«Ο χώρος της Ολυμπίας: Μια αρχαία λύση σε ένα σύγχρονο πρόβλημα»


H παραπάνω εύστοχη και διαχρονική, όπως αποδεικνύεται, φράση χρησιμοποιήθηκε ως τίτλος από την αμερικανική εφημερίδα «The Washington Post» το 1978 εκφράζοντας ανοιχτά την υποστήριξη του αρθρογράφου στο όραμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή περί μόνιμης τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων στην αρχαία κοιτίδα τους.


H εμπνευσμένη πρόταση διατυπώθηκε επισήμως για πρώτη φορά με επιστολή του οραματιστή Καραμανλή στις 29.7.76 προς τον πρόεδρο της τότε Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής λόρδο Κιλάνιν. Σε μια κρίσιμη καμπή για την επιβίωση του θεσμού των Ολυμπιακών Αγώνων ο τότε έλληνας πρωθυπουργός ανέλαβε τη δραστική πρωτοβουλία να αποκαθάρει το ολυμπιακό ιδεώδες από τα νόθα στοιχεία που είχαν βαθμηδόν συσσωρευθεί διαβλέποντας ότι η Ολυμπιακή Ιδέα υποκαθίστατο σταδιακά από διαφημιστικές μεθόδους και από τεράστια οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα.


Ο μεγαλόπνοος σχεδιασμός του για την απρόσκοπτη διεξαγωγή των Αγώνων στη χώρα που τους «γέννησε» και συγκεκριμένα στον χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας χαιρετίστηκε και υιοθετήθηκε από μια πολύ σημαντική μερίδα της παγκόσμιας κοινής γνώμης (από κυβερνήσεις, ηγέτες, ανώτατους αξιωματούχους, ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών, ξένων MME κ.ά.), αποτελώντας ταυτόχρονα αντικείμενο συστηματικής μελέτης με την προοπτική εφαρμογής του.


Στις αρχές του ’80 ο Καραμανλής επανήλθε στην πρότασή του – την οποία ουδέποτε απέσυρε – με δεύτερη επιστολή προς τον πρόεδρο της Ολυμπιακής Επιτροπής. Οι συστηματικές αυτές προσπάθειες του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχαν ως αποτέλεσμα τη σύσταση ειδικής επιτροπής από τη ΔΟΕ για τη διερεύνηση της πρότασης για μόνιμη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αρχαία Ολυμπία. Δυστυχώς, όμως, ύστερα από μια εικοσαετία απραγίας και έλλειψης πρωτοβουλιών από ελληνικής πλευράς, αποδυναμώθηκαν, με αποτέλεσμα σήμερα το τολμηρό εγχείρημα να ακούγεται υπερβολικά αισιόδοξο ή καλύτερα μη υλοποιήσιμο.


Σήμερα ίσως θα μπορούσαμε να επαναφέρουμε το θέμα με πολύ λιγότερο φιλόδοξες προτάσεις. Το αγώνισμα του μαραθωνίου δρόμου να διεξάγεται μονίμως στην Ελλάδα, στην ίδια ακριβώς διαδρομή που ακολούθησε ο Φειδιππίδης το 490 π.X. Ή ακόμη να προστεθεί επιτέλους στη διοργάνωση και να πραγματοποιείται στη χώρα μας παράλληλα με κάθε Ολυμπιάδα το αγώνισμα του ανωμάλου δρόμου, του σημαντικότατου αυτού αγωνίσματος που σήμερα βρίσκεται εκτός ολυμπιακού προγραμματισμού.


Εφέτος οι Ολυμπιακοί Αγώνες επιστρέφουν ξανά στην Ελλάδα έχοντας συμπληρώσει περισσότερο από έναν αιώνα από την πρώτη αναβίωσή τους το 1896 στην Αθήνα. Και αυτή τη φορά σηματοδοτούν έναν νέο αιώνα, τον 21ο. Θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν και μια νέα εποχή για τον ίδιο τον θεσμό, αν βεβαίως είχε γίνει κάποιος σχεδιασμός.


