Αυτοβιογραφικό και απολογιστικό το έργο του Αρθουρ Μίλερ «Οι σχέσεις του κυρίου Πίτερς» (1997), αποτελεί καθρέφτη της κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας της Αμερικής του 20ού αιώνα. Κινούμενος ανάμεσα στην προσωπική εμπειρία και στην ιστορική στιγμή, ο συγγραφέας, διαμέσου του πρώην πιλότου, ήρωά του, του κυρίου Πίτερς, ανακαλεί πρόσωπα και καταστάσεις που σημάδεψαν τη ζωή του και βλέπει το παρελθόν μέσα από το παρόν του. Με έντονη την αγωνία του θανάτου, ο 87χρονος Μίλερ και ο 75χρονος Πίτερς κάνουν τον απολογισμό τους. Το έργο ανεβαίνει στην Αθήνα από τη «Νέα Σκηνή» σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη με τον Λευτέρη Βογιατζή στον ομώνυμο ρόλο.
«Ο κύριος Πίτερς βρίσκεται σε κατάσταση προσωρινής παύσης της συνείδησής του» γράφει στον πρόλογό του ο Αρθουρ Μίλερ «πράγμα που μπορεί να συμβεί σε κάποιον που παίρνει έναν υπνάκο (…). Το έργο, εν ολίγους, διαδραματίζεται μέσα στον νου του κυρίου Πίτερς, ή τουλάχιστον στο κατώφλι του νου, απ’ όπου είναι ακόμη δυνατόν να ρίξεις μια ματιά πίσω στην πάμφτωχη ζωή ή μπροστά στα αδιάγνωστα βάθη».
Νικαίτη Κοντούρη «Αναζητώντας την ηδονή της νιότης»
«Τον Απρίλιο του 1998 βρισκόμουν στη Νέα Υόρκη εν όψει της περιοδείας της «Μήδειας» με το Εθνικό και πήγα να δω το καινούργιο έργο του Μίλερ, τις «Σχέσεις του κυρίου Πίτερς» με τον Πίτερ Φολκ, σε ένα εκτός κέντρου θέατρο. Ξαφνικά ξετυλίχθηκε μπροστά μου η αγωνία ενός ανθρώπου, λίγο πριν από το τέλος. Ενός ανθρώπου, κάτω των 80 χρόνων, που αναζητούσε απεγνωσμένα τη συγκίνηση και την ηδονή της νιότης, της γεμάτης ζωής που πέρασε. Επιστρέφοντας στην Αθήνα βρίσκω μήνυμα από τον Αντώνη Αντύπα ώστε να ανεβάσω αυτό το έργο του Μίλερ στο θέατρό του». Τέσσερα χρόνια μετά η Νικαίτη Κοντούρη ξεδιπλώνει το νήμα που την οδηγεί την προσεχή Τετάρτη στην πρεμιέρα. Ενδιαμέσως αποσύρθηκε ο Αντύπας, ενώ εκείνη συζητούσε με τον Λευτέρη Βογιατζή για τη συνεργασία που είναι πια γεγονός.
«Εχω αδυναμία στον Μίλερ» λέει η σκηνοθέτις, που είχε παρακολουθήσει μαθήματα θεάτρου από τον ίδιο τον αμερικανό συγγραφέα, όταν σπούδαζε το 1984 στη Νέα Υόρκη. Στο παρελθόν έχει ανεβάσει το έργο του «Ψηλά από τη γέφυρα». «Μόνο που αυτό το έργο είναι διαφορετικής γραφής. Εξαιρετικά ελλειπτικό και αφαιρετικό, με έντονο το υπαρξιακό πρόβλημα και την προσωπική αναζήτηση του κυρίου Πίτερς, νιώθεις ότι το κείμενο είναι στον αέρα. Γι’ αυτό και η σκηνοθεσία έπρεπε να το ακολουθήσει».Για τη συνεργασία της με τον Λευτέρη Βογιατζή λέει ότι «μερικές φορές φαινόταν πιο δύσκολη απ’ ό,τι ήταν. Γιατί είχε να κάνει με τον χρόνο, τη συνήθεια. Τελικά όμως δεν ήταν τόσο δύσκολο. Με τον Λευτέρη άλλωστε έχουμε συγγένεια, κοινή αισθητική για το θέατρο. Ισως ο δρόμος μας είναι διαφορετικός. Και τώρα έπρεπε ο καθένας μας «να ανοίξει» ώστε να δεχθεί και τον άλλον».
