Πικραμένος και αγανακτισμένος ο διάσημος γλύπτης από την ανελέητη καταστροφή των δασών, προτείνει στους πολίτες και στην πολιτεία το «Φωτοβολταϊκό ΤόξοΧ» για τη σωτηρία της φύσης



Η Ξενοκράτους ήταν πλημμυρισμένη κόσμο και αυτοκίνητα, στις 12 Φεβρουαρίου του 1990. Ο γλύπτης Τάκις παρουσίαζε τα «Μαγνητικά Λουλούδια» του, στην γκαλερί «Μέδουσα», και παρά το τσουχτερό κρύο οι φίλοι της τέχνης τιμούσαν τον μεγάλο δημιουργό. Η νέα δουλειά του, εξ άλλου, ήταν μια έκπληξη, μια αποκάλυψη. Επτά παράξενα – πρωτόφαντα λουλούδια, από μπρούντζο και σίδερο, όπου ο στρόφαλος του αυτοκινήτου «μεταμορφωνόταν» σε μίσχο φυτού, τα γρανάζια ή οι δίσκοι σε πέταλα λουλουδιών, το μηχανικό εξάρτημα σε λουλούδι. Κυρίαρχο βέβαια εκφραστικό μέσον ο μαγνήτης, η «γέφυρα επικοινωνίας» με τον μαγνητικό κόσμο του σύμπαντος.


Ο Τάκις, άλλη μια φορά, είχε ξεπεράσει τον εαυτό του δείχνοντας ένα πρωτοποριακό έργο, διαφορετικό από τα πρώτα «Λουλούδια» του 1957. Ο ίδιος, με τη χαρακτηριστική δερμάτινη τραγιάσκα του, καθόταν στην είσοδο της «Μέδουσας» και μιλούσε ακατάπαυστα για το τεχνολογικό τοπίο και την αφύπνιση της οικολογικής μας συνείδησης. Δώριζε μάλιστα σε κάθε επισκέπτη ένα μικρό δέντρο, με την κάρτα του που έγραφε «Γεια σου, Takis», και τον παρακαλούσε να το φυτέψει.


Ο διεθνώς καταξιωμένος γλύπτης Τάκις (τιμήθηκε το 1987 από τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, Φρανσουά Μιτεράν, με τη διάκριση του Ταξιάρχη των Γραμμάτων και Τεχνών, αποθεώθηκε από τους Γάλλους το 1993 στη μεγάλη αναδρομική έκθεσή του στο Musee Jeu de Paumme και του απονεμήθηκε από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο, η διάκριση του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα, μεταξύ των πολλών εκθέσεων και διακρίσεων) δουλεύει ακούραστα αυτές τις ημέρες στον χώρο του, το Κέντρο Ερευνας Τέχνης και Επιστήμης, στο Γεροβουνό Αττικής. Εκεί, συναντηθήκαμε, ανάμεσα στις σημειώσεις, και τα γλυπτά του, για να μου αναπτύξει την πρότασή του για το «Φωτοβολταϊκό Τόξο – Ηλιακή Πυρόσβεση».


­ Ποιοι λόγοι συνέβαλαν στην απόφασή σας να μοιράσετε για δενδροφύτευση πεύκα και κυπαρίσσια στην έκθεσή σας με τα «Μαγνητικά Λουλούδια»;


«Σε αυτό τον χώρο που βρισκόμαστε τώρα, με τα ίδια μου τα χέρια, χωρίς υπερβολή, έχω φυτέψει 5.000 δένδρα, κυπαρίσσια, πεύκα, ελιές κ.ά. Αρχισα να φυτεύω από το 1964, σε ένα χώρο όπου δεν υπήρχε τίποτε. Ερχόταν ένας νερουλάς, εγώ φύτευα και αυτός πότιζε. Είναι φυσικό λοιπόν να πιστεύω στη φύση και να λέω ότι θα σωθούμε αν κάθε πολίτης φυτέψει ένα δένδρο. Αγόρασα από τον Βοτανικό, τρεις δραχμές το ένα δένδρο, 600 πεύκα και κυπαρίσσια και τα μοιράσαμε τη βραδιά των εγκαινίων. Ηρθε και η Μελίνα Μερκούρη για να με τιμήσει στην προσπάθειά μου. Σήμερα, δεν είναι το ίδιο. Μπορεί τότε να ήταν βέβαια μια ουτοπία, αν, ακόμη και τώρα, πολλοί μού στέλνουν χαιρετίσματα για τα δένδρα που έχουν φυτέψει. Η λύση όμως δεν είναι αυτή. Η λύση είναι να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία, γιατί βρίσκω αρχαϊκά τα μέσα με τους πυροσβέστες, τις πυροσβεστικές υπηρεσίες κ.ά. Αυτοί δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση ούτε τα αεροπλανάκια που είναι σαν να ρίχνουν ψιλή βροχούλα στη λαίλαπα της φωτιάς. Τα αεροπλάνα βοηθούν μόνο όταν προλάβουν στην αρχή της φωτιάς».


