλέξω που δεν τα φτιάχνω εγώ. Καλούμαι να τα επιλέξω με τα κριτήριά μου κάθε φορά. Οποτε δεν βλέπω κάτι, είναι γιατί απλώς δεν μου αρέσει. Αυτή είναι και η υποχρέωση ενός τηλεθεατή, πάντα υπάρχει ένας λόγος που βλέπεις αυτό και όχι κάτι άλλο».
– Αλλαξε τώρα το σκεπτικό σου για το τι παρακολουθείς στην τηλεόραση;
«Η αλήθεια είναι ότι είχα αγχωθεί στην αρχή, τώρα μπορεί να είμαι και πιο υπεύθυνη. Οταν ξέρεις ότι πατώντας ένα κουμπί στέλνεις ένα μήνυμα, γίνεσαι πιο υπεύθυνος. Ομως, εν κατακλείδι, δεν έχει αλλάξει ο τρόπος που παρακολουθώ. Οταν κάτι δεν μου άρεσε, δεν το έβλεπα και πριν και τώρα. Πάντα συμπεριφερόμουν σαν να έχω μηχανάκι».
– Μπαίνεις στη διαδικασία να παρακολουθήσεις κάποια από τις εκπομπές που παρουσιάζουν τα νούμερα τηλεθέασης;
«Μόνο από καθαρή περιέργεια».
– Οταν βλέπεις ότι κάποια εκπομπή έχει υψηλή τηλεθέαση,μπαίνεις στον πειρασμό να την παρακολουθήσεις;
«Αν δεν το έχω ξαναδεί, μπορεί να κάνω ζάπινγκ από περιέργεια, αλλά δεν θα κολλήσω. Βλέπω, για παράδειγμα, ότι “Η ζωή της άλλης” και “Τα μυστικά της Εδέμ” σημειώνουν καλά νούμερα τηλεθέασης αλλά δεν επηρεάζομαι».
– Θυμάσαι πάντα να ρυθμίζεις τον δέκτη στο ποιος και πότε βλέπει;
«Συνεπής 100% δεν μπορείς να είσαι, γιατί θα καταλήξεις με το τηλεκοντρόλ στο χέρι. Δεν μπορείς να είσαι πάντα με το μυαλό στο ποιος βλέπει και τι. Δεν νομίζω ότι το κάνει κανένα νοικοκυριό. Νομίζω όμως ότι σίγουρα το έχουν λάβει υπόψη όσοι βγάζουν τα στατιστικά, δεν μπορεί να απαιτούν ακρίβεια 100%. Για παράδειγμα, στο διαφημιστικό διάλειμμα σηκώνομαι να πάω στην τουαλέτα με σκοπό να επιστρέψω αμέσως. Στην επιστροφή, περνάω από την κουζίνα και αισθάνομαι μια λιγούρα και ετοιμάζω ένα σάντουιτς. Για ένα τέταρτο της ώρας, το σύστημα δείχνει ότι εγώ είμαι εκεί. Είμαι τυπική 80%-90%».
– Τώρα που μιλάμε;
«Την ξέχασα ανοιχτή…».
– Αισθάνεσαι ότι εσύ και όσοι έχουν μηχανάκι είστε υπεύθυνοι για την ποιότητα των προγραμμάτων της τηλεόρασης;
«Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, είναι πιθανόν. Είμαστε, αν λαμβάνουν υπόψη το τι βλέπουμε, αλλά φαντάζομαι ότι είναι καλό αυτό. Δεν φταίω εγώ αν δεν μου αρέσει η θεματολογία κάποιας εκπομπής. Εδώ ζητείται η γνώμη μου και προσπαθώ να τη δίνω συνειδητά».
– Αλλάζεις κανάλι όταν βλέπεις κάτι που θεωρείς χαμηλού ποιοτικού επιπέδου,από φόβο μήπως και συνεισφέρεις στην αύξηση της τηλεθέασής του;
«Κατ΄ αρχήν, θεωρώ ότι τηλεθέαση σημαίνει να μένεις σταθερός σε ένα κανάλι τουλάχιστον για μισή ώρα, όχι για πέντε λεπτά. Εφόσον δεν θέλω να παρακολουθήσω κάτι και το θεωρώ trash το αλλάζω, αλλά είναι και ένα θέμα του τι θεωρεί κάποιος trash. Αλλά συμβαίνει να μένεις έστω και για πέντε λεπτά στην ασχήμια, σε κάποιες χαμηλού επιπέδου εκπομπές. Βγαίνει ένα νόημα από το πώς χρησιμοποιείς το μηχανάκι».
