Οι άγνωστες κιβωτοί της νεοελληνικής τέχνης


Συνεχίζοντας την περιήγησή μου στις περιφερειακές πινακοθήκες της Ελλάδας, θα σταματήσω σήμερα για μία ακόμη φορά στο Μεσολόγγι. Εκεί βρίσκεται, στο ιστορικό κέντρο της Ιεράς Πόλης, η Πινακοθήκη Σύγχρονης Τέχνης Χρήστου και Σοφίας Μοσχανδρέου που ιδρύθηκε το 1996 με σκοπό να στεγάσει τις συλλογές των ιδρυτών της σε ένα κτίριο των χρόνων της ελληνικής επανάστασης. Κύριος στόχος της πρωτοβουλίας αυτής ήταν να συμβάλει στη διαφύλαξη του ελληνικού πολιτισμού με την εκθεσιακή δραστηριότητα του ιδρύματος στην ελληνική περιφέρεια και μέσω της συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης με συναφή ιδρύματα και πολιτιστικούς φορείς, ώστε τα πνευματικά και πολιτιστικά αγαθά να καταστούν προσιτά στο ευρύ κοινό. Κατά τη διάρκεια της δεκάχρονης πορείας της η πινακοθήκη έχει φιλοξενήσει σημαντικές εκθέσεις από άλλες ιδιωτικές συλλογές και μουσεία, όπως π.χ. από την Πινακοθήκη Αβέρωφ, το Μουσείο Βορρέ, τη συλλογή τέχνης της Alpha Bank κ.ά. Ακόμη έχει διοργανώσει εκθέσεις με έργα των συλλογών της σε όλη την Ελλάδα, π.χ. σε συνεργασία με τις Δημοτικές Πινακοθήκες Πατρών και Θεσσαλονίκης, το Πνευματικό Κέντρο Λευκάδας κ.ά.


Η Πινακοθήκη Μοσχανδρέου περιλαμβάνει έργα ζωγραφικής, χαρακτικής και γλυπτικής, πληθώρα εικαστικών έργων ελλήνων δημιουργών του 19ου και του 20ού αιώνα, αντιπροσωπευτικά δείγματα των περισσοτέρων καλλιτεχνικών τάσεων, κινημάτων και εκφραστικών μέσων. Η συγκρότηση των συλλογών και η επιλογή των έργων έγινε με σκοπό την όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη παρουσίαση της εξέλιξης της σύγχρονης ελληνικής εικαστικής δημιουργίας.


Αξίζει ειδική μνεία η συλλογή ιστορικών χαρακτικών εμπνευσμένων από την Επανάσταση του 1821, αποτελούμενη από μετάλλια, χάρτες, χαλκογραφίες, λιθογραφίες, προσωπογραφίες των πρωταγωνιστών της Εθνεγερσίας, έργα με αναπαραστάσεις των πολεμικών επιχειρήσεων στην ξηρά και στη θάλασσα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα χαρακτικά ξένων καλλιτεχνών που απεικονίζουν το Μεσολόγγι κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Οταν κανείς επισκέπτεται την έκθεση αυτή, μεταφέρεται στον 19ο αιώνα και μπορεί να προσεγγίσει το πνεύμα και το κλίμα της ηρωικής αυτής περιόδου της ελληνικής ιστορίας που καλό είναι να διατηρούμε στη μνήμη μας. Θυμάμαι τα παλαιότερα χρόνια, όταν περνούσα από το Μεσολόγγι και αυτομάτως ερχόταν στο μυαλό μου, όπως στους περισσότερους Ελληνες φαντάζομαι, η ηρωική έξοδος των πολιορκουμένων και ο Διονύσιος Σολωμός, σκεφτόμουν ότι κάτι λείπει από την πόλη αυτή, ότι δεν υπάρχει ένα μουσείο που να αναδεικνύει τη μοναδική ιστορία αυτού του τόπου. Το κενό αυτό ήλθε να συμπληρώσει η Πινακοθήκη Μοσχανδρέου και αξίζει ιδιαίτερος έπαινος στην ιδιωτική αυτή πρωτοβουλία.


Κάθε χρόνο η Πινακοθήκη Μοσχανδρέου εκδίδει ένα συλλεκτικό βιβλίο περιορισμένων αντιτύπων και έτσι δραστηριοποιείται κατά πολύ πρωτότυπο τρόπο στον χώρο των εκδόσεων ελληνικής λογοτεχνίας. Χαρακτηριστικά θα αναφέρω τις εκδόσεις του Εθνικού Υμνου του Διονυσίου Σολωμού με αυθεντικές χαλκογραφίες του Α. Φασιανού, τον Θούριο του Ρήγα Βελεστινλή και επιλογή από τα Διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη με αυθεντικές ξυλογραφίες του Γιάννη Κυριακίδη, ποιήματα του Κ. Γ. Καρυωτάκη με ξυλογραφίες του Γ. Γουρζή, τα Μεσολογγίτικα του Μ. Μαλακάση, Ελλάς και Μεσολόγγι του Κωστή Παλαμά. Τέλος, με τη συμπλήρωση της δεκαετίας από την ίδρυση της πινακοθήκης εκδόθηκε το βιβλίο Γυναίκα της Ζάκυθος του Διονυσίου Σολωμού με αυθεντικές ξυλογραφίες χαλκογραφίες του Α. Φασιανού.


Η Πινακοθήκη Μοσχανδρέου στο Μεσολόγγι ξεκίνησε από το 2005 έναν κύκλο εκθέσεων υπό τον τίτλο «Το Μεσολόγγι σήμερα μέσα από την τέχνη», στο πλαίσιο του οποίου κάθε χρόνο και για μία εξαετία εικαστικοί δημιουργοί εμπνέονται από το Μεσολόγγι, με στόχο να αποδώσουν εικαστικά την ατμόσφαιρα και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πόλης. Η έκθεση, που είναι ιδιαίτερα αξιόλογη και διοργανώνεται για δεύτερη χρονιά εφέτος, πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Γκαλερί Ζουμπουλάκη και παρουσιάστηκε από τον Απρίλιο ως τον Ιούλιο στο Μεσολόγγι και τον Σεπτέμβριο στον χώρο της Γκαλερί Ζουμπουλάκη στην Αθήνα. Με την ολοκλήρωση αυτής της «διαδρομής» θα εκδοθεί περιεκτικό λεύκωμα με τις δημιουργίες των συμμετεχόντων καλλιτεχνών. Οι καλλιτέχνες που πήραν μέρος με ζωγραφικά έργα τους αποτυπώνοντας την πόλη και την ιστορία του Μεσολογγίου είναι οι Γιάννης Αδαμάκης, Χρήστος Κεχαγιόγλου, Ανδρέας Κοντέλλης και Αχιλλέας Παπακώστας.


Η Πινακοθήκη Μοσχανδρέου διαθέτει και συνεχώς εμπλουτιζόμενη εξειδικευμένη βιβλιοθήκη (περί τους 3.000 τόμους) γύρω από την ιστορία και την τέχνη του νομού, καθώς και σπάνια έντυπα της εποχής της Επανάστασης του 1921, χειρόγραφες επιστολές, αυθεντικά κείμενα των Συνταγμάτων κ.ά. Η βιβλιοθήκη είναι ανοιχτή στους ερευνητές και στους νέους.


Από το 1999 και σε συνεργασία με την επιθεώρηση Δημοτικής Εκπαίδευσης Αιτωλοακαρνανίας διοργανώνονται δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα για τη σύγχρονη τέχνη. Τα προγράμματα αυτά απευθύνονται σε παιδιά των δημοτικών σχολείων του Μεσολογγίου και του Νομού Αιτωλοακαρνανίας και στόχο έχουν την επαφή των παιδιών με τις τέχνες, την αισθητική τους καλλιέργεια και την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους.


Αξίζει, τέλος, ένα μεγάλο «εύγε» στην οικογένεια Μοσχανδρέου για την προσφορά της στην Αιτωλοακαρνανία και στη χώρα μας γενικότερα και σαφώς η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για όσους κατάγονται από ιστορικούς τόπους και διαθέτουν μέσα για να τους βοηθήσουν και να τους αναδείξουν.


Ο κ. Ιωάννης Βαρβιτσιώτης είναι επικεφαλής της ομάδας των ευρωβουλευτών της ΝΔ και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής».