Ο Τζιόρτζιο ντε Κίρικο επέστρεψε στον Βόλο
Τα τελευταία χρόνια άκουγα για το Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο ντε Κίρικο στον Βόλο και αποφάσισα να το επισκεφθώ με την εντύπωση ότι θα έβλεπα έργα του μεγάλου καλλιτέχνη που γεννήθηκε από ιταλούς γονείς στον Βόλο, τέλη του 19ου αι. Εργα του Ντε Κίρικο όμως δεν είδα. Γιατί το Κέντρο Τέχνης στον Βόλο έχει απλώς τιμήσει τον καλλιτέχνη φέροντας το όνομά του, και αυτό ήταν αρχικά μια απογοήτευση. Το Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο ντε Κίρικο βρίσκεται πολύ κοντά στο δημαρχείο, στον πεζόδρομο της Μεταμορφώσεως και είναι ένα από τα έργα του Καλλιτεχνικού Οργανισμού Δήμου Βόλου, που συστήθηκε με σκοπό την ευαισθητοποίηση των πολιτών στην καλλιτεχνική δημιουργία αλλά και τη βαθύτερη επιμόρφωση και κατάρτισή τους.
Το Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο ντε Κίρικο εγκαινιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 1990 με την έκθεση «Καλλιτέχνες του Μεσοπολέμου». Στην έκθεση αυτή παρουσιάστηκαν έργα γνωστών καλλιτεχνών προερχόμενα από τις συλλογές της Πινακοθήκης Δ. Πιερίδη, από τη Δημοτική Συλλογή και από τοπικές συλλογές ιδιωτών.
Εργα του Τζιόρζιο ντε Κίρικο παρουσιάστηκαν το φθινόπωρο του 1995, στη διάρκεια μεγάλου αφιερώματος στον καλλιτέχνη. Το Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο ντε Κίρικο φιλοξένησε μεγάλη έκθεση έργων του από το Ιδρυμα Giorgio de Chirico της Ρώμης σε συνεργασία με το Ιδρυμα Β. και Ε. Γουλανδρή της Ανδρου και το Ιδρυμα Κ. και Ε. Πορφυρογένη της Αγριάς Βόλου. Το θέμα της έκθεσης ήταν «Ο Τζιόρτζιο ντε Κίρικο και ο ελληνικός μύθος» και τα έργα που περιελάμβανε ανήκαν στη χρονική περίοδο από τα μέσα της δεκαετίας του ’20 ως τις αρχές της δεκαετίας του ’70 και αφορούσαν τις πλευρές της τέχνης τού Ντε Κίρικο που σχετίζονται με την ελληνική μυθολογία. Αξίζει να παραθέσω εδώ απόσπασμα από την αυτοβιογραφία του μεγάλου καλλιτέχνη, ο οποίος γράφοντας στο τρίτο πρόσωπο αναφέρεται στην επίδραση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού: «Ο Giorgio de Chirico γεννήθηκε στον Βόλο (Ελλάδα) στις 10 Ιουλίου του 1888 από πατέρα Φλωρεντινό και μητέρα Γενοβέζα. Πέρασε τα πρώτα χρόνια της νιότης του στην πατρίδα τού κλασικού πολιτισμού. Επαιξε κοντά στη θάλασσα που είδε να αποπλέει το καράβι των Αργοναυτών και στους πρόποδες του βουνού που γνώρισε τα παιδικά χρόνια του «ωκύποδος Αχιλλέως» και τις σοφές νουθεσίες του παιδαγωγού Κενταύρου. Στα δώδεκα χρόνια του παρακολουθούσε ήδη μαθήματα σχεδίου στην Αθήνα και επιδιδόταν στην αντιγραφή κλασικών αγαλμάτων, ερωτευμένος με τα αριστουργήματα της ελληνικής τέχνης» (Autobiografia στο G. De Chirico, Il meccanismo del pensiero, Τορίνο 1985, σ. 74).
Το μεγάλο αφιέρωμα στον Ντε Κίρικο περιελάμβανε ακόμη και αντίγραφα γλυπτών που ήταν προσφιλή στον δημιουργό τους και τα οποία χυτεύτηκαν το 1988 με την ευκαιρία της συμπλήρωσης εκατό χρόνων από τη γέννησή του. Η έκθεση των έργων τού καλλιτέχνη πλαισιώθηκε με άλλες εκθέσεις όπως έργα των δασκάλων του στο Σχολείο των Τεχνών της Αθήνας, έκθεση-αναπαράσταση της οικίας του Ντε Κίρικο στον Βόλο και έκθεση του Αρχείου του ΟΣΕ Βόλου με σχέδια του μηχανικού πατέρα του.
Προσφάτως ο Ντε Κίρικο επέστρεψε στον χώρο αυτό με εκατό χαρακτικά του. Η έκθεση στο Κέντρο Τέχνης οργανώθηκε με αφορμή την καθέλκυση του ομοιώματος της «Αργούς».
Αυτές οι εκθέσεις μάς κάνουν να σκεφτόμαστε ότι θα ήταν ευχής έργον αν κάποια έργα του Ντε Κίρικο υπήρχαν στη μόνιμη συλλογή του ομώνυμου Κέντρου Τέχνης στον Βόλο.
Το Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο ντε Κίρικο σήμερα στεγάζει, στο μεγαλύτερο μέρος του, την αξιολογότατη συλλογή- δωρεά του Βολιώτη Αλ. Κ. Δάμτσα, αποτελούμενη από 365 έργα ελλήνων ζωγράφων που καλύπτουν την πορεία της ελληνικής ζωγραφικής – χαρακτικής από το τέλος του 19ου αιώνα ως σήμερα. Από το 2002 στους ίδιους χώρους παρουσιάζονται θεματικές εκθέσεις: «Θεσσαλοί ζωγράφοι και θεσσαλικά θέματα», «Το τοπίο», «Χαρακτικά έργα» και «Εσωτερικά τοπία», από επιλεγμένα έργα της συλλογής. Παράλληλα με την επιστημονική τεκμηρίωση των έργων γίνονται εργασίες συντήρησής τους από ειδικό προσωπικό στο εργαστήριο που στεγάζεται στο ίδιο κτίριο.
Το νεόδμητο γυάλινο κτίριο του δήμου που στεγάζει και το Μουσείο Αλ. Κ. Δάμτσα φαίνεται ότι δεν επαρκεί καθώς απομένουν μόνο το ισόγειο και ο ημιώροφος, επιφανείας 250 τ.μ. για την έκθεση των δημοτικών, περιοδικών και μη, αλλά και των φιλοξενούμενων εκθέσεων, οπότε χρησιμοποιούνται και άλλοι μικρότεροι εκθεσιακοί χώροι του δήμου. Η μοναδική ολοκληρωμένη παρουσίαση της Δημοτικής Συλλογής έγινε τον Δεκέμβριο του 1998 σε τρία διαφορετικά κτίρια του Δήμου Βόλου (Κέντρο Τέχνης Τζιόρτζιο ντε Κίρικο – Καπναποθήκη Σπίρερ και κτίριο Στρεφτάρη). Εκτοτε η συλλογή δεν παρουσιάστηκε στο κοινό. Θα πρέπει λοιπόν να προβεί άμεσα ο δήμος στη διαμόρφωση του κτιρίου που έχει πρόσφατα αγοραστεί δίπλα ακριβώς στο Κέντρο Τέχνης και να διατεθούν τα απαραίτητα οικονομικά κονδύλια.
Είναι λοιπόν αναγκαίο να υπάρχει αρκετός εκθεσιακός χώρος ώστε να μπορούν να προβάλλονται συγχρόνως τα έργα των δημοτικών συλλογών του Βόλου, οι οποίες συνεχώς εμπλουτίζονται από δωρεές και αγορές καθώς και αυτά των εκθέσεων που φιλοξενούνται από τον Δήμο Βόλου. Πολύ πρόσφατα (Απρίλιος – Μάιος) παρουσιάστηκε η έκθεση με τις τελευταίες δωρεές ιδιωτών προς τον δήμο μεταξύ των οποίων ένα σπάνιο πορτρέτο της πρώτης εποχής του Γ. Γουναρόπουλου.
Παρ’ ότι οι δημοτικές συλλογές του Βόλου είναι αξιόλογες, τα έργα στο σύνολό τους δεν παρουσιάζουν απόλυτη συνέχεια. Λείπουν, για παράδειγμα, έργα καλλιτεχνών που σημάδεψαν την πρωτοπορία της τέχνης όπως επίσης έργα της πρώτης εποχής της νεοελληνικής τέχνης, δηλαδή της Επτανησιακής Σχολής και της Σχολής του Μονάχου, όπως και έργα της Αφαίρεσης, της γενιάς του ’60 και των σύγχρονων τάσεων – πλην ορισμένων εξαιρέσεων.
Ακόμη, η Δημοτική Συλλογή θα πρέπει οπωσδήποτε να αποκτήσει δικό της νομικό πρόσωπο. Προς το παρόν, για λόγους διαχειριστικούς, υπάγεται στον Καλλιτεχνικό Οργανισμό Δήμου Βόλου.
Είναι σημαντικό ζητούμενο η καλλιτεχνική αποκέντρωση και η αυτοδυναμία των περιφερειακών πινακοθηκών και ο Βόλος έχει όλες τις προϋποθέσεις για να αποκτήσει μια πραγματική και πλούσια Δημοτική Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης σε μόνιμη έκθεση.
Ο κ. Ιωάννης Μ. Βαρβιτσιώτης είναι επικεφαλής της ομάδας των ευρωβουλευτών της ΝΔ και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής».