Λευτέρης Βογιατζής «Είμαι δύσκολος και ενοχλητικός»
«Είναι η δεύτερη φορά που δεν σκηνοθετώ τον εαυτό μου» λέει ο Λευτέρης Βογιατζής. «Η πρώτη ήταν στην «Ελένη» του Γιάννη Χουβαρδά. Για μένα το να δουλέψω αλλού δεν είναι απλό. Στην περίπτωση του Μίλερ το έργο και η συνεργασία είχαν ενδιαφέρον». Πόσο εύκολα όμως αφέθηκε στα χέρια μιας συναδέλφου του; «Αυτό είναι το ευκολότερο για μένα. Είναι και μια δική μου ανάγκη, να ευχαριστιέμαι και την πλευρά του ηθοποιού».
Παρεμβαίνει όμως; «Εχει παγιωθεί μια αντίληψη ότι ο ηθοποιός δεν μπορεί να παρέμβει. Σαν σκηνοθέτης είμαι τελείως αντίθετος: προετοιμάζω τον δρόμο για να παρεμβαίνουν οι ηθοποιοί. Αυτό αν δεν συμβαίνει οι λόγοι είναι από κοινωνικοί ως ψυχολογικοί. Ο ηθοποιός πρέπει να προτείνει συνέχεια, να αφήνει τη φαντασία του να οργιάζει και παράλληλα να έχει την καλή διάθεση ότι αυτό που θα επιλεγεί υπάγεται μέσα σε ένα σύνολο, όπου η αρμονία του συνόλου θα δείχνει και την ποιότητα αυτού που έχει κάνει ο ηθοποιός. Αυτή είναι η δυσκολία». Επισημαίνει όμως ότι ο σκηνοθέτης είναι εκείνος που κρίνει τι θα κρατηθεί και τι όχι και εκείνος που έχει την ευθύνη της παράστασης. «Εγώ, ως ηθοποιός, θέλω να ξέρω αν αυτό που προτείνω θα γίνει ή όχι αποδεκτό. Εκεί ίσως να είμαι δύσκολος και ενοχλητικός».
Δύσκολο πάντως και πολύπλοκο κρίνει και τον ρόλο του: «Ολα διαδραματίζονται στο τώρα. Απλά η φαντασιακή πλευρά πετάει και σε στοιχεία του παρελθόντος. Επιστρέφοντας στο παρελθόν δεν μεταμορφώνομαι ηλικιακά. Η στιγμή του ήρωά μου είναι ανάμεσα στον ύπνο και στον ξύπνιο».
Το έργο «Οι σχέσεις του κυρίου Πίτερς» του Αρθουρ Μίλερ ανεβαίνει σε μετάφραση Μαρίας Λαϊνά, σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη, σκηνικά-κοστούμια Γιώργου Πάτσα. Παίζουν: Λευτέρης Βογιατζής, Γιάννης Νταλιάνης, Ελένη Κοκκίδου, Αλεξάνδρα Παντελάκη, Θεοδώρα Τζήμου, Γεράσιμος Μιχελής, Χρήστος Λούλης, Εμιλυ Κολιανδρή. Πρεμιέρα την Τετάρτη στο θέατρο Ροές (Ιάκχου 14, Γκάζι, τηλ. 010 3479.426).