H πραγματοποίηση του αγωνίσματος της σφαιροβολίας στον ιερό χώρο όπου διεξάγονταν οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Ολυμπία που πρόσφατα αποφάσισε η ΔΟΕ μπορεί να κινείται συμβολικά στην κατεύθυνση της αναγνώρισης της εκπλήρωσης ενός οφειλομένου χρέους προς την αρχετυπική κοιτίδα του ολυμπιακού ιδεώδους, αναμφισβήτητα όμως δεν το εξαντλεί! Ειλικρινά περίμενα ότι το γεγονός αυτό θα αποτελούσε για μας τη μεγάλη ευκαιρία για να αναδείξουμε και να προβάλουμε διεθνώς την αρχαία Ολυμπία ώστε κατά την «επόμενη ημέρα» να αποτελεί η περιοχή κέντρο παγκοσμίου ενδιαφέροντος.


H αναβάθμιση και ο ευπρεπισμός του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Ολυμπίας, ο εκσυγχρονισμός του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ολυμπίας, η δημιουργία Μουσείου Ολυμπιακών Αγώνων, καθώς και η λειτουργία του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηλιδας, που θα φιλοξενεί σημαντικότατα εκθέματα από την αρχαία πόλη-κοιτίδα των Ολυμπιακών Αγώνων, είναι έργα τα οποία έχουν ήδη δρομολογηθεί και αναμένεται πλέον να παραδοθούν τους προσεχείς μήνες. Το μόνο που ευχόμαστε είναι να παραδοθούν εγκαίρως και να μην παρατηρηθούν οι γνωστές προχειρότητες εξαιτίας των στενών πλέον χρονικών περιθωρίων.


Παραμονές πια της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 δεν ξέρω κατά πόσο μεγάλα σχέδια που θα αναβάθμιζαν την περιοχή έχουν πλέον τα περιθώρια να υλοποιηθούν. Ωστόσο με κατάλληλο συντονισμό υπάρχει ακόμη η ελπίδα, η τελευταία πριν από τους Ολυμπιακούς, να αξιοποιηθεί η ευκαιρία ώστε να δώσουμε στην αρχαία Ολυμπία τη θέση που της αξίζει ιστορικά, συμβολικά και ουσιαστικά. Αρκεί να βρεθεί η πολιτική βούληση. Και φυσικά να τεθούν και να επιδιωχθούν οι στόχοι!


Το πρώτο που κατ’ αρχήν θα πρέπει να επιδιωχθεί είναι η διαμόρφωση των κατάλληλων όρων και προϋποθέσεων ώστε να υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στην ιερή πόλη της Ολυμπίας. Αυτό όμως πρωτίστως προϋποθέτει τον εκσυγχρονισμό του εθνικού οδικού δικτύου, που θα επιτρέψει τη μετακίνηση επισκεπτών προς τη γενέτειρα των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά και την αναβάθμιση του λιμανιού του Κατακόλου προκειμένου να καταστεί ένας αξιοπρεπής χώρος αποβίβασης όσων θα φθάσουν ακτοπλοϊκώς. Τέλος, η λειτουργία του αεροδρομίου της Ανδραβίδας και ως πολιτικού επιβάλλει την κατασκευή των σχετικών εγκαταστάσεων.


Ενα δεύτερο σημείο στο οποίο θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα αφορά τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών στην περιοχή που θα αναβαθμίσουν τη δυνατότητά της να υποδεχθεί και να αξιοποιήσει ποικίλου χαρακτήρα εκδηλώσεις που να σχετίζονται με τις ολυμπιακές δραστηριότητες. Στο πλαίσιο αυτό είναι απαραίτητη η δημιουργία ενός αθλητικού κέντρου πολλαπλών χρήσεων, καθώς και ενός σύγχρονου συνεδριακού κέντρου που λείπει από την περιοχή.


