Σαράντα χρόνια θέατρο
Εξήντα ετών σήμερα ο Σπύρος Ευαγγελάτος μετρά 40 χρόνια στο θέατρο και 30 χρόνια διαρκούς παρουσίας του στην Επίδαυρο, με 174 συνολικά πρωτότυπες σκηνοθεσίες (πρόζας και όπερας μαζί) στο ενεργητικό του. Ο ιδρυτής του Αμφι-θεάτρου και σκηνοθέτης τιμάται αύριο από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, του οποίου είναι καθηγητής, όπου και θα του επιδοθεί ο τόμος «Δάφνη». Η τιμητική έκδοση περιλαμβάνει 36 κείμενα, μεταξύ των οποίων άρθρα, παρατηρήσεις, σχόλια και μελέτες για τη συμβολή του καλλιτέχνη, επιστήμονα και δασκάλου στα θεατρικά μας δρώμενα, γραμμένα από ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών.
Αν και ο ίδιος ο Σπύρος Ευαγγελάτος δεν αρέσκεται σε απολογισμούς, η αυριανή εκδήλωση δεν μπορεί παρά να του ξυπνά μνήμες από την πολυετή του πορεία στον χώρο. Από το 1961 που τελείωσε τη σχολή του Εθνικού Θεάτρου και λίγο αργότερα τη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Αθηνών ως σήμερα έχει πολλά να διηγηθεί και να σχολιάσει. «Δεν απονέμω ποτέ τίτλους στον εαυτό μου» ομολογεί. «Γεύομαι όμως τις στιγμές, νιώθω την εκτίμηση του περίγυρου. Και έχω την ελπίδα ότι κάποιο σημάδι θα αφήσω κι εγώ στο θέατρο» λέει καθώς κάνουμε μαζί την αναδρομή, μέσα από συναντήσεις, έργα, παραστάσεις και φωτογραφίες. «Με χαρακτηρίζουν λόγιο σκηνοθέτη αλλά μόλις αρχίσω τις πρόβες γίνομαι θεατρίνος, αφήνω στην μπάντα όλα όσα έχω μελετήσει και ξεκινώ με το πρωτότυπο κείμενο στο χέρι. Πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης πρέπει να επικοινωνεί με τον ηθοποιό, να τον ενθαρρύνει, να τον προσεγγίζει ψυχολογικά. Συνηθίζω να λέω ότι η σκηνοθεσία γίνεται διά της υποβολής και όχι διά της επιβολής. Και αυτός είναι ο τρόπος της δικής μου δουλειάς».
Οι πρώτες σκηνοθεσίες
«Φοιτητής ακόμη της Φιλοσοφικής και ενώ είχα τελειώσει τη σχολή του Εθνικού εργάστηκα ως ηθοποιός σε τέσσερις παραστάσεις. Παράλληλα όμως είχα οργανώσει μια θεατρική ομάδα, τη Νεοελληνική Σκηνή, και το 1961 ετοίμαζα την πρώτη μου σκηνοθεσία, με τον άπαικτο τότε «Φορτουνάτο» του Μάρκου Αντώνιου Φώσκολου, όπου έπαιζα κι εγώ. Φοιτητές σχολών ή νέοι ηθοποιοί ακόμη δυσκολευόμασταν να βρούμε τον χρόνο για τις πρόβες που γίνονταν στο σπίτι μου. Ηταν ο μακαρίτης ο Γιάννης Κοντούλης, η Κλεώ Σκουλούδη, η Αφροδίτη Γρηγοριάδου, μετά ήρθαν ο Νικήτας Τσακίρογλου και ο Χρήστος Τσάγκας. Το 1963 μετέφρασα και ανέβασα τη «Μαρία Δοξαπατρή» του Δημητρίου Βερναρδάκη (στη φωτογραφία, με την Αφροδίτη Γρηγοριάδου). Ακολούθησαν ο «Θυέστης» του Κατσαΐτη μαζί με τον «Χάση» του Γουζέλη ενώ έστησα και το πρώτο ραδιοφωνικό ανέβασμα του «Κατσούρμπου». Ο «Φορτουνάτος» έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Η παράσταση παίχτηκε τότε τρεις βραδιές και καταχειροκροτήθηκε. Δεν είναι τυχαίο ότι με το ίδιο έργο, σε τελείως διαφορετική σκηνοθεσία, εγκαινιάσαμε το Αμφι-θέατρο στην Πλάκα το 1984».
Η οικογένεια και οι δάσκαλοι
«Ο πατέρας μου Αντίοχος, συνθέτης και μαέστρος, και η μητέρα μου Ξένη, που ήταν αρπίστρια, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις επιλογές μου, γιατί και η αδελφή μου, η Δάφνη Ευαγγελάτου, που είναι σήμερα μεσόφωνος, και εγώ μεγαλώσαμε σε ένα καλλιτεχνικό περιβάλλον (κάτω, φωτογραφία της οικογένειας στο σαλόνι του σπιτιού). Θυμάμαι ότι σε μια απελπισμένη στιγμή εκείνης της πρώτης μου σκηνοθεσίας και ενώ ήμουν έτοιμος να τα παρατήσω ο πατέρας μου με έπιασε από τον γιακά και μου είπε: «Είσαι τρελός; Αν εσύ δεν κάνεις γι’ αυτή τη δουλειά, τότε ποιος κάνει;». Πάντα ήθελα να γίνω σκηνοθέτης αλλά επειδή αγαπούσα πολύ και τη μουσική μετά το σχολείο σκεφτόμουν να συνεχίσω τις μουσικές μου σπουδές. Ο Σωκράτης Καραντινός όμως που με είδε σε μια σχολική παράσταση είπε στον πατέρα μου: «Αυτό το παιδί είναι για το θέατρο». Και αυτό με επηρέασε. Ο Καραντινός μαζί με τον Τάκη Μουζενίδη ήταν οι δάσκαλοί μου καθώς και ο μετέπειτα καθηγητής μου στη Βιέννη Χαν Κίντερμαν. Δασκάλους μου θεωρώ επίσης τον Μινωτή, τον Κουν, τον Κατσέλη και τον Σολομό. Τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους αλλά με το ίδιο πάθος για το θέατρο και εξίσου γοητευτικοί».
