Μικρό παιδί ήταν, επτά ή οκτώ χρόνων, και η αδυναμία του στο παιχνίδι ήταν οι «αστράγαλοι», τα κότσια δηλαδή από κατσίκια και πρόβατα, που τα κατεργαζόταν μόνο του, με ένα μαχαιράκι και ένα καρφί. Και όπως στον πλατωνικό διάλογο «Λύσις» ο Σωκράτης συναντά τα παιδιά στο Λύκειον γυμνάσιο την ώρα που έπαιζαν αστραγάλους, τους οποίους είχαν τοποθετημένους μέσα σε φορμίσκους (σακουλάκια), έτσι και ο ήρωας της ιστορίας μας πιθανόν έπραττε. Δυόμισι χιλιάδες χρόνια αργότερα, σε ένα μικρό οικόπεδο στο Ανω Χαλάνδρι, ασφυκτικά τριγυρισμένο από ψηλές πολυκατοικίες, η αρχαιολόγος κυρία Μέλπω Πωλογιώργη από τη Β Δ Εφορεία Αρχαιοτήτων θα έφερνε στο φως όχι μόνον τον τάφο του αγοριού με τα παιχνίδια του, αλλά- το κυριότερο- ένα σύνολο αλλεπάλληλων ταφών, οι οποίες αρχίζουν από την Υστερη Γεωμετρική Περίοδο, δηλαδή τέλη του 8ου με αρχές του 7ου αιώνα π.Χ., και φθάνουν ως τη Ρωμαϊκή εποχή και την Υστερη αρχαιότητα. Και είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται στο Χαλάνδρι αρχαίο νεκροταφείο, το οποίο ήταν σε λειτουργία επί αιώνες. Τόσο την εποχή που οι καινοτόμες μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, τον 6ο αιώνα π.Χ., είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του μεγάλου δήμου της Φλύας, της Κεκροπίδας φυ λής, όσο και μεταγενέστερα. Ενα αρχαίο νεκροταφείο μέσα στη σύγχρονη πόλη; Ως πριν από λίγα χρόνια οι γνώσεις για τη Φλύα ήταν ελάχιστες, ο έντονος αρχαιολογικός έλεγχος όμως που ασκείται πλέον σε όλη την Αττική αποδίδει καρπούς. Και όπως πιστεύει η κυρία Πωλογιώργη, τα καλύτερα θα έρθουν στο μέλλον. Ηδη περί τους τριάντα τάφους σχεδόν όλων των ειδών εντοπίστηκαν σε αυτό το οικόπεδο. Και ανάμεσά τους ο τάφος του αγοριού (500 π.Χ.) σε ένα βαθύ όρυγμα καλυμμένο με ξύλινες σανίδες ή δοκούς. Ολα τα κτερίσματα ήταν γύρω του, όπως είχαν προσεκτικά εναποτεθεί από τους οικείους του. Ενα μελανόμορφο πινάκιο με σκηνή μάχης όπου ο Θησέας- πιθανώς- κατατροπώνει μία Αμαζόνα και μικρές μελανόμορφες λήκυθοι με σκηνές νέων που αθλούνται ή πολεμιστές που αναχωρούν για πόλεμο, κύλικες, ένας ιδιότυπος σκύφος, μικρογραφίες αγγείων, παιχνίδια.

«Οι μικρογραφίες αγγείων ερμηνεύονται συχνά ως παιχνίδια αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση η τρίλοβη οινοχοΐσκη και η πολύχρωμη μεσόμφαλη φιάλη που βρέθηκαν μαζί,δίπλα στο αριστερό χέρι του αγοριού,δεν αποκλείεται να είχαν συμβολική σημασία. Μπορεί να αποτελούσαν δηλαδήαναφορά σε κάποια εκδήλωση σχετική με την κοινωνική και θρησκευτική ζωή της πόλης» πιστεύει η κυρία Πωλογιώργη.

Αγγεία που έχουν σχέση με το κρασί

1. Εγχυτρισμός (ταφή σε πίθο) βρέφους μέσα σε χειροποίητο αγγείο,όπως βρέθηκε κατά την ανασκαφή (8ος-7ος αιώνας π.Χ.) 2. Ο τάφος μικρού αγοριού (περί το 500 π.Χ.) όπως ήρθε στο φως,με όλα τα κτερίσματα γύρω του και τους λίθους στους οποίους είχαν στηριχθεί οι σανίδες που τον κάλυπταν 3. Μελανόμορφο πινάκιο από τον τάφο του αγοριού με σκηνή μάχης μεταξύ του Θησέα (πιθανότατα) και Αμαζόνας (περί το 500 π.Χ.)4. Πινάκιο από εγχυτρισμό βρέφους μέσα σε χειροποίητο αγγείο (περί το 700 π.Χ.)5. Λάκκος καύσης (τέλη 8ου αιώνα π.Χ.)