­ Ποια πιστεύετε ότι θα ήταν τα οφέλη από την πρόταση του «Φωτοβολταϊκού Τόξου που εισηγείστε;


«Η λύση που προτείνω είναι η χρησιμοποίηση της φωτοβολταϊκής ενέργειας για την άντληση νερού: θα γίνουν γεωτρήσεις και δίπλα σε αυτές θα υπάρχουν τα φωτοβολταϊκά συστήματα τα οποία θα τροφοδοτούν ενέργεια στις αντλίες, οι οποίες θα φέρουν το νερό στην επιφάνεια. Συγχρόνως, το ίδιο φωτοβολταϊκό σύστημα θα ενεργοποιεί συναγερμούς τη στιγμή που θα εκδηλωθεί μια εστία φωτιάς. Δίπλα στις γεωτρήσεις που θα αντλούν νερό από τη γη, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, θα υπάρχουν στέρνες με άφθονο νερό οι οποίες θα χρησιμεύουν στη γρήγορη αναδάσωση και τη γεωργία. Το σύστημα αυτό το έχω ήδη εφαρμόσει στο Γεροβουνό ­ στο Ιδρυμά μου, στο ΚΕΤΕ, όπου έχω γεώτρηση και οι ειδικοί μπορούν να μελετήσουν και να διαπιστώσουν ότι όλα αυτά έχουν επιστημονική βάση. Το κόστος της εφαρμογής αυτής δεν συγκρίνεται σε τίποτε με τα έξοδα και τη δαπάνη για γεώτρηση με τη συνηθισμένη ηλεκτροδότηση της ΔΕΗ, ή για τη χρήση αεροπλάνων και πυροσβεστικής δύναμης. Θα ήθελα επίσης να τονίσω ότι φωτοβολταϊκές κυψέλες είναι τοποθετημένες στην κορυφή φθαρμένων σιδηροδρομικών γραμμών. Και ότι το σύστημα είναι εξοπλισμένο με sensor-αισθητήρα, έτσι ώστε να ειδοποιεί αμέσως τους κατοίκους και τους δασοφύλακες. Ετσι, θα είναι αδύνατον για τους εγκληματίες – εμπρηστές να καταστρέψουν χιλιάδες γεωτρήσεις και χιλιάδες sensor-αισθητήρες (συναγερμούς) που θα βρίσκονται στα δάση».


­ Εχει μελετηθεί η πρότασή σας για κάποιο συγκεκριμένο ορεινό μέρος, και αν ναι, πόσες γεωτρήσεις και πόσα φωτοβολταϊκά συστήματα θα απαιτούσε;


«Εδώ, το ύψωμα που έχω είναι 177 μέτρα. Στα 80 μέτρα, βρήκαμε νερό. Τι σημασία έχει αν δεν το βρεις στα 20, και το βρεις στα 80 μέτρα. Από τη στιγμή που υπάρχει ο μηχανισμός, πας πιο κάτω, ώσπου να το βρεις. Μια πτήση αεροπλάνου για κατάσβεση ισοδυναμεί με τρεις γεωτρήσεις».


­ Πιστεύετε ότι το «Φωτοβολταϊκό Τόξο» θα μπορούσε να λειτουργήσει σε δυσπρόσιτες περιοχές, όπως για παράδειγμα ο Ταΰγετος ή η Πίνδος;


«Βεβαίως. Τα συγκοινωνούντα δοχεία δίνουν νερό στην Ανδρο, που έρχεται απ’ ευθείας από τις Αλπεις. Ο υπόγειος πλούτος του νερού είναι άφθονος. Είναι τα συγκοινωνούντα δοχεία. Αφού ξεκινάει από τις Αλπεις πρέπει να ανέβει το ίδιο ύψος, όσο και οι Αλπεις. Υπάρχουν πηγές στις κορυφές των βουνών. Νερό υπάρχει παντού. Δεν έχει παρά να ψάξει ο γεωλόγος. Εδώ, στο Γεροβουνό, που δεν είχα όπως μου έλεγαν καμιά ελπίδα, βρήκα άφθονο νερό που έχει 197 μέτρα ύψος, και το βρήκα στα 80 μέτρα».


