Την καλαισθησία των ελληνικών εκδόσεων θαύμασαν ξένοι συγγραφείς και εκδότες στην πρόσφατη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Τα όμορφα βιβλία, ναι, πυκνώνουν τα τελευταία χρόνια στην ελληνική αγορά, ωστόσοτο φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Παρατηρείται διεθνώς και ερμηνεύεται ποικιλοτρόπως. Ίσως το έντυπο βιβλίο παίρνει το ριμπάουντ από το ψηφιακόκαι περνά στην αντεπίθεση δίνοντας έμφαση στο στοιχείο της μοναδικότητάς του: στην υλικότητά του. Αποκτά ωραιότερα εξώφυλλα, πλουσιότερα χαρτιά, ποιοτική βιβλιοδεσία, καλλιτεχνικές κουβερτούρες, ιδιαίτερες γραμματοσειρές, γίνεται ομορφότερο ως αντικείμενο.

Το έχουμε ξαναδεί στην ιστορία του βιβλίου. Έτσι αντέδρασε το χειρόγραφο βιβλίο τον 15ο αιώνα, όταν έκανε την εμφάνισή της η τυπογραφία. Χρωματιστά μελάνια και περίτεχνες μικρογραφίες επιστρατεύθηκαν με ένταση στην προσπάθεια το χειρόγραφο να ανταγωνιστεί το έντυπο βιβλίο στο επίπεδο που εκείνο δεν είχε ακόμη κατακτήσει: στο αισθητικό επίπεδο.

Αυτή η τάση αρχίζει να καταγράφεται και στα βραβεία βιβλίου. Στη Βρετανία οι διοργανωτές της εκστρατείας «Booksaremybags», στην οποία συμμετέχουν εκδότες, βιβλιοπώλες και συγγραφείς με σκοπό την υποστήριξη των βιβλιοπωλείων, βραβεύουν το ωραιότερο βιβλίο της χρονιάς, ενώ στα δικά μας λημέρια το ηλεκτρονικό περιοδικό «Ο Αναγνώστης» απονέμει από πέρυσι στα ετήσια λογοτεχνικά βραβεία του και βραβείο καλλιτεχνικού σχεδιασμού.

Από την άλλη, υποστηρίζουν διεθνείς παρατηρητές της αγοράς του βιβλίου, το όμορφο βιβλίο αποτελεί ένδειξηότιμετά τα χρόνια της κρίσης, που ανάγκασε τους εκδότες να περιορίσουν το κόστος καταφεύγοντας σε φθηνότερο χαρτί, εκτύπωση και υλικά μέσα παραγωγής, η βιομηχανία του βιβλίου ανακάμπτει.

Η ιδιαιτερότητα της ελληνικής περίπτωσης είναι ότι τα κομψά βιβλία που θαύμασαν οι ξένοι εκδότες δεν προέρχονται από μεγάλουςεκδοτικούς οίκους που επιστρέφουν σε προδιαγραφές προ κρίσης, αλλά κυρίως από μικρούς νέους εκδότες που εμφανίστηκαν στην αγοράμε βιβλία καλοκάμωτα.

Η λέξηφέρνει στον νου τον Σεφέρη στο τυπογραφείο των Ταρουσόπουλων, κουβερτούρες του Κόντογλου, εξώφυλλα του Κεφαλληνού, του Βασιλείου, του Μόραλη και του Τσαρούχη, τον Ελύτη να στέλνει στους τυπογράφους δείγματα χαρτιών από τη Γαλλία. Φιλοδοξούν οι νέοι εκδότες να γίνουν οι ανανεωτέςμιας τέτοιας παράδοσης; «Πασχίζουν να εκδώσουν βιβλία ποιότητας, είναι φανερό. Αναρωτιέμαι πώς τα καταφέρνουν», απορούσε γαλλίδα εκδότρια στη Θεσσαλονίκη έχοντας κατά νου την παρατεταμένη οικονομική κρίση στην Ελλάδα.

Υπάρχει κάποια εξήγηση. Για τους εκδότες αυτούς το καλοφτιαγμένο βιβλίο αποτελεί στοιχείο ταυτότητας αλλά και ένα είδος επαγγελματικής κάρτας. Μη μπορώντας να συναγωνιστούν τους μεγάλους σε τιράζ και τρανταχτά ονόματα και καμπάνιες μάρκετινγκ, επένδυσαν στην προσεγμένη αισθητική προκειμένου να αποκτήσουν ορατότητα στους πάγκους των βιβλιοπωλείων.Κέρδισαν την προσοχή των βιβλιόφιλων, των νέων συγγραφέων που λαχταρούν να εμφανιστούν στα γράμματα με ένα καλαίσθητο βιβλίο κι ενός ψαγμένου αναγνωστικού κοινού που αγοράζει βιβλία. Έτσι τα καταφέρνουν.