Η πρώτη Επίδαυρος: «Ηλέκτρα»
«Ηταν το 1972 που ανέβασα την «Ηλέκτρα» με την Αντιγόνη Βαλάκου στον επώνυμο ρόλο. Επαιζαν ακόμη η Κατσέλη, ο Φυσσούν, ο Τζόγις και ο Δημήτρης Βεάκης. Αν και τότε ακόμη δεν είχα εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα καθώς πηγαινοερχόμουν στη Βιέννη και δούλευα στο εξωτερικό, με κάλεσε το Εθνικό για την τραγωδία του Σοφοκλή στην Επίδαυρο. Ηταν η πρώτη φορά που ένας νέος σκηνοθέτης έμπαινε στο αρχαίο θέατρο. Είχα όμως στο ενεργητικό μου κάποιες παραστάσεις που είχαν επιτυχία, όπως το «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας» που είχα ανεβάσει στο ΚΘΒΕ και παρουσιάσαμε και στην Αθήνα. Είχα σκηνοθετήσει μεταξύ άλλων τον Κούρκουλο στο «Τάνγκο» που πήγε δύο χρονιές και το «Φτωχέ φονιά» με τον Φέρτη και την Καλογεροπούλου. Θυμάμαι ότι με την «Ηλέκτρα» προσπάθησα να κάνω μια παράσταση που να στηρίζεται στο πνεύμα του Εθνικού αλλά και να το ξεπερνά (στη φωτογραφία σκηνή από την παράσταση με την Αντιγόνη Βαλάκου στο κέντρο και τον Χορό). Υπήρχε ένα παράξενο ρίγος και αυτό το ρίγος υπάρχει πάντα όταν κατεβαίνω στην Επίδαυρο. Οταν το 1980 μπήκα επισήμως στο Φεστιβάλ της Επιδαύρου με το Αμφι-θέατρο επέλεξα ένα σχετικά άγνωστο έργο, τους «Επιτρέποντες» του Μενάνδρου. Ηθελα να μπω στον χώρο διακριτικά».
Η σύζυγος και πρωταγωνίστρια
«Είναι μεγάλη τύχη της ζωής μου που συνάντησα τη Λήδα Τασοπούλου. Σε προσωπικό επίπεδο είναι ένας συναρπαστικός άνθρωπος, ένας μοναδικός σύντροφος, που δεν σε αφήνει να πλήξεις ποτέ. Από καλλιτεχνικής πλευράς έχει μια πνευματική προσωπικότητα, μια φαντασία και μια πρωτοτυπία στη σύνθεσή της, μια εκφραστικότητα. Δεν είναι απλά μια ηθοποιός, είναι ένας σκεπτόμενος, μορφωμένος άνθρωπος. Γνωριστήκαμε όταν εκείνη, πρωτοετής στη σχολή, ήταν στον Χορό του «Ιππόλυτου» που σκηνοθετούσα με πρωταγωνιστές τη Μαίρη Αρώνη και τον Χρήστο Πολίτη καθώς και στον Χορό της «Ηλέκτρας» τη δεύτερη χρονιά που επαναλήφθηκε. Την είδα και μετά, όταν έδινε τις εξετάσεις της. Είχαμε μια φιλική σχέση, κάναμε παρέα, αλλά τίποτε το ιδιαίτερο. Της ζήτησα να έρθει το 1975 στο Αμφι-θέατρο, που μόλις είχα ιδρύσει, για να παίξει στον «Ερωτόκριτο» την Αρετούσα. Κάτι είχε ήδη αρχίσει να συμβαίνει μεταξύ μας. Η σχέση μας αναπτύχθηκε και το 1978 παντρευτήκαμε και έκτοτε είμαστε πάντα μαζί, στη ζωή και στο θέατρο. Η Κατερίνα, η κόρη μας, τελειώνει εφέτος τη Δραματική Σχολή του Εθνικού, παράλληλα με τις σπουδές της στη Φιλοσοφική, και ο Αντίοχος, πολυτάλαντο παιδί, πηγαίνει στην τρίτη γυμνασίου».
Αύριο, στις 19.30, θα πραγματοποιηθεί η τελετή επίδοσης του τιμητικού τόμου «Δάφνη» στον καθηγητή του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Σπύρο Α. Ευαγγελάτο. Θα προσφωνήσει ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης. Τον τόμο θα παρουσιάσει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος. Την επιμέλεια του τόμου έχει ο Ιωσήφ Βιβιλάκης (εκδόσεις Ergo, σελ. 408).
