Ψυχή και σώμα αφήνονται στην ευεργετική δράση της υποκριτικής και στα χέρια γιατρών που μέσα από το θέατρο προτείνουν ένα είδος… «συμπληρωματικής ιατρικής»!



Τα τελευταία χρόνια χιλιάδες προτάσεις για «εναλλακτικές» θεραπείες ­ που συχνά μάλιστα αγγίζουν τα όρια της αγυρτείας ­ ταλαιπωρούν και δίνουν ψεύτικες ελπίδες σε ασθενείς που ζητούν, στην απόγνωσή τους, να πιαστούν από αυτές!


Οταν όμως η τέχνη και η ιατρική συμπλέουν και υπηρετούν από κοινού τον ανθρώπινο ψυχισμό, τότε οι «εναλλακτικές» προτάσεις έρχονται όχι να θεραπεύσουν αλλά να υποστηρίξουν και να συμπληρώσουν τη διαδικασία της ίασης προσεγγίζοντας την ανθρώπινη οντότητα ως ένα όλον, ως έναν αδιαίρετο συνδυασμό σώματος και ψυχής!


Από το 1994 λειτουργεί στην Αθήνα το κέντρο ψυχοθεραπείας μέσω δράματος «Αιών». Εκεί ο Στέλιος Κρασανάκης, συνδυάζοντας τις ιδιότητες του ψυχιάτρου, του ψυχοθεραπευτή και του σκηνοθέτη, κάνει το όραμά του πραγματικότητα: φέρνοντας σε επαφή την επιστήμη της ψυχιατρικής και τον δημιουργικό χώρο του θεάτρου, προσφέρει ταυτόχρονα εκπαίδευση και θεραπεία. Με αυτό τον τρόπο δίνει την ευκαιρία στον θεραπευόμενο, συνθέτοντας τα επί μέρους κατακερματισμένα κομμάτια του, να δράσει και να αντιδράσει μέσα από μια ολιστική θεώρηση συνειδητοποιώντας ότι μπορεί να λειτουργεί συνολικά, ως ψυχή, μυαλό και σώμα.





«Η ψυχοθεραπεία μέσω δράματος»,
λέει ο Στέλιος Κρασανάκης, «είναι μια μορφή θεραπείας που αξιοποιεί τις θεατρικές τεχνικές και μεθόδους μέσα στη θεραπευτική διαδικασία. Κύριο εργαλείο της μεθόδου αυτής, η έννοια της μεταφοράς, πώς δηλαδή ένα γεγονός ζωής μεταφέρεται σε μια πεποιημένη και φωταγωγημένη δράση και πώς αυτή η δράση στη συνέχεια αξιοποιείται και βοηθά στην ψυχική αλλαγή του ατόμου που συμμετέχει στη θεραπευτική διαδικασία».


Πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής αποτελεί το γεγονός ότι μπορεί να απευθύνεται σε όλες τις πληθυσμιακές ομάδες γιατί λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα εμβάθυνσης: στο επίπεδο της δημιουργικότητας και του αυτοσχεδιασμού, στο επίπεδο της εκμάθησης και εφαρμογής της μεθόδου και, τέλος, στο θεραπευτικό επίπεδο που συντελεί και στην ψυχική αλλαγή του ατόμου.


Η ψυχοθεραπεία μέσω δράματος δεν αντιτίθεται σε άλλες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους. «Η μέθοδος αυτή», σημειώνει ο κ. Κρασανάκης, «λειτουργεί αυτόνομα σε κάποιες νευρώσεις ενώ σε περιπτώσεις ψύχωσης μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά. Παράλληλα, δηλαδή, με την υπόλοιπη θεραπεία, που μπορεί να είναι και φαρμακευτική, είναι δυνατόν το άτομο να ενταχθεί σε μια τέτοια ομάδα ψυχοθεραπείας. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει πιθανότατα να εξελίξει την επικοινωνία του και τα εκφραστικά του μέσα χωρίς να αποσυρθεί από το κοινωνικό πλαίσιο».


Η πρόβα ζωής


Σύμφωνα με τον Στέλιο Κρασανάκη, η μέθοδος Drama therapy ­ την οποία ο ψυχίατρος εφήρμοζε και όταν εργαζόταν στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθηνών ­ λειτουργεί σαν μια πρόβα ζωής. «Μέσα σε ένα περιβάλλον προστατευμένο, όπως είναι το θεραπευτικό περιβάλλον, δίνεται η δυνατότητα στο άτομο να επεξεργαστεί τους ρόλους της ζωής του, να μπορέσει να τους κατανοήσει, να δει ότι είναι παγιδευμένο μέσα σε αυτούς και τελικά να βρει τον τρόπο να ξεφύγει!».


