Τυφλοπόντικες στην Πόλη του Φωτός
Τον περασμένο Νοέμβριο μια πρωτοφανής υπόθεση εξελίχθηκε στα δικαστικά χρονικά της Γαλλίας. Κατηγορούμενοι ήταν τέσσερα μέλη της ομάδας UnterGunther. Τι αδίκημα είχαν διαπράξει; Επισκεύασαν το ρολόι στο Πάνθεον του Παρισιού. Κρυφά, αθόρυβα και με πλήρη επίγνωση της «παράνομης» πράξης τους. Ετσι όπως δρουν πάντα οι «λευκοί ιππότες» του πολιτισμού. Η γαλλική Δικαιοσύνη τους αθώωσε καθώς οι κατηγορίες εναντίον τους δεν ευσταθούσαν. Είκοσι χρόνια εμπειρίας αποδείχθηκαν επαρκή…
Οι εξερευνητές της γαλλοελβετικής ομάδας UX (οι καλλιτέχνες, δηλαδή, της UnterGunther) ζουν στην Πόλη του Φωτός αλλά δρουν μόνο υπό το φως προβολέων. Την ημέρα είναι συνηθισμένοι άνθρωποι με κανονικά επαγγέλματα. Το βράδυ συναντώνται υπογείως, πάντα κάτω από τη λατινική συνοικία του Παρισιού, και υλοποιούν αυτό που η γαλλική γραφειοκρατία τούς στερεί: το δικαίωμα στην τέχνη. Στόχος τους είναι η αξιοποίηση παραμελημένων χώρων για το κοινό όφελος. Διοργανώνουν προβολές σε υπόγειες αίθουσες, αναπαλαιώνουν μεσαιωνικές κρύπτες και παραβιάζουν μνημεία για να τα αποκαταστήσουν, για να διεξαγάγουν εκεί βραδιές ανάγνωσης ή για να ανεβάσουν ένα θεατρικό.
Οι αρχές βέβαια τους βλέπουν διαφορετικά – σαν το σκοτεινό σημείο στη λαμπερή πόλη τους. Ενα ειδικό τμήμα της αστυνομίας έχει αφοσιωθεί στη σύλληψή τους. Τους θεωρούν ανεύθυνους, με μια δόση παράνοιας ίσως, που μπορεί να αποτελούν καλό πρότυπο για τους τρομοκράτες.
Η μόδα του underground
Οι UnterGunther αριθμούν σήμερα 150 μέλη. «Η ομάδα ξεκίνησε τη δράση της το 1983. Η ιδέα δεν ανήκει σε ένα άτομο. Το ’80 ήταν μια εποχή που το underground ήταν της μόδας. Διοργανώναμε πάρτι και έτσι γνωριστήκαμε και άρχισαν όλα» εξηγεί ο Λαζάρ Κούνστμαν. Μοντέρ και δημιουργός ταινιών μικρού μήκους και ντοκυμαντέρ, ο 38χρονος κ. Κούνστμαν – πρόκειται ασφαλώς για ψευδώνυμο – έχει αναλάβει κατά κάποιον τρόπο τον ρόλο του εκπροσώπου Τύπου της ομάδας. «Σκοπός μας είναι να κάνουμε χρηστικούς για όλους αυτούς τους χώρους» εξηγεί.
Και φαίνεται ότι το έχουν καταφέρει. Στο πλαίσιο αυτό έχουν δημιουργήσει μια άλλη ομάδα, τους La Mexicaine de Perforation, οι οποίοι έφτιαξαν έναν υπόγειο κινηματογράφο που ονόμασαν Les Arènes de Chaillot, δίπλα από τη Γαλλική Ταινιοθήκη. Αν και η γαλλική αστυνομία αποκάλυψε τυχαία το κινηματογραφικό άντρο το 2004, η ομάδα συνεχίζει να επιδίδεται στη διοργάνωση κινηματογραφικών φεστιβάλ. Οσο για το υποψήφιο κοινό;
Η δράση της «οργάνωσης»
«Οι UX δεν χρησιμοποιούν ποτέ, για ευνόητους λόγους, κινητά, Internet και άλλου είδους τεχνολογίες για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Συναντώνται κρυφά και κατά μικρές ομάδες ώστε να μην προκαλούν υποψίες. Οι «προσκεκλημένοι» μαθαίνουν για τις εκδηλώσεις από στόμα σε στόμα. Και προτού οδηγηθούν στο σημείο της εκδήλωσης, μέλη της ομάδας κρίνουν από τη φυσιογνωμία τους αν θα πρέπει να προχωρήσουν ή όχι» εξηγεί ο κ. Κούνστμαν. Κάνουν, δηλαδή, ένα είδος περιθωριακού face control για να εμποδίσουν την παρείσφρηση ανεπιθύμητων στοιχείων (αστυνομικούς κατά κύριο λόγο) στα λημέρια τους!
«Χρειάζεσαι ένα κίνητρο για να τα κάνεις όλα αυτά» λέει ο κ. Κούνστμαν. Και το κίνητρο αυτό δεν είναι τίποτε άλλο παρά μόνο η ανάγκη έκφρασης. «Οταν θέλεις να διοργανώσεις μια καλλιτεχνική εκδήλωση στη Γαλλία, δεν υπάρχει καμία βοήθεια από τις αρμόδιες υπηρεσίες» σημειώνει. Για αυτό ακριβώς δεν αντιμετωπίζει τους UX ως επαναστατικό κίνημα αλλά απλά ως έναν τρόπο υλοποίησης κάποιων πρακτικών αναγκών. Αυτός είναι και ο λόγος που θεωρεί ότι ποτέ δεν θα γίνουν μόδα και μέρος του κατεστημένου. Η ιδιωτική πρωτοβουλία άλλωστε είναι αυτή που στηρίζει την προσπάθειά τους. Η επισκευή του ρολογιού στο Πάνθεον κόστισε 4.000 ευρώ, από τα οποία τα μισά προθυμοποιήθηκε να τα επενδύσει ο ωρολογοποιός που τους βοήθησε Ζαν-Μπατίστ Βιό, ενώ τα υπόλοιπα έξοδα τα μοιράστηκαν μεταξύ τους!
Η «απόβαση» στο Πάνθεον
Οι UnterGunther «διείσδυσαν» στο Πάνθεον τον Νοέμβριο του 2005. Με τη βοήθεια του ωρολογοποιού Ζαν-Μπατίστ Βιό άρχισαν την επισκευή του ρολογιού Βάγκνερ του 1850. Οταν ολοκλήρωσαν το έργο τους, τον Οκτώβριο του 2006, αποφάσισαν να συναντήσουν τον διευθυντή του Πάνθεον Μπερνάρ Ζανό με σκοπό μόνο και μόνο να του δείξουν το έργο τους και να τον πείσουν να συνδέσει το ρολόι με τις καμπάνες. Αρχικά ο κ. Ζανό ενθουσιάστηκε. Ξαφνικά, όπως περιγράφουν οι UnterGunther, άλλαξε στάση, φοβούμενος τις αντιδράσεις της διοίκησης της Εθνικής Κληρονομιάς της Γαλλίας. Η πράξη της ομάδας ήταν μια απτή απόδειξη ότι οποιοσδήποτε μπορεί να μπαινοβγαίνει στο μνημείο και ο κ. Ζανό αποφάσισε να παραμείνει σιωπηλός.
Τη νύχτα της 24ης Δεκεμβρίου 2006 η ομάδα επέστρεψε στο Πάνθεον και συνέδεσε το ρολόι με τις καμπάνες. Τα Χριστούγεννα ακούστηκε ο ήχος του για πρώτη φορά. «Αυτό ήταν» γράφουν οι UnterGunther στο site τους. «Ο κ. Ζανό αποφάσισε ότι μια μυστική αποκατάσταση ενός εγκαταλελειμμένου μέρους της γαλλικής πολιτιστικής κληρονομιάς ήταν ανεπίτρεπτο και έπρεπε να σταματήσει. Ο Μπερνάρ Ζανό μπορεί να είναι ο διευθυντής του Πάνθεον αλλά μάλλον δεν ενδιαφέρεται για την πολιτιστική κληρονομιά» καταλήγει το «κατηγορητήριο».
Οι εργασίες πάντως ήταν μια καθ’ όλα ευχάριστη εμπειρία για τους UnterGunther. Η αίθουσα όπου βρίσκεται ο μηχανισμός του ρολογιού είχε διαμορφωθεί σε ένα σαλόνι με ιδιαίτερο στυλ, με έπιπλα, ηλεκτρικό, ακόμη και υπολογιστές συνδεδεμένους με το διαδικτυακό κέντρο της ομάδας που φέρει την επωνυμία UGWK (Unter and Gunther Winter Kneipe) κάτι σαν Το Χειμερινό Καπηλειό των Unter and Gunther. Η υπόθεση οδηγήθηκε στα δικαστήρια. Οι UnterGunther αθωώθηκαν καθώς δεν υπήρχαν αποδείξεις των πράξεών τους. Παρεμπιπτόντως, ο κ. Ζανό έχασε τη θέση του και τον αντικατέστησε ο κ. Πασκάλ Μονέ. «Εφυγε περίλυπος από το αποτέλεσμα» περιγράφουν οι UnterGunther «και εμείς πήγαμε να πιούμε ένα ποτό στο νέο κρησφύγετό μας».