Τέλος, θα πρέπει να γίνει συστηματική προσπάθεια για την ανάδειξη της περιοχής της Αρχαίας Ολυμπίας ως παγκοσμίου κέντρου ανάκτησης και ανάπτυξης του ολυμπιακού ιδεώδους. Σημαντική κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε να αποτελέσει η εγκατάσταση σε αυτήν της έδρας του Ιδρύματος Εκεχειρίας αλλά και της μόνιμης έδρας θεσμών όπως η Πολιτιστική Ολυμπιάδα και το Ολυμπιακό Φεστιβάλ Νέων.


Και σε αυτό το σημείο θα πρέπει να απονεμηθούν «τα του Καίσαρος τω Καίσαρι» αποσαφηνίζοντας ότι η πόλη-δημιουργός των Ολυμπιακών Αγώνων, αντίθετα με όσα πιστεύουν οι περισσότεροι, δεν είναι η αρχαία Ολυμπία αλλά η αρχαία Ηλιδα, που απέχει 40 χλμ. από την Ολυμπία. H Ηλις λοιπόν δημιούργησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, που πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά στο Ιερό της Ολυμπίας το 776 π.X. και τελούνταν στον ίδιο χώρο κάθε τέσσερα χρόνια χωρίς διακοπή ως το 394 π.X., όταν και καταργήθηκαν με απόφαση του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Θεοδοσίου. H ανεύρεση όμως πλούσιων αρχαιολογικών ευρημάτων στην αρχαία Ολυμπία κατά τον 19ο αιώνα είχε ως άμεση συνέπεια τη συγκέντρωση του ενδιαφέροντος της παγκόσμιας ιστορικής κοινότητας στον χώρο του Ιερού Ολυμπίας εις βάρος της ίδιας της πόλης που δημιούργησε τον θεσμό!


H ευκαιρία της Ολυμπιάδας του 2004 είναι πραγματικά μοναδική για να μπορέσει να αναδειχθεί η Αρχαία Ολυμπία στη θέση που της αξίζει. Οχι με όρους μιας εφήμερης και σκοπιμοθηρικής προβολής αλλά με όρους διάρκειας και μονιμότητας, όπως άλλωστε επιτάσσει ο διαχρονικός χαρακτήρας των αξιών που υποστασιοποιεί. Ο χρόνος βεβαίως που απομένει είναι λίγος. Στα χέρια των αρμοδίων βρίσκεται η ευκαιρία να αξιοποιήσουν τα μέσα που έχουν. Δίχως άλλες καθυστερήσεις και υπεκφυγές. Με έργα ουσίας και δράσεις προοπτικής και όχι με «φωτοβολίδες».


Οφείλουμε, τέλος, να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν θα αργήσουν να σβήσουν οι προβολείς των σταδίων και οι δημοσιογραφικές κάμερες· ότι θα έλθει σύντομα η ώρα να κάνουμε απολογισμό των Αγώνων ανάμεσα στο πρόσκαιρο κέρδος που θα έχει εξαντληθεί και στο μόνιμο – πνευματικό και υλικό – όφελος που θα μας συνοδεύει στο μεταολυμπιακό μας μέλλον. Και η αρχαία κοιτίδα των Ολυμπιακών Αγώνων, η Αρχαία Ολυμπία, πρέπει να έχει σημαντικό «μέρισμα» στην παρακαταθήκη που θέλουμε να αφήσουν αυτοί οι Αγώνες στη χώρα μας.


Προσωπικά θέλω να βάζω τον πήχη ψηλά, ειδικά σε ό,τι αφορά τον τόπο μου, και να οραματίζομαι. Γιατί, όπως ανέφερε και το επίσημο δελτίο Τύπου της πρωτοσυσταθείσας Ολυμπιακής Επιτροπής του 1894, πρέπει πάντα να σκοπεύουμε «Citius, Altius, Fortius», δηλαδή πιο γρήγορα, πιο ψηλά, πιο δυνατά!


Ο κ. Ιωάννης M. Βαρβιτσιώτης είναι βουλευτής, τ. υπουργός και πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής».