Μπορούν άραγε να αλλάξουν οι συμπεριφορές μας και μάλιστα γύρω από τόσο πατροπαράδοτα πράγματα όπως οι καλοκαιρινές διακοπές μόνο και μόνο επειδή καινούργια μηχανήματα έχουν μπει στο σπίτι και επιτρέπουν, για όποιον θέλει, διαφορετικές περιπέτειες του νου;
Η SenseAble Technologies, μια αμερικανική εταιρεία από το Cambridge, έχει επινοήσει το Phantom. Το χαρακτηριστικό αυτής της συσκευής είναι ότι δίνει την εντύπωση της αφής στις τρεις διαστάσεις και της κατεύθυνσης για πράγματα που βρίσκονται στην πραγματικότητα μέσα στη δύο διαστάσεων οθόνη του κομπιούτερ. Μοιάζει πιο πολύ με επιτραπέζια λάμπα, αλλά δεν είναι. Στην πραγματικότητα υπάρχει υποδοχή για τα χέρια και μαζί με τα κατάλληλα προγράμματα βρίσκεται κάθε φορά η θέση των δαχτύλων με βάση τις συντεταγμένες χ, ψ, ζ. Η θέση αυτή συσχετίζεται με τα αντικείμενα που βρίσκονται στην οθόνη και δίνονται οι κατάλληλες τιμές πίσω, εκεί που ακουμπούν τα δάχτυλα, δημιουργώντας την αίσθηση της αφής. Ετσι τα αντικείμενα της οθόνης αποκτούν σκληράδα, ευλυγισία, «βάρος», υπόσταση, αν και στον κόσμο που γίνεται αντιληπτός από τις αισθήσεις μας κανονικά δεν έχουν.
Το δημιούργημα της SenseAble Technologies δίνει την ευκαιρία σε εκείνους που δεν βλέπουν με καλό μάτι τα όποια καινούργια φέρνουν στη ζωή μας οι κομπιούτερ να ειρωνευθούν τις ψεύτικες εμπειρίες που, είναι η αλήθεια, γενναιόδωρα μοιράζουν σε όσους τις αναζητούν. Υπάρχουν όμως και τόσα άλλα καινούργια αλλά «γνήσια» που μπορείς να κάνεις με τον κομπιούτερ σου, είτε είναι συνδεδεμένος σε δίκτυο είτε όχι, που θα μπορούσε να αλλάξει εντελώς και ο τρόπος μιας ολόκληρης ζωής ακόμη.
Θεωρείται «πολιτικά ορθό» να δηλώνεις εχθρός των υπολογιστικών μηχανημάτων, των αρχείων, του Internet, και λίγοι αντιδρούν στις κατηγορίες που εκτοξεύουν οι διάφοροι εκ πεποιθήσεως λουδίτες, οι εχθροί δηλαδή κάθε είδους μηχανών, εναντίον των κομπιούτερ που τόσο πολύ αλλοιώνουν τη ζωή μας. Φυσικά παίρνουν ως δεδομένο όλοι αυτοί ότι οι παλαιότεροι ζούσαν μια ζωή πολύ καλύτερη από τη σημερινή, ότι κάθε είδους μηχάνημα χειροτερεύει τις συνθήκες της ζωής και όσοι έρχονται σε μεγαλύτερη συνάφεια με τις μηχανές έχουν σίγουρη την επακόλουθη αποβλάκωσή τους. Επίσης, ό,τι έχει σχέση με το Internet και τον Κυβερνοχώρο είναι απάνθρωπο, αλλοτριωτικό και ψυχρό. Απώλεια προσωπικότητας, αριθμοποίηση, επέμβαση στην προσωπική ζωή θεωρούνται από τα συνηθισμένα δώρα του κομπιούτερ. Οσοι όμως παρακολουθούν λίγο πιο προσεκτικά και όσοι έχουν συμφέροντα στις διάφορες διευθύνσεις του Internet αρχίζουν να παρατηρούν μέσα από τις στατιστικές ότι μπορεί πολλοί να επισκέπτονται πολλές διευθύνσεις αλλά ο μέσος όρος παραμονής δεν ξεπερνά τα οκτώ δευτερόλεπτα, και όταν στέκονται δεν χασομερούν για περισσότερα από επτά λεπτά. Χρόνος απαγορευτικός για έναν διαφημιστή να απλώσει τις ιδέες του και να έχει ελπίδες να αφομοιωθούν από την πελατεία.
Ετσι, το βιαστικά ριγμένο εκείνο σύνθημα «το περιεχόμενο είναι ο βασιλιάς» δεν φαίνεται ότι θα συνεχίσει να πείθει και να δημιουργεί ανάλογες συμπεριφορές. Μάλλον η κοινότητα και η επικοινωνία ενδιαφέρουν περισσότερο τους καταναλωτές. Γι’ αυτό ανθούν και πάλι οι διάφορες κοινότητες, οι συνάξεις δηλαδή ανθρώπων που συναντιούνται μόνον επάνω στη δισδιάστατη οθόνη χάρη στον δικτυωμένο κομπιούτερ. Εκεί παρατηρήθηκε ότι οι άνθρωποι περνούν τρεις φορές περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι στις απλές διευθύνσεις, οπότε γίνονται, με τη συμμετοχή τους στα διάφορα φόρα συζητήσεων, επίλεκτα θηράματα από την πλευρά των διαφημιστών. Αυτό όμως που εμείς κρατούμε είναι πως όχι μόνον οι κοινές εμπειρίες προσελκύουν το ενδιαφέρον των ανθρώπων, αλλά και οι κοινότητες που φτιάχνουν στον Κυβερνοχώρο, εκεί όπου είναι συνδεδεμένοι κομπιούτερ, ηλεκτρονικές οθόνες, μόντεμ, όλα μέσα σε ένα κοινό δίκτυο, μπορούν και να ζήσουν αφού οι διαφημιστές κάποτε αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι αξίζει εκεί να ρίξουν χρήματα. Η επικοινωνία μπορεί να αλλάζει μέσα στις δεκαετίες και από τους απλούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, το DX, τα CB να φθάσαμε και στο Internet, όλα να έγιναν τελικά γευστικοί μεζέδες για τα στόματα των εμπόρων, αλλά οι άνθρωποι φαίνεται να καταφέρνουν να εξανθρωπίζουν κάθε μηχάνημα.
Η δημοφιλής κοινότητα
Από τις πιο δημοφιλείς και πολυσύχναστες κοινότητες η Tripod (http://www.tripod.com) έχει ξεπεράσει πλέον το εκατομμύριο σε μέλη από τότε που ιδρύθηκε το 1995. Μια επένδυση 600 εκατ. δραχμών είχε φέρει πίσω, μέσα σε δύο χρόνια, ενάμισι δισεκατομμύριο. Για αυτή τη χρονιά ο ιδρυτής ελπίζει ότι ήλθε η ώρα να γίνει μια καθαρά επικερδής ιδιωτική επιχείρηση, αλλά κοινής ωφελείας. Διαφημίσεις μαζί με μπλουζάκια συντηρούν την Tripod, αλλά κυρίως η ανάγκη των ανθρώπων για επικοινωνία. Γίνεσαι μέλος δωρεάν και μετά αν θέλεις για κάποιες περισσότερες προσφερόμενες υπηρεσίες πληρώνεις 10.000 δραχμές τον χρόνο. Μπορείς να έχεις βοήθεια από την κοινότητα να στήσεις μια εντελώς δική σου ιστοσελίδα, να συζητήσεις για διάφορα θέματα on line ή να αφήσεις, όπως λέει ο ιδρυτής, ένα κομμάτι του εαυτού σου και να γυρίσεις αργότερα να δεις τι απέγινε μ’ αυτό.