– Αν αναφερθεί σε κάποια συζήτηση το θέμα AGΒ,λες ότι έχεις μηχανάκι;
«Δεν είναι κάτι που αισθάνομαι ότι πρέπει να το κρύβω. Στον κοντινό μου περίγυρο το έχω πει, σε φίλους, δουλειά, συγγενείς… Δεν είναι κάτι για το οποίο ντρέπομαι».
– Αν κάποιος παρουσιαστής ή καναλάρχης σε πλησιάσει και σου ζητήσει να βλέπεις μόνο την εκπομπή ή το κανάλι του με αντίτιμο αρκετά χρήματα,θα το έκανες;
«Θα το θεωρούσα πολύ γελοίο. Δεν νομίζω ότι θα το έκανα. Είναι τηλεόραση, δεν είναι θέμα ζωής και θανάτου, προς Θεού! Εξάλλου υπάρχουν πολύ καλύτεροι τρόποι για να κάνει κάποιος τηλεθέαση: ας πούμε, να κάνει καλύτερη εκπομπή. Θα του βγει πιο φθηνά από το να πληρώσει όσους έχουν μηχανάκια! (γέλια)».
Β. «Δεν μας έκαναν ποτέ καμία υπόδειξη»
O κύριος Κώστας Η., 55 ετών, κάτοικος Αθηνών, είχε μάθει να ζει και να βλέπει τηλεόραση με μηχανάκι της ΑGΒ, καθώς οι συνήθειες τηλεθέασης (οι δικές του, της 49χρονης συζύγου του και των δύο παιδιών του, 20 και 22 χρόνων) μετρούνταν από την εταιρεία για τέσσερα χρόνια.
Πριν από επτά χρόνια, υπάλληλος της ΑGΒ έκανε επισκέψεις κατ΄ οίκον. Χτύπησε στο διπλανό διαμέρισμα, δεν άνοιξε κανένας και βρέθηκε στην πόρτα του κ. Κώστα: «Κάναμε μια μικρή συζήτηση και με ρώτησε στην αρχή διακριτικά και έπειτα ευθέως αν θα ήθελα να το εγκαταστήσουν και στο σπίτι μου. Δεν είχα κανένα πρόβλημα με αυτό και έτσι έγινε».
Την επόμενη ημέρα ήρθε τεχνικός της εταιρείας, το εγκατέστησε και έτσι ξεκίνησε η σχέση του με την ΑGΒ, η οποία τον φιλοδωρούσε κάθε χρόνο με ένα δώρο: «Δεν μας πήρε ποτέ κανείς τηλέφωνο, δεν μας ενόχλησε ποτέ κανείς,δεν μας έδωσαν ποτέ χρήματα.Εφτανε μόνο μία φορά τον χρόνο ταχυδρομικώς μια λίστα,η οποία αποτελούνταν από δώρα χαμηλής αξίας, όπως καφετιέρες, ξυριστικές μηχανές, τοστιέρες κτλ., και διαλέγαμε ένα το οποίο έφτανε κάθε φορά στο σπίτι με κούριερ.Αυτό ήταν. Α,και μια άλλη φορά είχαμε επαφή, όταν γίναμε συνδρομητές της Νova πριν από πέντε χρόνια και ήρθαν για να προσαρμόσουν το μηχάνημα στα νέα δεδομένα» .
Τι γίνεται όταν χαλάει το μηχάνημα; Δεν υπάρχει διακοπή ροής πληροφοριών; «Κάποια στιγμή,τον τρίτο χρόνο, χάλασε το μηχάνημα και δεν είχε επαφή με το κέντρο. Ηρθαν ύστερα από δύο ημέρες και το έφτιαξαν. Ε, εκείνες τις δύο ημέρες δεν μετρούσε».
Ο κ. Κώστας δεν θεωρεί ότι υπάρχει κάποιο σημείο διαβλητότητας της έρευνας: «Βάσει της δικής μας εμπειρίας,μπορούμε να πούμε ότι δεν υπήρχε κάποιο γκρίζο σημείο.Δεν έχουμε κάποιο στοιχείο γι΄ αυτό.Δεν μας έκαναν ποτέ καμία υπόδειξη και δεν είχαμε καμία επαφή,εκτός από τις δύο περιπτώσεις που σας είπα.Αν είχαμε υποψία ότι κάτι δεν πάει καλά, δεν θα συνέχιζα να το χρησιμοποιώ».