­ Εχει γίνει μελέτη για την απαιτούμενη επιφάνεια των φωτοβολταϊκών κυψελών, έτσι ώστε να παρέχουν την απαιτούμενη ενέργεια στους ηλεκτρικούς συσσωρευτές;


«Βεβαίως. Εχει γίνει μελέτη σε βάθος 100 μέτρων, αν και συχνά βρίσκεται σε 20 ή σε 10 μέτρα, ανάλογα βέβαια με την περιοχή, και απαιτούνται 300 V. Θέλει μια αντλία 300 V. Αυτή η αντλία μπορεί να τροφοδοτηθεί από τρεις κυψέλες (120 Χ 62 πόντους). Το κόστος είναι μηδαμινό. Μπορούν να κάνουν χιλιάδες γεωτρήσεις οι οποίες δεν θα βοηθήσουν μόνο στην πρόληψη των πυρκαϊών, αλλά και στην αναδάσωση».


­ Υπάρχει οικονομοτεχνική μελέτη κάλυψης της πρότασής σας;


«Αν το κράτος και οι εύποροι πολίτες αποφασίσουν ότι το έξοδο είναι μηδαμινό, δέκα χιλιάδες γεωτρήσεις θα κοστίσουν λιγότερο από ένα τρισεκατομμύριο δραχμές. Και σώζουμε ζωές, τη φύση, το περιβάλλον. Αντί το κράτος να πληρώνει για τις ζημιές, θα πρέπει να πληρώνει για κάτι που αναζωογονεί και αναδασώνει. Αν το κράτος δεν μπορεί, ας ζητήσει βοήθεια από την ΕΟΚ, η οποία διαθέτει κονδύλια γι’ αυτές τις υποθέσεις, που μας τα έστειλε αλλά δεν τα χρησιμοποιήσαμε. Νομίζω ότι με ένα τρισεκατομμύριο δραχμές θα μπορούσαν να γίνουν πάρα πολλά πράγματα. Αν λάβουμε υπόψη τι πλήρωσε και τι θα πληρώσει ο ελληνικός λαός για τις ζημιές, το ποσό είναι αστείο».


­ Η πολιτεία έχει ανταποκριθεί στη νέα σας πρόταση; Ποιοι γνωρίζουν για το «Φωτοβολταϊκό Τόξο» και ποια θέση έχουν πάρει;


«Το «Φωτοβολταϊκό Τόξο» δεν μπορώ να πω ότι το ήξερα προηγουμένως. Οι επιστήμονες όμως θα μπορούσαν να είχαν κάνει κάτι, γιατί δεν είναι καινούργιο, δεν είναι μια εφεύρεση που έκανε ο Τάκις. Εγώ έχω μια πρόταση και ένα σύστημα, το οποίο θα στοιχίσει εκατοντάδες φορές λιγότερο από τα κλασικά φωτοβολταϊκά συστήματα. Η Ουγγαρία κατασκευάζει φωτοβολταϊκές αντλίες. Δεν μπορώ να πω ότι ανακάλυψα την αντλία, αλλά τον τρόπο που παρουσιάζω. Εγώ ό,τι προτείνω, το προτείνω κατόπιν του σοκ που έπαθα από τις καταστροφές που έγιναν στον τόπο μας. Είναι σκανδαλώδες. Η κυβέρνηση τι κάνει; Είναι κυβέρνηση, εδώ και είκοσι χρόνια περίπου. Βγήκα τέσσερις φορές στην τηλεόραση γι’ αυτό το θέμα, και δεν έχω ως τώρα καμιά απάντηση. Οι κύριοι έκαναν τις διακοπές τους. Δεν ενδιαφέρθηκαν για τον τόπο αν πάρει φωτιά και καεί. Αυτό είναι που με τρομάζει, η απάθεια. Δεν νομίζω όμως ότι ο ελληνικός λαός έχει απάθεια. Δεν το πιστεύω».


­ Πώς θα στελεχωθεί το δίκτυο της πυρόσβεσης; Θα απαιτηθεί εξειδίκευση από τους χειριστές των συστημάτων;


«Το σύστημα αυτό είναι το πιο απλό που υπάρχει στον κόσμο. Δεν έχει καλωδιώσεις, και αυτό είναι το προτέρημα. Το φωτοβολταϊκό σύστημα θέλει δέκα μέτρα καλώδιο. Είναι δίπλα στη γεώτρηση και ανεξάρτητο. Ενας αγροφύλακας, έπειτα από υπόδειξη , θα μπορούσε εύκολα να το χειρισθεί».


