Το ντέρμπι της βεντέτας

Κάποτε ήταν ο ΠΑΟΚ και ο Ολυμπιακός με «πέτρα του σκανδάλου» τον Γιώργο Κούδα και την περιβόητη μετεγγραφή που δεν έγινε ποτέ, «για να μη χωρίσει την Ελλάδα στη μέση». Η πιο ιστορική από τις ποδοσφαιρικές βεντέτες άντεξε μία ολόκληρη γενιά. Σήμερα δεν θα τη θυμάται κανένας, καθώς ο Ντούσαν Μπάγεβιτς θα μετράει νευρικά τα δευτερόλεπτα στο Rolex του και τις κόκκινες χάντρες του κομπολογιού του ώσπου να ξαναβρεθεί στον τόπο της δόξας (κάποτε) και του μαρτυρίου του (τα τελευταία τρία χρόνια): στον αγωνιστικό χώρο του γηπέδου της ΑΕΚ…

Στους δρόμους της Νέας Φιλαδέλφειας αναβιώνει από τον Ιανουάριο του ’97 ως σήμερα ένα ξεθωριασμένο, «ιερό» για τους συνεχιστές του όμως, έθιμο. Η βεντέτα, η ανταπόδοση της προσβολής της τιμής ή της ζωής με όμοια ή βαρύτερη πράξη. Το έθιμο που επιμένουν να τηρούν οι Κρητικοί, οι Μανιάτες και οι Τσιγγάνοι, πληρώνοντας το βαρύ τίμημα με ζωές που χάνονται, έρχονται να τηρήσουν στις ημέρες μας οι οπαδοί της ΑΕΚ. «Ζουν» για να ξεπληρώσουν την «προσβολή».

Λίγο πριν από τις πέντε το απόγευμα σήμερα ο Ντούσαν Μπάγεβιτς θα επιχειρήσει τη δύσκολη αποστολή. Επιστρέφει για τέταρτη φορά στον αγωνιστικό χώρο του «Νίκος Γκούμας», όχι ως αντίπαλος αλλά σαν εχθρός. Ενα μαρτύριο που πρέπει να αντέξει για να διεξαχθεί το ντέρμπι ΑΕΚ – Ολυμπιακού.

Ευτυχώς για τον Μπάγεβιτς ­ πρώτη φορά από τότε που άφησε τη Νέα Φιλαδέλφεια ­ βρίσκει στο τιμόνι της ΑΕΚ έναν πολύ καλό του φίλο: τον Δημήτρη Μελισσανίδη. Κι αυτός σχεδιάζει να κάνει ό,τι μπορεί για να παραμείνουν φίλοι. Εξοδος του Ντούσκο στον αγωνιστικό χώρο από τη φυσούνα, ή από την καταπακτή του σταδίου, η οποία μένει αχρησιμοποίητη την τελευταία πενταετία και οι διαβρωμένοι από την υγρασία τοίχοι της μυρίζουν κλεισούρα. Στο μυστικό σχέδιο της διοίκησης Μελισσανίδη εξετάζεται το ενδεχόμενο να βγει η 18άδα του Ολυμπιακού στον αγωνιστικό χώρο από την υπόγεια σήραγγα. Προληπτικά μέτρα για να μην έρθουν σε επαφή οι δύο ομάδες και επαναληφθούν συμπλοκές μεταξύ ποδοσφαιριστών και υπαλλήλων των συλλόγων σαν αυτές που έλαβαν χώρα μετά τη λήξη του αγώνα των δύο ομάδων για το Κύπελλο στις 13 Φεβρουαρίου του ’97, στη φυσούνα του σταδίου της Νέας Φιλαδέλφειας.

Οπως και να ‘χει, η εμφάνιση του Ντούσαν Μπάγεβιτς και των ποδοσφαιριστών του Ολυμπιακού στην αρένα του «Νίκος Γκούμας» θα πυροδοτήσει τις αντιδράσεις των οπαδών.

Οι οπαδοί της ΑΕΚ θυμίζουν στα ντέρμπι με τον Ολυμπιακό στη Νέα Φιλαδέλφεια τους γονείς και τους συγγενείς του τσιγγάνου ποδοσφαιριστή Γιάννη Τσατσάνη. Εννέα χρόνια μετά την απαγωγή και τη δολοφονία του 17χρονου «Μαρσελίνο» επιτέθηκαν σε δύο από τους οκτώ κατηγορουμένους, στο Μεικτό Ορκωτό Εφετείο της Αθήνας. «Θανατική καταδίκη» φώναζε την περασμένη Δευτέρα ο πατέρας του Μαρσελίνο, που μετρά τρία εγκεφαλικά επεισόδια από το ’90, όταν έχασε τον γιο του. «Ντούσαν, προδότη» και «γκολ και ξύλο στον Θρύλο» φωνάζει ο οπαδός της ΑΕΚ, που από τον Ιούνιο του ’96, όταν έχασε τον «πρίγκιπα», βλέπει την ομάδα του ανήμπορη να πρωταγωνιστήσει στις εγχώριες και ευρωπαϊκές διοργανώσεις…

Κυρίαρχο συναίσθημα στις δύο βεντέτες, ποιο άλλο, το μίσος. Ζήτημα ζωής στη μία, ζήτημα τιμής στην άλλη. Οι συγγενείς του «Μαρσελίνο» ζουν για να ακούσουν από τα χείλη των δικαστών την «εσχάτη των ποινών» στους ενόχους για τον φόνο του παιδιού τους. Οι οπαδοί της ΑΕΚ περιμένουν σήμερα να δουν την ομάδα τους να επιβάλλεται του Ολυμπιακού, για να «τιμωρηθεί» (πάλι) για την «προδοσία» ο Ντούσαν Μπάγεβιτς.

Ευτυχώς, στον αθλητισμό η βεντέτα δεν πληρώνεται συνήθως με ανθρώπινες ζωές. Οι οπαδοί της ΑΕΚ καταδικάζουν τον Μπάγεβιτς με συνθήματα-κατάρες, πανό με ύβρεις, ψεύτικα πεντοχίλιαρα. Διψούν για εκδίκηση, όχι όμως για αίμα.

Ως τις πέντε το απόγευμα σήμερα ο Ντούσαν Μπάγεβιτς θα παίζει αμήχανα το μεγάλο ασημένιο κομπολόι του και θα μασά με δύναμη τη μαστίχα Χίου που κουβαλά μαζί του στα ντέρμπι. Μετά; Αμίλητος, αλλά εμφανώς πληγωμένος, θα καθήσει στον πάγκο για να υποστεί το ετήσιο μαρτύριό του…

Οι φίλοι της «Ενωσης» δεν είχαν ιδιαίτερο πρόβλημα με τον Ολυμπιακό, με τον οποίο όμως άρχισαν να παθιάζονται στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Ο λόγος; Ο αγώνας Κυπέλλου στις 10 Φεβρουαρίου του ’89 στη Νέα Φιλαδέλφεια. Η ΑΕΚ έχασε 3-1 από τον Ολυμπιακό. Ο παλαίμαχος ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ Ντίνος Μπαλής κατηγορήθηκε ότι δωροδόκησε τους ποδοσφαιριστές της ΑΕΚ και καταδικάστηκε από τον αθλητικό δικαστή. Ο τότε πρόεδρος της ΠΑΕ Ολυμπιακός Γιώργος Κοσκωτάς αθωώθηκε από τον δικαστή, καταδικάστηκε όμως στη συνείδηση των οπαδών της ΑΕΚ. Και η βεντέτα ξεκίνησε. Ο Ολυμπιακός έγινε ο μεγάλος εχθρός.

Το καλοκαίρι του ’92 ο ποδοσφαιριστής Ντανιέλ Μπατίστα έφυγε από την ΑΕΚ, δείχνοντας προτίμηση στη δελεαστική πρόταση του Ολυμπιακού. Για τους οπαδούς της ΑΕΚ η κίνηση της «ερυθρόλευκης» ΠΑΕ να υποβάλει πρόταση σε «δικό τους» ποδοσφαιριστή ήταν προκλητική. Το καλοκαίρι του ’94 ο Αλέκος Αλεξανδρής μιμήθηκε τον Μπατίστα. Εγκατέλειψε τη Νέα Φιλαδέλφεια και μετακόμισε στον Πειραιά, για χάρη του Ολυμπιακού που του είχε προσφέρει περισσότερα χρήματα. Οι οπαδοί της ΑΕΚ, που είχαν δεθεί συναισθηματικά με τον Αλεξανδρή, πληγώθηκαν.

Το μεγάλο χτύπημα για τον οπαδό της ΑΕΚ όμως ήταν ένα. Από μόνο του αρκούσε ως αιτία για βεντέτα. Το καλοκαίρι του ’96 ο Ντούσαν Μπάγεβιτς άφησε τον θρόνο που του είχαν χτίσει οι οπαδοί της ΑΕΚ. Μετά οκτώ συνεχόμενες περιόδους στον κιτρινόμαυρο πάγκο, ο «πρίγκιπας» των φίλων της «Ενωσης» ανακοίνωσε ότι αποχωρεί. Λίγες ημέρες μετά την 4η Ιουνίου του ’96 που είπε το «αντίο» στην ΑΕΚ ο Ντούσαν Μπάγεβιτς συμφώνησε με τη διοίκηση της ΠΑΕ Ολυμπιακός να αναλάβει τις τύχες του συλλόγου. Κι έπειτα αποκάλυψε, σε συνέντευξή του στο «Βήμα», ότι από τον Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου είχε δώσει τον λόγο του στον πρόεδρο της ΠΑΕ Ολυμπιακός Σωκράτη Κόκκαλη. Οι ΑΕΚτζήδες έφριξαν. Η μεγάλη αγάπη για τον Ντούσαν Μπάγεβιτς έγινε απύθμενο μίσος. Εκτοτε ο Ολυμπιακός και οι οπαδοί του πληρώνουν τα συναισθήματα των οπαδών της ΑΕΚ για τον Μπάγεβιτς.

Από την πλευρά τους οι Ολυμπιακοί έχουν να θυμούνται το «κάζο» της 7ης Μαΐου 1989, όταν ­ παρ’ ότι διέθεταν καλύτερη ομάδα ­ έχασαν το πρωτάθλημα μέσα από τα χέρια τους την τελευταία αγωνιστική, με το γκολ του Τάκη Καραγκιοζόπουλου στο επεισοδιακό (πέντε αποβολές) ντέρμπι του ΟΑΚΑ (0-1).

Επίσης δεν υπάρχει «ερυθρόλευκος» οπαδός που να έχει ξεχάσει την περιβόητη διακοπή του ντέρμπι της 13ης Δεκεμβρίου 1990 από δακρυγόνο, επτά λεπτά πριν από τη λήξη και ενώ ο Ολυμπιακός είχε το προβάδισμα στο σκορ (2-1). Ο αγώνας άρχισε πάλι από το 0-0 στο ουδέτερο γήπεδο της Ρόδου και η ΑΕΚ νίκησε με γκολ του Μπατίστα στις καθυστερήσεις (1-0)…

Ο οπαδός του Ολυμπιακού δεν ξεχνά πώς ανταπέδωσε η ΑΕΚ την «εξυπηρέτηση» στο ντέρμπι της τελευταίας αγωνιστικής του πρωταθλήματος ’92-’93. Ο Ολυμπιακός τότε δεν προέβαλε ιδιαίτερη αντίσταση και η «Ενωση» με τη νίκη της με 3-1 πήρε πάνω στο νήμα τον τίτλο από τον ­ κοινό «εχθρό» ­ Παναθηναϊκό. Λίγους μήνες μετά η ΑΕΚ τα έδωσε όλα για να αποκλείσει τον Ολυμπιακό από τον μοναδικό τίτλο που θα μπορούσε τότε να διεκδικήσει: το Κύπελλο.

Η υποδοχή που επεφύλαξαν στον προπονητή του Ολυμπιακού Ντούσαν Μπάγεβιτς στις 13 Ιανουαρίου 1997 ενόχλησε αφάνταστα τους «ερυθρόλευκους». Είδαν τον προπονητή τους απροστάτευτο, είδαν και τον Στέλιο Μανωλά να πιάνει από τον λαιμό τον Ανδρέα Νινιάδη.

Στις τρεις, ως σήμερα, επισκέψεις του Ολυμπιακού με προπονητή τον Μπάγεβιτς στη Νέα Φιλαδέλφεια, οι «ερυθρόλευκοι» μετρούν ισάριθμες ήττες. Ο οπαδός του Ολυμπιακού απαιτεί τη νίκη που θα επιβεβαιώσει πανηγυρικά την αγωνιστική ανωτερότητα της ομάδας του και θα αποτελέσει εκδίκηση για τα μύρια όσα πάνδεινα έχει τραβήξει τα τελευταία χρόνια στη Νέα Φιλαδέλφεια.


… και έξι ακόμη μεγάλα επεισόδια

Ως κοινωνικό φαινόμενο, η βεντέτα δεν θα μπορούσε να λείπει από τα γήπεδα, που αποτελούν έναν από τους καθρέφτες της κοινωνίας. Πολλές από τις μαύρες σελίδες του ελληνικού αθλητισμού είναι αφιερωμένες στην καταγραφή κρουσμάτων βίας τα οποία έγιναν για να «τηρηθεί το έθιμο». Κοινωνικοπολιτικές ή τοπικιστικές διαφορές ανάμεσα σε οπαδούς δύο συλλόγων αποτελούν χρόνια τώρα την αιτία για τη συνέχιση μιας βεντέτας η αρχή της οποίας έγινε για ασήμαντη αφορμή. Πόσες βεντέτες δεν άρχισαν έτσι στην Κρήτη και στη Μάνη; Η πιο συνηθισμένη αφορμή στον αθλητισμό; Οι οπαδοί της γηπεδούχου ομάδας ξυλοφορτώνουν τους φιλοξενούμενους. Και εκείνοι περιμένουν καρτερικά τη ρεβάνς, για να ανταποδώσουν τη «φιλοξενία».

ΟΙ «ΑΙΩΝΙΟΙ»

Ολυμπιακός και Παναθηναϊκός έχουν ανοιχτή τη βεντέτα από το 1928. Οι δύο ομάδες αναμετρήθηκαν στην έδρα του Παναθηναϊκού, ο γηπεδούχος συνέτριψε 8-1 τον αντίπαλό του, ο οποίος πριν από τον αγώνα δήλωνε σίγουρος για τον θρίαμβο. Μετά τη λήξη οι φίλοι του «τριφυλλιού» περιέφεραν στο γήπεδο ένα φέρετρο που έφερε το σήμα του Ολυμπιακού. Η πρώτη «ποδοσφαιρική κηδεία» στην Ελλάδα στάθηκε η αφορμή για την «αιώνια» βεντέτα, σε όλα τα αθλήματα όπου βρίσκονται αντιμέτωπα τα τμήματα των δύο σωματείων. Μια βεντέτα που είχε την πηγή της στην ταξική διαφορά. Οι «Αθηναίοι», οπαδοί του Παναθηναϊκού, οι «αριστοκράτες» αστοί, από τη μία, και η λαϊκή μάζα των Πειραιωτών, που αποτελούσαν τον πυρήνα των οπαδών του Ολυμπιακού, από την άλλη. Οι φίλοι των δύο συλλόγων χαίρονται στην αποτυχία του «εχθρού», ακόμη και όταν αυτή έρχεται σε αγώνα των ευρωπαϊκών διασυλλογικών διοργανώσεων.

«ΒΟΡΕΙΟΙ» ΚΑΙ «ΝΟΤΙΟΙ»

Συγκρούονται εδώ και δεκαετίες. Κύριοι εκφραστές της κόντρας Θεσσαλονίκης – Αθήνας είναι οι οπαδοί του ΠΑΟΚ και του Ολυμπιακού. Στις συγκρούσεις τους έχει χυθεί αίμα. Εσχάτως το έθιμο της βεντέτας αναβιώνει και ανάμεσα στους οπαδούς της ΑΕΚ και του Αρη, μετά τον σοβαρό τραυματισμό του οπαδού της ΑΕΚ Νίκου Ξηροκώστα στις 10 Σεπτεμβρίου του ’95 στις εξέδρες του «Χαριλάου». «Αθήνα, τον ΠΑΟΚ μας προσκύνα», «ΠΑΟΚ, εδώ δεν είναι Βορράς, εμείς θα σε νικάμε κι εσύ θα προσκυνάς» και ένα σωρό άλλα συνθήματα έρχονται να επιβεβαιώσουν όσους ισχυρίζονται ότι οι οπαδοί των ομάδων έχουν αναγάγει τις αναμετρήσεις των σωματείων σε αναμετρήσεις των δύο πόλεων.

«ΓΥΦΤΟΙ» ΚΑΙ «ΣΚΟΥΛΗΚΙΑ»

Βεντέτες δημιουργούνται όμως και ανάμεσα σε συμπολίτες. Στη Θεσσαλονίκη οι οπαδοί του ΠΑΟΚ μισούν θανάσιμα «τα σκουλήκια» και οι «Αρειανοί» επιστρέφουν τα αρνητικά συναισθήματα στους «Γύφτους».

«ΦΟΥΡΤΟΥΝΑΤΣΗΔΕΣ» – «ΒΡΟΝΤΑΤΣΗΔΕΣ»

Στη… βεντετογέννα Κρήτη οι οπαδοί του ΟΦΗ έχουν προηγούμενα με τους οπαδούς των Χανίων. Οι δύο σύλλογοι ωστόσο δεν έρχονται πλέον αντιμέτωποι, έτσι η βεντέτα έχει ξεθωριάσει. Τουλάχιστον ώσπου να παίξει ο Ολυμπιακός στο «Θ. Βαρδινογιάννης» και να εκδράμουν στο Ηράκλειο οι άσπονδοι γείτονες οπαδοί του…

«ΣΥΜΜΟΡΙΕΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ»

Στην Αττική οι οπαδοί της Προοδευτικής και του Ιωνικού ­ «συμμορίες ανηλίκων» κατά τον τηλεοπτικό νεωτερισμό ­ τηρούν πιστά το έθιμο. Εχουν φτάσει μάλιστα στο σημείο να μη συγκρούονται στα στενά της Νίκαιας την ημέρα του ποδοσφαιρικού αγώνα μεταξύ των δύο ομάδων. Δίνουν ραντεβού πριν ή μετά την ημερομηνία διεξαγωγής του αγώνα, ώστε να συγκρούονται χωρίς να τους χαλάει τον σαματά η Αστυνομία.

ΣΤΗ «ΔΥΤΙΚΗ ΟΧΘΗ»

Από κοντά ­ κυριολεκτικά ­ οι οπαδοί του Αιγάλεω και του Ατρόμητου. Το τίμημα της βεντέτας, που έχει την πηγή της στην κόντρα Αιγάλεω – Περιστερίου, έχουν πληρώσει με σωματικές βλάβες δεκάδες οπαδοί των δύο σωματείων. Η πτώση τους στις μικρές κατηγορίες τα τελευταία χρόνια «έριξε»­ ευτυχώς ­ και τους τόνους.

Πάντως και στα πρωταθλήματα των μικρών κατηγοριών μπορεί να συναντήσει κανείς δεκάδες βεντέτες, οι οποίες ξεθωριάζουν όταν οι «εχθροί» αλλάζουν κατηγορία και ζωντανεύουν όταν ξαναβρίσκονται αντίπαλοι.