Πριν από λίγο καιρό, μόλις είχε τελειώσει η δημοσιογραφική προβολή του «Κατίν» στο Ιντεάλ, η απρόβλεπτη εμφάνιση του πρεσβευτή της Πολωνίας στην Αθήνα αιφνιδίασε όλους όσοι είχαν παραμείνει στην αίθουσα ως το τέλος. Συνοδευόμενος από δύο κυρίες του γραφείου του ο πρεσβευτής θέλησε να μιλήσει στους δημοσιογράφους-κριτικούς κινηματογράφου για το ζήτημα του «Κατίν», το οποίο παραμένει μια από τις μελανότερες σελίδες στην Ιστορία της Πολωνίας. Ο πολωνός πρεσβευτής άφησε να εννοηθεί ότι ήρθε στην προβολή για δύο λόγους: α) ως κινηματογραφική ταινία το «Κατίν», που πέρυσι προτάθηκε για ξενόγλωσσο Οσκαρ, είναι ένα καλλιτεχνικό γεγονός που βγάζει ύστερα από πολύ καιρό την Πολωνία από την πολιτισμική ανυπαρξία. Ο πρεσβευτής ένιωθε εθνικά υπερήφανος που η ταινία-σύμβολο της χώρας του θα προβαλλόταν και στην Ελλάδα, β) εφόσον ως ιστορικό γεγονός το «Κατίν» δεν είναι ευρέως γνωστό στη χώρα μας, κυρίως από θεατές νεότερων γενιών, δεν είναι μόνον πιθανόν αλλά και φυσικό κάποιοι να χρειάζονταν διευκρινίσεις.

Η ενημέρωση που ήθελε να κάνει ο πρέσβης προκάλεσε απορία σε όλους τους δημοσιογράφους και εκνευρισμό σε όσους δεν συμφώνησαν καθόλου με την παρουσία του στην προβολή. Η σκηνή είχε κωμικοτραγική εξέλιξη καθώς ο πρέσβης και οι συνεργάτιδές του βρέθηκαν στην κυριολεξία περικυκλωμένοι από τους παρισταμένους παρ΄ ότι ο πρώτος ζήτησε η κουβέντα να «μεταφερθεί κάπου αλλού, πιο άνετα». Ο πρέσβης διατήρησε την ψυχραιμία του ακόμη και όταν η συζήτηση είχε αρχίσει να ηλεκτρίζεται, πράγμα για το οποίο έδειχνε προετοιμασμένος. Το περιστατικό έληξε ήρεμα με την παράκληση κάποιων να ακολουθήσει ανοιχτή συζήτηση. Αυτό που ακολούθησε όμως ήταν δημοσίευμα του κριτικού κινηματογράφου του «Ριζοσπάστη», ο οποίος μεταξύ άλλων αποκάλεσε τον πρέσβη «θλιβερή σκιά» και αφού παρομοίασε τις πράξεις του με «κοινού μαυραγορίτη» έβγαλε το συμπέρασμα ότι ήταν «σε διατεταγμένη υπηρεσία» και ότι «εκτελούσε σημαδεμένη αποστολή» (Ριζοσπάστης, Κυριακή 25 Ιανουαρίου). Το τι από όλα αυτά ισχύει δεν είμαι σε θέση να το γνωρίζω, πάντως ο πρέσβης δεν έφραξε σε κανέναν την έξοδο, όπως επίσης διάβασα στο ίδιο άρθρο.

Δυσκολία προβολής
Ηταν φυσικό και επόμενo η προβολή του «Κατίν» στην Ελλάδα να προκαλέσει αριστερά ανακλαστικά, αν και οι λόγοι της αργοπορημένης εμφάνισης της ταινίας στη χώρα μας είναι άλλοι. Καθ΄ ότι μικρό, το γραφείο διανομής της ταινίας δεν έχει τη στήριξη δικού του «κυκλώματος αιθουσών», ενώ η ταινία- πιθανόν επειδή είναι μικρού και καινούργιου στην κινηματογραφική διανομή γραφείου- προκαλούσε τη δυσπιστία των αιθουσαρχών. Αναρωτιέται κανείς: αν την ίδια ταινία είχε αποκτήσει ισχυρότερο γραφείο διανομής, η πρόσβασή της στις αίθουσες θα ήταν ευκολότερη; Μαθαίνουμε ωστόσο ότι στην «πάλη» για την αγορά της ταινίας «έπαιξαν» τουλάχιστον επτά γραφεία ώσπου το «Κατίν» να καταλήξει στο Videorama. Τι να το κάνεις όμως όταν αποκτάς μια καλή ταινία και δεν έχεις πού να την προβάλεις;

Το παράξενο είναι ότι ο εγχώριος Τύπος, γραπτός και ηλεκτρονικός, έχει δείξει τεράστιο ενδιαφέρον για το μυστήριο του Κατίν (το «Κουτί της Πανδώρας» π.χ. αφιέρωσε ολόκληρη εκπομπή για το θέμα). « Είναι όμως άλλα τα ανακλαστικά του κοινού,άλλα των εφημερίδων,που κατευθύνουν και το κοινό,και άλλα των αιθουσαρχών » μας είπε ο διανομέας του «Κατίν», ο οποίος μάλιστα αποφάσισε να το αποσύρει από τις 29 Ιανουαρίου, όπως ήταν ο αρχικός προγραμματισμός, επειδή άλλο κινηματογραφικό γραφείο αποφάσισε να διανείμει την ίδια περίοδο με το «Κατίν» το σπουδαίο αντιπολεμικό έργο του Ελεμ Κλίμοφ «Ελα να δεις» (1985), το οποίο διαφημίστηκε ως « ρωσική απάντηση » στο ζήτημα Κατίν.

