Σεισμός στον Λευκό Οίκο

Μichael Wolff
Πυρ και μανία: Στον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ
Μετάφραση Σώτη Τριανταφύλλου
Εκδόσεις Πατάκη, 2018
σελ. 464, τιμή 18,80 ευρώ

Δεν πέρασαν πολλές ημέρες από τότε που εκδόθηκε το βιβλίο «Πυρ και μανία: Στον Λευκό Οίκο του Ντόναλντ Τραμπ» (στις 5 του περασμένου Ιανουαρίου) του δημοσιογράφου Μάικλ Γουλφ και στο Διαδίκτυο κυκλοφόρησε μια φωτογραφία του δικτάτορα της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν να ξεφυλλίζει το βιβλίο σκασμένος στα γέλια. Πρόκειται φυσικά για φωτομοντάζ. Στο μεταξύ το βιβλίο κάνει θραύση σε πωλήσεις στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τις στατιστικές, τέτοιες πωλήσεις παρατηρήθηκαν μόνον όταν εκδόθηκαν ο Κώδικας Ντα Βίντσι και ο Χάρι Πότερ.

Στην Αμερική οι πωλήσεις ξεπέρασαν τα 3 εκατομμύρια αντίτυπα κάνοντας ευτυχισμένο τον εκδότη και πάμπλουτο τον συγγραφέα. Εκατοντάδες χιλιάδες είχαν στηθεί στην ουρά για να αγοράσουν ένα αντίτυπο. Το βιβλίο είχε προκαλέσει σάλο πριν ακόμη κυκλοφορήσει για έναν λόγο: η προεδρία Τραμπ και ο ίδιος έκαναν ό,τι μπορούσαν προκειμένου να εμποδίσουν την έκδοσή του.

Μολονότι τίποτε νέο επί της ουσίας δεν πρόσθεσε ο Γουλφ –τα περισσότερα από τα όσα αναφέρει (όταν δεν πρόκειται για ανεπιβεβαίωτα κουτσομπολιά) ήταν ήδη γνωστά από τα απανωτά ρεπορτάζ στον Τύπο -, κατάφερε να γράψει ένα βιβλίο όπου τα ενσωμάτωσε σε μια καταιγιστική αφήγηση. Διαβάζοντάς το ο αναγνώστης σκάει κάθε τόσο στα γέλια, ιδίως όταν πέφτει (και αυτό συμβαίνει κατά κόρον) στους χαρακτηρισμούς που αποδίδει όχι μόνο στον ίδιο τον πρόεδρο Τραμπ αλλά και στα πρόσωπα του περιβάλλοντός του, όπως και σε όσους εμπλέκονται με τον άλφα ή βήτα τρόπο στην αφήγησή του.

Ποιος είναι όμως ο 45ος πρόεδρος των ΗΠΑ; Είναι ένα απρόβλεπτο άτομο που αλλάζει γνώμη από τη μια στιγμή στην άλλη (στην πραγματικότητα δεν έχει πολιτική γνώμη, αφού δεν διαθέτει πρόγραμμα), που δεν ξέρει να μιλάει, που το ιδίωμα το οποίο χρησιμοποιεί περισσότερο ταιριάζει σε έναν μπαρόβιο παρά σε πρόεδρο της μεγαλύτερης υπερδύναμης, και το πρώτο που κάνει από τις έξι το πρωί είναι να γράφει το ένα και το άλλο στο Twitter. Γιατί; Διότι, σύμφωνα με τον Γουλφ, του είναι αδύνατον να γράψει κείμενο πάνω από πέντε αράδες, όπως και να μιλήσει για πάνω από πέντε λεπτά κι όσα θα πει να έχουν κάποια συνοχή.

Κανένας δεν πίστευε πως ο Τραμπ θα εκλεγόταν πρόεδρος των ΗΠΑ. Δεν το πίστευε ούτε ο ίδιος. Τότε γιατί διεκδίκησε την προεδρία; Ηθελε απλώς να γίνει διάσημος, να τον μάθει η υφήλιος. Δεν του αρέσει να μένει στο «καλύβι» που λέγεται Λευκός Οίκος, λέει ο Γουλφ. Προτιμά την τριώροφη μεζονέτα του στον Πύργο Τραμπ στη Νέα Υόρκη. Κάνει όμως αυτή τη «θυσία» προκειμένου να «υπηρετήσει» το έθνος.