­ Πιστεύετε ότι θα μπορούσε με το φωτοβολταϊκό σύστημα και τις γεωτρήσεις να λυθεί το πρόβλημα του πόσιμου νερού και της αφαλάτωσης στα νησιά;


«Για την αφαλάτωση, ναι, έχουμε ενέργεια άφθονη. Ο ήλιος εντείνει την παρουσία του από 22 Ιουνίου ως 22 Σεπτεμβρίου, και έχουμε ηλιοφάνεια 10 – 12 ώρες την ημέρα».


­ Υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στα φωτοβολταϊκά τόξα και τα γνωστά «Γιουνγκ» της δουλειάς σας;


«Το 1964, έκανα την έκθεσή μου στην γκαλερί Ιόλα. Οι «London Times» αφιέρωσαν μια σελίδα γράφοντας «Ο Τάκις, γλύπτης της ενέργειας». Εχω κάνει και την εφεύρεσή μου στο ΜΙΤ. Είμαι ένας, όπως λένε, ενστικτώδης επιστήμονας. Οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί έχουν παραδεχθεί τους ενστικτώδεις επιστήμονες, διότι έχουν κάνει μεγάλες εφευρέσεις. Το ΜΙΤ με κάλεσε το 1968 και παρέμεινα εκεί ως το 1970. Εκανα σημαντικές εφευρέσεις, όπως το ότι κατόρθωσα την παραγωγή ηλεκτρισμού από τις παλμικές κινήσεις της θάλασσας».


­ Επί των ημερών μας, ποιος πιστεύετε ότι πρέπει να είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;.


«Είμαι ένας από τους πρωτοπόρος της ενεργειακής τέχνης. Η τέχνη πρέπει να δίνει ενέργεια. Η ενέργεια που δίνουν τα έργα στα σπίτια των συλλεκτών δεν ανταποκρίνεται στον κοινωνικό ρόλο του καλλιτέχνη. Η ενέργεια πρέπει να βγει στους δρόμους. Απόδειξη είναι ότι έχω κάνει ενεργειακά έργα με επιτυχία στη Γαλλία. Η τελευταία φορά ήταν στην Unesco, και το οποίο δεν ξέρω αν το ξέρει κανείς στην Ελλάδα. Μου έδωσαν 3.000 τ.μ. και όλα τα έξοδα πληρωμένα από το κράτος για να τοποθετήσω τα «αιολικά» σινιάλα. Πρόκειται για επτά έργα που ενεργοποιούνται από τον αέρα και είναι ενεργειακά. Δυστυχώς, όμως, πολλές φορές κρατιέται μια σιωπή, σε ό,τι κάνω ή σε ό,τι γράφω. Εγραψα το ημερολόγιό μου για το οποίο ο Θανάσης Λάλας ­ με τον οποίον έχω κάνει μεγάλες συνεντεύξεις ­ είπε : «Πρέπει να γίνει ευαγγέλιο για τους νέους καλλιτέχνες». Και ενώ η έκδοση ήταν πολύ καλή, αποσιωπήθηκε. Μόνο μια εφημερίδα έγραψε γι’ αυτό. Εκανα της Unesco, και πάλι δεν ακούστηκε τίποτε. Εγώ βέβαια δεν πήρα ούτε μια δεκάρα ως αμοιβή. Μου πρότειναν να μιλήσω στην Πνύκα, και ο Βενιζέλος την τελευταία στιγμή με πέταξε έξω. Δυστυχώς, έχω μεγάλες δυσκολίες γιατί δεν γλείφω κ…. Είμαι αθυρόστομος. Πολλοί φοβούνται ότι θα μιλήσω όπως σκέπτομαι, χωρίς συμβιβασμό. Οι Γάλλοι και οι Αμερικανοί με δέχθηκαν όπως είμαι. Στα συμπόσια με καλούν, και μιλάω με τον τρόπο που θέλω χωρίς να σκέφτομαι το συμφέρον μου. Δηλαδή, αν πω κάποια κουβέντα παραπάνω, εδώ θα μου κλείσουν τις πόρτες. Εδώ, ή συμβιβάζεσαι ή σε απομονώνουν. Στο ΚΕΤΕ μου, εκτός από τη φίλη μου τη Μελίνα Μερκούρη, η οποία ήταν μια υπέροχη γυναίκα, δεν έχει έρθει κανένας υπουργός»…


­ Τελικά, τι αναζητείτε ανάμεσα στην ουτοπία της τέχνης και της επιστήμης;


«Η τέχνη δεν πρέπει να είναι ουτοπία. Προσπαθώ να την κάνω πραγματικότητα. Ο επισκέπτης πρέπει να παίρνει ενέργεια από την τέχνη, μια ενέργεια που θα του δίνει σωματική ευφορία».