Σε πρόσφατο δημοσίευμά της η γαλλική εφημερίδα «Le Figaro» αναφέρεται εκτενώς στη δυσκολία διανομής ταινιών ειδικού θέματος όχι μόνον στη Γαλλία, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου. Στη Γαλλία θα βγει στις αίθουσες τον ερχόμενο Απρίλιο, επίσης από μικρό γραφείο και σε περιορισμένο κύκλωμα αιθουσών. Λόγω του σοβαρού αλλά σε γενικές γραμμές άγνωστου πολιτικού θέματός τους, καλές ταινίες όπως το «Κατίν» (που ούτως ή άλλως δύσκολα μπορεί να κριθούν με κινηματογραφικούς όρους) κινδυνεύουν να μην προβληθούν ποτέ σε κάποιες χώρες όπου θα μπορούσαν κάλλιστα να δουλέψουν. Μάλιστα, ο αρθρογράφος του «Figaro» επισημαίνει ότι η ταινία που υποτίθεται ότι αναφέρεται σε ένα ζήτημα που αφήνει αδιάφορους τους Γάλλους έχει την προοπτική των 50.000

εισιτηρίων στη Γαλλία.

Τι συνέβη στο δάσος Κατίν

Ανοιξη 1943.Γερμανοί στρατιώτες ξεθάβουν πτώματα πολωνών αξιωματικών από τον ομαδικό τάφο που βρέθηκε στο δάσος Κατίν

Το φθινόπωρο του 1939, όταν ο πολωνός σκηνοθέτης Αντρέι Βάιντα ήταν 12 ετών,η Πολωνία βρισκόταν υπό διάλυση.Στις 17 Σεπτεμβρίου,περίπου δύο εβδομάδες μετά την εισβολή των στρατευμάτων του Αδόλφου Χίτλερ , ο στρατός της Σοβιετικής Ενωσης εισέβαλε στην Πολωνία και στις 28 του ιδίου μήνα και έτους,όταν η Βαρσοβία είχε πλέον παραδοθεί στους ναζιστές, δημιουργήθηκε μια ζώνη ανάμεσα στα σύνορα της Ρωσίας και στο τέρμα της γερμανικής προέλασης.

Γερμανία και Ρωσία χάραξαν κοινά σύνορα στην κατεχόμενη Πολωνία.Η μισή ανήκε στους μεν και η άλλη μισή στους δε.

Εναν χρόνο αργότερα περίπου 20.000 αξιωματικοί του πολωνικού στρατού συνελήφθησαν,μεταφέρθηκαν στη Ρωσία και εκτελέστηκαν.Οι σοροί τους θάφτηκαν στο δάσος Κατίν,κοντά στην πόλη Σμολένσκ της Δυτικής Ρωσίας και οι τάφοι ανακαλύφτηκαν από τους Γερμανούς το 1943,δύο χρόνια μετά την εισβολή του Χίτλερ στη Ρωσία.

Οι Γερμανοί διέδωσαν ότι οι εκτελέσεις του δάσους Κατίν έγιναν από τους Ρώσους.Ως και συλλυπητήρια έστειλε ο Χίτλερ στην Πολωνία.Το 1945 όμως οι Σοβιετικοί άρχισαν να υποστηρίζουν ότι οι εκτελέσεις ήταν ευθύνη των ναζιστών.Το ποιος είχε την ευθύνη των εκτελέσεων παρέμενε ένα σκοτεινό μυστήριο μέχρι το 1990, όταν επί προεδρίας Μιχαήλ Γκορμπατσόφ η Ρωσία έδωσε στη δημοσιότητα τα έγγραφα που αποδείκνυαν ότι οι Σοβιετικοί είχαν την ευθύνη για τη σφαγή στο Κατίν.

« Επί δεκαετίες ολόκληρες οι συμπατριώτες μου ήταν αναγκασμένοι να ζουν μέσα στο ψέμα » μάς είπε πέρυσι στο Βερολίνο ο Αντρέι Βάιντα,του οποίου ο πατέρας ήταν ένα από τα θύματα μεταξύ των πολωνών αξιωματικών στο Κατίν.Επί σειρά ετών ο διάσημος πολωνός σκηνοθέτης προσπαθούσε να γυρίσει μια ταινία πάνω στο τραγικό περιστατικό του Κατίν,αλλά όπως ήταν φυσικό οι συνθήκες δεν του το επέτρεπαν.Εν τέλει όμως στα 80 του τα κατάφερε και έτσι πρόπερσι,στις 17 Σεπτεμβρίου,ακριβώς στην επέτειο των 66 χρόνων από την εισβολή των Ρώσων στην Πολωνία,το «Κatyn» έκανε πρεμιέρα στη Βαρσοβία και έγινε το μείζον ζήτημα της χώρας.Το παρακολούθησαν περί τις 3.000.000 Πολωνοί στις αίθουσες και η ταινία έδωσε αφορμή για πολιτικές αντιπαραθέσεις.