Η Tripod φυσικά δεν είναι η μόνη. Μια από τις παλαιότερες κοινότητες του κόσμου στον Κυβερνοχώρο είναι η αμερικανική Well, που ιδρύθηκε το 1985 με τη βοήθεια ενός μεγάλου υπολογιστικού μηχανήματος VAX, έξι τηλεφωνικών γραμμών και μερικών συσκευών μόντεμ. Δώδεκα μόλις άνθρωποι ήταν στην αρχή τα μέλη της Well και για καιρό ανακάλυπταν καθημερινά τις χαρές της επικοινωνίας έστω μέσα από τα καλώδια. Η ιστορία της απαθανατίστηκε σε ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα του περιοδικού «Wired» (5.05) και στη διεύθυνση: http: //www.wired.com/5.05/well/ Πρόκειται για μια ιστορία πολυπρόσωπη που θα μπορούσε να γίνει και κινηματογραφική ταινία. Με ανθρώπους παθιασμένους, απογοητευμένους, άρρωστους, θεληματικούς, ζωντανούς.
Τέτοιες κοινότητες-μωσαϊκά χαρακτήρων και περιπτώσεων ανθούν πλέον παντού, από την Ευρώπη ως την Ιαπωνία. Με πιο γνωστές τις http: //www. top. de και http: //www. chatcity. de οι Ευρωπαίοι δείχνουν να μπαίνουν κι αυτοί στο παιχνίδι και να αδιαφορούν για τα περί ιδιωτείας και αλλοτρίωσης μέσα από τα μηχανήματα. Φανατικοί της σειράς «Star Trek»
και Τούρκοι βρίσκουν εξίσου φιλόξενα φόρα για συζήτηση και άντληση πληροφοριών. Αλλωστε φαίνεται όλο και περισσότερο ότι δεν είναι μόνο η πληροφορία που κυνηγούν οι άνθρωποι με τα μηχανήματά τους μέσα από τα δίκτυα, αλλά τελικά άλλους ανθρώπους που με αυτούς σχετίζονται οι πληροφορίες. Συμβαίνει βέβαια μετά τη γνωριμία στον Κυβερνοχώρο αυθόρμητα να προκύπτουν και συναντήσεις γνωριμίας στον χώρο των τριών διαστάσεων και των πέντε αισθήσεων, όχι πάντα όμως με μόνο σκοπό τον γάμο ή τα ζευγαρώματα. Υπάρχουν και άλλα ενδιαφέροντα που ενώνουν τα μέλη μιας κοινότητας στον Κυβερνοχώρο.
Τα μαγκότσι και άλλες ανυπαρξίες
Εννοείται ότι κάθε τόσο οι ευφυείς επιχειρηματίες βρίσκουν την ευκαιρία να βγάλουν χρήματα με το τίποτε, εκμεταλλευόμενοι τα παραπροϊόντα μιας τρομακτικής σε όγκο παραγωγής προγραμμάτων για τους κομπιούτερ. Εφτιαξαν λοιπόν τα Creatures παλαιότερα ως παιχνίδι στον κομπιούτερ και τα Tamagotchi ως στολίδι για την τσέπη επιμένοντας στις διαφημίσεις τους οι πονηροί ότι πρόκειται για ζωντανά πλάσματα κατά κάποιον τρόπο που εξαρτάται η επιβίωσή τους από τη δική μας φροντίδα. Εννοείται ότι απλώς πρόκειται για εντολές προγράμματος και η εκτέλεσή τους σε διάφορους συνδυασμούς απλώς μεταφράζεται σε ενδείξεις αληθοφανείς για τη «βιολογική» τους κατάσταση. Ολα αυτά δεν έχουν μεγαλύτερη παιδαγωγική αξία απ’ ό,τι είχαν κάποτε τα χαρτάκια με τις σημαίες, τους ποδοσφαιριστές ή τις χάπα-χούπες που μάζευαν τα παιδιά των προηγούμενων μεταπολεμικών δεκαετιών. Φυσικά οιÖφιλοσοφούντες περί τον Κυβερνοχώρο δεν έχασαν την ευκαιρία να εκφράσουν τη βδελυγμία τους για το κατάντημα του ανθρώπου να προσκολλάται σε τέτοια πλάσματα. Αυτά όμως τα ασήμαντα σαφώς άψυχα αθύρματα δεν είναι με κανένα τρόπο και οι οδοδείκτες για το πού πηγάινει η κοινωνία η βουτηγμένη πλέον στην ψηφιακή τεχνολογία, στους κομπιούτερ και στα πολυμέσα.
Οποιος χρησιμοποιεί συνεχώς το υπολογιστικό του μηχάνημα και ευχαριστιέται από αυτά που βρίσκει με τη βοήθειά του δεν είναι κατ’ ανάγκην και πληκτικός, μισάνθρωπος, κολλημένος, αντικοινωνικό στοιχείο, αλλοτριωμένος, μονόχνωτος και ό,τι άλλο κατά καιρούς οι άλλοι, οι μηχανόφοβοι, είναι έτοιμοι να του κολλήσουν. Το ίδιο όπως και όλοι όσοι κυκλοφορούν με μοτοσικλέτα δεν είναι κατ’ ανάγκην τσαντάκηδες, ληστές τραπεζών ή αλήτες.
Υπάρχει π.χ. μια μερίδα ανθρώπων αφοσιωμένων στα μηχανήματά τους που σιχαίνονται αυτή την κωμωδία των δήθεν καλοκαιρινών διακοπών με όλες τις ταλαιπωρίες, τις υποκρισίες, τις συμβάσεις και τα έξοδα που προϋποθέτουν. Μια μερίδα ανθρώπων που δεν ευχαριστιούνται να ψάχνουν για αμόλυντες παραλίες που θα τις μολύνουν εκείνοι πρώτοι. Που πιστεύουν ότι ο άνθρωπος δεν είναι πλέον κατάλληλα προετοιμασμένος να ζήσει μέσα στη ζέστη, στα κουνούπια, στα ζωΰφια, στις καταπατημένες ακτές, στα ψευτομπάρ, στις παραλίες, να κυνηγάει τον ερωτικό του σύντροφο από νησί σε νησί σαν να ήταν ένα ζώο μέσα στα άλλα. Βρίσκουν ευχαρίστηση μπροστά σε μια φωτεινή οθόνη, μέσα σε ένα ήσυχο και σκοτεινό δωμάτιο δουλεύοντας, ψάχνοντας και μαθαίνοντας. Ολοι δεν είναι απαραίτητο να μοιράζονται αυτή την ευχαρίστηση, αλλά είναι απαραίτητο να καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν και εναλλακτικοί τρόποι να βιώσει κάποιος άλλος τις διακοπές του.
Αλλος εννοεί να χτυπάει «οκταωρίες» στην άμμο, κάτω από τον ήλιο, μη κάνοντας τίποτε, εντάξει. Και άλλος θέλει να είναι δημιουργικός και τον καιρό του καλοκαιριού που, ας μην ξεχνάμε, πολλά ακόμη πλάσματα της φύσης εννοούν να εκμεταλλεύονται για να κυλήσει καλά ο χειμώνας τους. Ο Κυβερνοχώρος έχει φροντίσει για αυτούς τους τελευταίους ώστε να διαθέτει όλες τις ανέσεις και τις απολαύσεις, θυμίζοντας επιπλέον ότι πίσω από πολλά μηχανήματα κάθονται ακόμη άνθρωποι που υπάρχουν και επικοινωνούν. Οι συμπεριφορές αλλάζουν, αλλ’ όχι πάντα προς το χειρότερο. Οι άνθρωποι που θα ζήσουν μετά από εμάς με ακόμη περισσότερα μηχανήματα στη διάθεσή τους δεν θα είναι κατ’ ανάγκην και πιο ανυπόφοροι από εμάς.