«Κάθε μορφή θεραπείας», λέει ο ψυχίατρος, «έχει ένα είδος δραματικότητας. Ο τρόπος που πάμε στον γιατρό, η διάθεσή μας, τα αντικείμενα μοιάζουν συχνά σαν μια θεατρική σκηνή, σαν μια θεατρική παράσταση. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα στην ψυχοθεραπεία. Κάθε ψυχοθεραπεία έχει μια δραματικότητα: το πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις, οι εξαρτήσεις, οι επιθυμίες, πώς γίνεται η διακίνηση των συναισθημάτων. Κατά τον ίδιο τρόπο, κάθε θεατρική πράξη αποτελεί ένα είδος θεραπείας τόσο γι’ αυτόν που την κάνει όσο και γι’ αυτόν που τη βλέπει!». Αυτή ακριβώς η συλλογιστική φαίνεται ότι απετέλεσε για τον Στέλιο Κρασανάκη το εφαλτήριο για τον συνδυασμό της τέχνης του θεάτρου με την ψυχοθεραπεία. Και η επιλογή της τέχνης του θεάτρου και όχι πιθανόν της μουσικής ή του χορού έγινε ακριβώς διότι, όπως σημειώνει ο ψυχίατρος, «το δράμα είναι μια ευρύτερη ομπρέλα που περιέχει ως ένα βαθμό και τον χορό και τη μουσική και την εικαστική τέχνη».


Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εφαρμογή της μεθόδου αυτής σε προγράμματα απεξάρτησης τοξικομανών. Ο κ. Κρασανάκης έχει εφαρμόσει τη μέθοδο της ψυχοθεραπείας μέσω θεάτρου τόσο στο τμήμα απεξάρτησης 18 Ανω του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθηνών όσο και στο Πρόγραμμα Αντιμετώπισης της Εξάρτησης «Θησέας», όπου σε συνεργασία με γονείς και παιδιά έχει ανεβάσει κάποιες παραστάσεις. «Βασικό όφελος που έχει ένας εξαρτημένος μέσα από τη μέθοδο αυτή», λέει ο ψυχίατρος, «είναι η ευκαιρία να αισθανθεί την παγίδευσή του μέσα σε ένα ρόλο γιατί ο ρόλος του τοξικομανούς είναι ένας ρόλος-παγίδα. Μέσα από το δράμα θα του δοθεί η δυνατότητα να δοκιμάσει κι άλλους ρόλους ζωής, να εκφράσει συναισθήματα, να συμμετάσχει σε ένα παιχνίδι που όμως δεν είναι αυτοκαταστροφικό και τελικά να κάνει μια πρόβα ζωής προτού βγει από το Πρόγραμμα Απεξάρτησης!».


Το 1995 ο κ. Στέλιος Κρασανάκης ανέβασε μαζί με απεξαρτημένα άτομα του προγράμματος «Θησέας» την παράσταση «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ. Γιατί όμως επέλεξε να δουλέψει το συγκεκριμένο έργο, στο οποίο ο Μπέκετ φαίνεται να φλερτάρει με την ιδέα τού τίποτε και του θανάτου, με ανθρώπους που έχουν μόλις έρθει αντιμέτωποι με το συναίσθημα αυτό; «Οι εξαρτημένοι άνθρωποι», λέει ο ψυχίατρος, «έχουν αντικρίσει τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού τους και πιστεύω ότι το θέμα δεν είναι να τους απομακρύνουμε από την πλευρά αυτή αλλά να τους προκαλέσουμε να τη διασχίσουν και να περάσουν τελικά στην απέναντι όχθη! Υποδυόμενοι αυτούς τους απελπισμένους ήρωες τους δίνεται η ευκαιρία να θυμώσουν μαζί τους και με το κομμάτι του εαυτού τους που συμπλέει με αυτούς! Αν τελικά δεν μπορεί κανείς να αντιπροτείνει κάτι στο τίποτε, μπορεί τουλάχιστον να ενεργοποιηθεί και να πάψει να το βλέπει παθητικά!».