(το πρώτο για την άντληση από τον κρατήρα, το δεύτερο για σπονδές) ενδέχεται, όπως λέει η ανασκαφέας, να μαρτυρούν αυτό που οι φιλολογικές πηγές παραδίδουν: ότι τα παιδιά των πλέον αριστοκρατικών οικογενειών συνήθιζαν να υπηρετούν ως οινοχόοι.«Ιδιαίτερη μνεία γίνεται μάλιστα για ένα από τα εξέχοντα τέκνα της Φλύας, τον τραγικό ποιητή Ευριπίδη,ο οποίος ως παιδί οινοχόησε τους λεγόμενους ορχηστές, που προέρχονταν από τις ευγενέστερες οικογένειες και φορώντας θηραϊκά ιμάτια χόρευαν προς τιμήν του Δηλίου Απόλλωνα στην Αθήνα κατά την εορτή των Θαργηλίων.Ο Αθήναος εξάλλου λέει ότι υπήρχε μία “γραφή” στον ναό του Απόλλωνα Δαφνηφόρου στη Φλύα που τα εξιστορούσε όλα αυτά»επισημαίνει η ίδια. Ενας μικρός οινοχόος λοιπόν είχε ταφεί εκεί;

Ανάμεσα στις ταφές υπάρχουν και πέντε εγχυτρισμοί (ταφές βρεφών σε αγγεία) που χρονολογούνται από τα τέλη του 8ου ως τα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. Δύο μάλιστα από αυτές, η μία σε μαγειρική χύτρα και η άλλη σε πίθο, παρουσιάζουν μεγάλες ομοιότητες, που οδηγούν στην υπόθεση ότι μπορεί τα δύο βρέφη να συνδέονταν με συγγενικό δεσμό. Ενας μεγάλος λάκκος καύσης εξάλλου, για ενήλικο άτομο (τέλη 8ου αιώνα π.Χ.), μπορεί να συνδέεται με μία αύλακα προσφορών με διάφορα αγγεία και με έναν λάκκο έμπυρων εναγνισμών (δηλαδή καμένων προσφορών προς τους νεκρούς).

Στο σημερινό Χαλάνδρι αλλά και σε μεγάλα τμήματα των όμορων δήμων της Φιλοθέης, του Ψυχικού, των Βριλησσίων, του Χολαργού και της Αγίας Παρασκευής εκτεινόταν στην αρχαιότητα ο αττικός δήμος της Φλύας, το κέντρο του οποίου όμως δεν έχει εντοπιστεί. Από φιλολογική πηγή ωστόσο αντλείται η πληροφορία ότι στη Φλύα υπήρχε και Τελεστήριο, το οποίο ήταν συνδεδεμένο με μυστηριακές λατρείες και ελεγχόταν από το πανάρχαιο ιερατικό γένος των Λυκομηδών (το Τελεστήριο πυρπολήθηκε από τους Πέρσες το 480 π.Χ. αλλά μετά τη νίκη στη ναυμαχία της Σαλαμίνας επισκευάστηκε και «γραφαίς εκόσμησε»ο καταγόμενος από αυτό το γένος Θεμιστοκλής).

Αγνωστο αν διασώζεται και πού βρίσκεται αυτό το μνημείο, στο Χαλάνδρι όμως προκύπτουν διαρκώς νέα ευρήματα. Πριν από μερικούς μήνες είχε έρθει για πρώτη φορά στο φως, στη λεωφόρο Πεντέλης, τμήμα μιας σημαντικής αρχαίας οδού της Κλασικής εποχής, της περίφημης οδού της Λιθαγωγίας, μέσω της οποίας μεταφέρονταν προς το άστυ οι όγκοι των μαρμάρων από τα λατομεία της Πεντέλης. Αλλά και η αρχαία οδός Μεσογείων είχε εντοπιστεί σε παράδρομο της σύγχρονης λεωφόρου, κατά τις ανασκαφές για την κατασκευή του σταθμού Χολαργός του μετρό (το αρχαίο οδόστρωμα χρονολογείται από τις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.). Σε άλλες ανασκαφές εξάλλου στο Πάτημα Χαλανδρίου αποκαλύφθηκαν κατάλοιπα αγροικιών του 4ου αιώνα π.Χ. με πολλά θραύσματα από κυψέλες, από αμφορείς για κρασί ή λάδι, υφαντικά βάρη κ.ά. φανερώνοντας τις δραστηριότητες των κατοίκων τους.