Επαναστατικότητα και στοχασμός, επιθετικότητα και λυρισμός, εθνικές σχολές, κοινωνική αναταραχή, ρήξη με το παρελθόν, ανέμελη διάθεση. Οι παραπάνω – αντιθετικοί σε κάποιες περιπτώσεις – άξονες συνθέτουν το κοινωνικό και πολιτικό τοπίο του Μεσοπολέμου με αντανακλάσεις, όπως είναι μοιραίο, και στο επίπεδο της τέχνης. H αλήθεια είναι ότι η εποχή αυτή, πέρα από κάθε άλλη βαθιά τομή που επέφερε, δημιούργησε ένα από τα πιο συναρπαστικά «μωσαϊκά» στην ιστορία της έντεχνης δυτικής μουσικής: μουσικές φόρμες αναδομήθηκαν, θεμελιώθηκε ο δωδεκαφθογγισμός και η ατονικότητα ενώ η Ευρώπη ανακάλυψε την τζαζ. Τις πολλές και διαφορετικές αυτές πτυχές της περιόδου που μεσολάβησε ανάμεσα στη φρίκη δύο πολέμων λοιπόν επιχειρούν να «εξερευνήσουν» οι τρεις συναυλίες που δίνουν σύνολα μουσικής δωματίου της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στην αίθουσα του γερμανικού Ινστιτούτου Γκαίτε. Τον σχεδιασμό και την οργάνωση των συναυλιών αυτών έχει ο βιολονίστας Αντώνης Σουσάμογλου, ο οποίος εξηγεί τη λογική και τη φιλοσοφία τους:


«Ο πρώτος σπόρος «έπεσε» πριν από αρκετά χρόνια, όταν μπήκαμε στην ορχήστρα μια νέα «φουρνιά» μουσικών, οι οποίοι ήμαστε περίπου συνομήλικοι και σε παρόμοιες θέσεις. Σκεφτήκαμε λοιπόν πως θα ήταν ωραία να συνεργαζόμαστε στη μουσική δωματίου πέρα από τις δραστηριότητές μας στην ορχήστρα. Το θέμα του Μεσοπολέμου έγινε πιο συγκεκριμένο στην πορεία. Συζητώντας με τους υπευθύνους του Γκαίτε, αποδείχθηκε μια πολύ πλούσια, μουσικά, εποχή. Καθώς είναι και μια περίοδος η οποία σχετίζεται στενά με τη γερμανική κουλτούρα, θεωρήσαμε ότι όλα αυτά είναι ένας καλός «πυρήνας» για τη διοργάνωση μιας σειράς συναυλιών».


H αλήθεια είναι ότι στη Γερμανία η άνοδος του ναζισμού είχε σημαντικές επιπτώσεις στην εξέλίξη της ιστορίας της μουσικής. «Κάτω από τη μαύρη ομπρέλα του προπαγανδιστικού όρου «εκφυλισμένη τέχνη» (Entartete Kunst) εξαπολύθηκε δριμεία εκστρατεία δυσφήμησης των ειδών μουσικής που δεν εντάσσονταν στο νέο «ιδεώδες» μιας εθνικής μουσικής βασισμένης στη φυλετική ανωτερότητα» διαβάζουμε στο πρόγραμμα των συναυλιών. Στη μουσική ο όρος «εκφυλισμένη», εκτός από τα έργα εβραίων συνθετών, χαρακτήριζε ένα ευρύ φάσμα ειδών μουσικής το οποίο εξετείνετο από την avant-garde και τον δωδεκαφθογγισμό ως την οπερέτα και την τζαζ. Πολλοί συνθέτες και ερμηνευτές εκδιώχθηκαν λόγω της εβραϊκής καταγωγής τους ενώ δεν ήταν λίγοι και όσοι εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα (Σένμπεργκ, Αϊσλερ, Κρένεκ, Βάιλ).


Στην πρώτη από τις συναυλίες, η οποία θα δοθεί την Τρίτη 16/11, το τρίο SEDNA (Αντώνης Σουσάμογλου, βιολί, Γαληνός Κιοσόγλου, κλαρινέτο, Τίτος Γουβέλης, πιάνο) ερμηνεύει έργα Μπεργκ, Μιγιό, Πουλένκ, Κρένεκ και Στραβίνσκι. Στις 7 Δεκεμβρίου το Κουιντέτο Ξύλινων Πνευστών της ΚΟΑ (Χρυσή Πιλαφτσή, φλάουτο, Δημήτρης Βάμβας, όμποε, Σπύρος Μουρίκης, κλαρινέτο, Κώστας Σίσκος, κόρνο, Αλέξανδρος Οικονόμου, φαγκότο), με τη σύμπραξη στο πιάνο του Τίτου Γουβέλη, πιάνο) θα παρουσιάσει έργα Χίντεμιτ, Νίλσεν και Πουλένκ. Οσο για την τρίτη συναυλία (11/1/2005) θα είναι «μεικτή», όπως εξηγεί ο Αντώνης Σουσάμογλου, αφού πέρα από τους μουσικούς των δύο προηγούμενων εκδηλώσεων θα συμμετάσχει και ένα κουαρτέτο εγχόρδων. Στην τρίτη αυτή συναυλία (πέρα από τα έργα των Βάιλ, Προκόφιεφ και Αϊσλερ) θα παρουσιαστεί και το «Οκτέτο» του Νίκου Σκαλκώτα, ο οποίος, έχοντας τελειώσει του σπουδές του το 1933 στην τάξη του Σένμπεργκ, με τη σύνθεσή του αυτή οδηγήθηκε σε προσωπικό και καλλιτεχνικό αδιέξοδο εγκαταλείποντας τη Γερμανία δύο χρόνια αργότερα.


Σχολιάζοντας τις συγκεκριμένες εκδηλώσεις, ο Αντώνης Σουσάμογλου αναφέρεται στην «προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της μουσικής ιστορίας που γίνεται τα τελευταία χρόνια στη Γερμανία» προσθέτοντας παράλληλα και τη χρονική απόσταση η οποία «επιτρέπει πλέον την επιλογή των έργων τα οποία είναι πραγματικά σημαντικά». Ολοκληρώνοντας υποστηρίζει πως με τις συναυλίες αυτές οι μουσικοί δεν φιλοδοξούν ένα ιστορικό αφιέρωμα ή μια μουσικολογική βραδιά. «Αυτό που πραγματικά θέλαμε είναι να δώσουμε το «χρώμα» μιας εποχής η οποία κυριολεκτικά «έβραζε». Γι’ αυτό και δώσαμε μεγάλη σημασία στις εναλλαγές ύφους. Στις πρόβες έχει λειτουργήσει πολύ θετικά η διαφορά ανάμεσα στην ένταση και στην ηρεμία και, πραγματικά, εύχομαι να λειτουργήσει αυτό και στις συναυλίες».


H πρώτη από τις συναυλίες υπό τον τίτλο «Μουσικές του Μεσοπολέμου» θα δοθεί στις 16/11 στην αίθουσα του Ινστιτούτου Γκαίτε (Ομήρου 14-16). Ωρα έναρξης: 20.30. Είσοδος ελεύθερη.