Πόσο συνεπής με τον όρο «κάτοχος μετρητή της ΑGΒ» μπορεί να είναι κάποιος όταν στην άνεση του σπιτιού του είναι σχεδόν υποχρεωμένος να περιφέρεται με ένα τηλεκοντρόλ στο χέρι; «Τα πρώτα δύο-τρία χρόνια είχαμε αρκετή υπευθυνότητα, μετά το ψιλοξεχνούσαμε και το αμελούσαμε, ή αδιαφορούσαμε». Ο κ. Κώστας ενημερώθηκε για τη διακοπή παροχής των υπηρεσιών του προς την ΑGΒ πριν από τρία χρόνια. Οι λόγοι δεν έγιναν γνωστοί.
Το φυλλάδιο που λαμβάνει κάθε νέος συμμετέχων στην έρευνα της AGB
Η διαδικασία μέτρησης
Στο τηλεχειριστήριο υπάρχουν κουμπιά με αριθμούς από το 1 ως το 8 που αντιστοιχούν στα μέλη της οικογένειας. Οταν ένα μέλος βλέπει τηλεόραση, πατάει το κουμπί δίπλα στο όνομά του. Οταν σταματάει, θα πρέπει να πατήσει και πάλι το κουμπί με το όνομά του. Οταν βλέπουν μικρά παιδιά, ο γονιός είναι υποχρεωμένος να πατήσει το αντίστοιχο κουμπί, ενώ όταν υπάρχουν και επισκέπτες ή συγγενείς στο δωμάτιο παρακολούθησης, υπάρχει πρόβλεψη να περνούν στο σύστημα τα στοιχεία (πλήθος, φύλο, ηλικία). Με αυτόν τον τρόπο εξάγονται τα ποιοτικά αποτελέσματα της τηλεθέασης τα οποιία ανακοινώνει η εταιρεία καθημερινά. Ο κεντρικός υπολογιστής της AGB καλεί κάθε νοικοκυριό με χρέωση της εταιρείας μεταξύ 2.00-5.00 το πρωί και μεταδίδει τις συγκεντρωθείσες πληροφορίες.
Αμφιβολίες και έρευνες
Στα πρώτα πέτρινα χρόνια της παρουσίας του Λάκη Λαζόπουλου στον Αlpha, ο ηθοποιός έβαλλε εναντίον της μεθοδολογίας της AGΒ.Οταν ήλθαν τα υψηλότερα νούμερα, σταμάτησαν και οι καταγγελίες του «κυρίου 60%». Από την άλλη, πολλές φορές έφθασαν στα δημοσιογραφικά γραφεία πληροφορίες που ήθελαν κανάλια και καναλάρχες να συνασπίζονται προκειμένου να προχωρήσουν σε εισηγήσεις για σύσταση άλλης εταιρείας με πιο αδιάβλητη μεθοδολογία μέτρησης από αυτή της AGΒ.Παρ΄ όλα αυτά,τίποτε μέχρι στιγμής δεν έχει συμβεί καθώς,όπως λένε παράγοντες της αγοράς,«η διαφημιστική πίτα δύσκολα θα κοπεί με άλλο μαχαίρι ή σε άλλα κομμάτια».Επίσης όσες εισαγγελικές έρευνες έχουν διενεργηθεί έχουν καταλήξει στο αρχείο άσχετα με τα στοιχεία (αδιάσειστα ή μη) που κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Η ΑGΒ σήμερα Η εταιρεία με διευθύνοντα σύμβουλο τον Γιάννη Αναστασάκο μετράει την ελληνική τηλεθέαση από το 1988 στο σύνολο ημέρας, δηλαδή από τις 02.00 ως τη 01.59, η συλλογή των στοιχείων γίνεται μέσω τηλεφωνικών γραμμών και GSΜ και αποστέλλονται με μόντεμ. Σήμερα το μέγεθος δείγματος αντανακλάται σε 1.300 νοικοκυριά και μεταφράζεται σε 2.500 εγκατεστημένους μετρητές (σε κάθε τηλεόραση αντιστοιχεί ένας).Ο μετρητής αποτελείται από τον καταγραφέα και το τηλεχειριστήριο,τον μόνο τρόπο να δηλώσει ο τηλεθεατής πότε βλέπει τηλεόραση και τι παρακολουθεί. Είναι αδύνατη η καταγραφή θετικής ή αρνητικής άποψης για το τηλεοπτικό προϊόν.