Δεν είναι καλύτεροι όσοι τον περιστοιχίζουν: Αλλά εκείνοι θα πρέπει να παράγουν πολιτική. Πώς όμως, όταν δεν αντιλαμβάνονται τι θέλει ο πρόεδρος; Και άραγε θέλει κάτι; Προσπαθούν λοιπόν ερμηνεύοντας κατά το δοκούν τα όσα λέει από εδώ κι από εκεί να μαντέψουν τι ακριβώς σκέπτεται. Αν και το να σκέπτεται, να ακούει και να διαλέγεται αποτελούν γνωρίσματα ξένα για τον Τραμπ. Ποιο είναι λοιπόν το χαρακτηριστικό του γνώρισμα; Ο Τραμπ «είναι πωλητής», αποφαίνεται ο Γουλφ, γι’ αυτό και κατάφερε να μεταμορφωθεί «από υποψήφιος της πλάκας σε δημαγωγό για τα δυσαρεστημένα κοινωνικά στρώματα κι από γελοίο αουτσάιντερ σε εκλεγμένο πρόεδρο».

Επιρρεπής επιπλέον στην κολακεία, δεν φανταζόταν ότι τα ΜΜΕ, που ήταν εξ αρχής εχθρικά εναντίον του, θα παρέμεναν εχθρικά και μετά την εκλογή του. Η αντίδρασή του ήταν να καταφεύγει όλο και περισσότερο στην ανακρίβεια και στο ψέμα. Γι’ αυτό και «συμπεριφέρεται σαν πριμαντόνα» ενώ γύρω του «στρέφονται λακέδες και αυλοκόλακες, καθώς και ανώτατοι κρατικοί υπάλληλοι που πασχίζουν να τραβήξουν την προσοχή του χωρίς να τον εξοργίσουν». Οσο για τα διεθνή προβλήματα, «η κοσμοθεωρία του ήταν απλούστατη: Ποιος έχει την εξουσία; Δώστε μου το τηλέφωνό του να τον πάρω. Και σ’ αυτό πρόσθετε το επίσης στοιχειώδες, ότι ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου» σημειώνει σαρκαστικά ο Γουλφ.

Πώς μπορεί να συζητήσει κανείς με έναν πρόεδρο που «έχει πάρει διαζύγιο από την πραγματικότητα;». Δεν συζητεί, απλώς προσπαθεί να του πει αυτό που θέλει να ακούσει. Γι’ αυτό και η άποψη όσων μπήκαν στον Λευκό Οίκο πιστεύοντας ότι ο Τραμπ «μπορεί και να πετύχει» με τη συμπλήρωση ενός χρόνου από τότε που εξελέγη πρόεδρος έχει αλλάξει. Τώρα, «το μόνο θετικό να είσαι μέλος του προσωπικού στον Λευκό Οίκο του Τραμπ ήταν να αποτρέπεις να συμβεί το χειρότερο».

Ανέφερα ελάχιστα από τα δηλητηριώδη και άλλο τόσο ανατριχιαστικά τα οποία καταγράφει ο Γουλφ. Οι κριτικές που δημοσιεύθηκαν στον σοβαρό αγγλόφωνο Τύπο για το βιβλίο του ήταν από αρνητικές έως κατεδαφιστικές. Τον κατηγόρησαν –και δικαίως –πως υπάρχουν πολλές ανακρίβειες και λάθη, ενώ κάποιες από τις συζητήσεις που παραθέτει είναι επινοημένες. Αλλά αυτά δεν αλλάζουν ούτε το γενικό κλίμα ούτε και την ουσία. Και θα είχαν πολύ μικρότερη σημασία αν ο πρόεδρος της υπερδύναμης δεν είχε τους κωδικούς των πυρηνικών όπλων. Ισως γι’ αυτό και μόνο να άξιζε η έκδοση ενός βιβλίου σαν κι αυτό στη χώρα μας, όπου δεν ήταν διόλου λίγοι όσοι πανηγύρισαν για την εκλογή του Τραμπ, ενός προέδρου που είναι σχεδόν ανοιχτά εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου από τα πρόσωπα που παρελαύνουν στο βιβλίο και τις οβιδιακές μεταμορφώσεις τους παρουσιάζει ο ακροδεξιός εθνικιστής και αρχισύμβουλος σε θέματα ασφαλείας Στιβ Μπάνον, που κι αυτός, όπως και άλλοι φυσικά, αποχώρησε από τον Λευκό Οίκο. Σε εκείνον οφείλονται ο ρατσισμός, τα μέτρα εναντίον των μεταναστών και ο αντιευρωπαϊσμός της προεδρίας Τραμπ.

Ο Μπάνον πιστεύει πως ο πραγματικός αντίπαλος των ΗΠΑ δεν είναι η Ρωσία αλλά η Κίνα. Και η πρόσφατη μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στο Ισραήλ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ ήταν παλαιότερη δική του ιδέα. Αν πιστέψουμε τον Γουλφ, ο οποίος ισχυρίζεται ότι ο Μπάνον έλεγε πως «θα έβαζε υποψηφιότητα για πρόεδρος το 2020», διόλου απίθανο να το δούμε κι αυτό.

Η μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου είναι εξαιρετική.