Βρίσκονται στο ξεκίνημα ή στην πορεία μιας λογοτεχνικής καριέρας. Μιλούν για τον εαυτό τους, για αγάπη, για σεξ, για φιλοδοξίες, μιλούν για τη ζωή ή την επινοούν, μερικές φορές μάς χαρίζουν το γέλιο, συχνά μας βυθίζουν σε σκέψεις. Είναι διαφορετικοί αλλά έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, είναι απαιτητικοί με τη γλώσσα και κατέχουν την τέχνη της αφήγησης. Είναι εννέα νέοι γάλλοι μυθιστοριογράφοι, απελευθερωμένοι από κάθε αναστολή ή ταμπού, από κάθε περιορισμό, εννέα συγγραφείς του 21ου αιώνα.


Ονομάζονται Jean-Philippe Toussaint, Lydie Salvayre, Lionet Duroy, Emmanuelle Bayamack-Tam, Christophe Honoré, Marie Le Drian, Yannick Haenel, Virginie Lou, Jean-Yves Masson.


Δύο από αυτούς έχουν ήδη μεταφραστεί. Η Lydie Salvayre (εκδόσεις Seuil) ανήκει πλέον στο δυναμικό των εκδόσεων Καστανιώτη με το εξαιρετικό βιβλίο της «La Puissance des mouches» (ελληνική απόδοση: «Η δύναμη της μύγας»). Κόρη ισπανών προσφύγων, ψυχίατρος, παρούσα δυναμικά στον γαλλικό λογοτεχνικό κόσμο, σε αυτό το βιβλίο επιχειρεί την ανατομία του μίσους με ύφος καυστικό, σκληρό, ακαταμάχητο. Ο ήρωάς της είναι ένας δολοφόνος που διηγείται αποσπασματικά τη ζωή του. Την παραμονή της δίκης μιλάει, ξεγυμνώνεται σιγά σιγά, μεθάει με τα λόγια του. Ο λόγος του κινείται ανάμεσα στην αρρώστια και στο φάρμακό της, το βιβλίο είναι ένα θαυμαστό ταξίδι λυτρωμού, με προορισμό την αποδοχή από τον ήρωα του ίδιου του εαυτού του. Το τελευταίο βιβλίο της Lydie Salvayre, με τίτλο «La compagnie des spectres», θα κυκλοφορήσει επίσης από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Εξίσου δυνατό, δέχθηκε τους ομόφωνους επαίνους των γάλλων κριτικών και απέσπασε το 1997 ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά βραβεία, το Βραβείο του Νοεμβρίου, αφού προηγουμένως κατέλαβε τη δεύτερη θέση για το βραβείο Γκονκούρ.



Ο Jean-Philippe Toussaint (εκδόσεις Minuit) (βέλγος συγγραφέας που τα βιβλία του εκδίδονται στη Γαλλία) επίσης δεν μας είναι άγνωστος. Το «Λουτρό» του κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Εστία το 1990 και η «Τηλεόρασή» του θα είναι έτοιμη τον Μάιο, στις εκδόσεις «Νέα Σύνορα» – Α. Α. Λιβάνη. Με χιούμορ και μπρίο αλλά και με θαυμαστή ευχέρεια ο Toussaint, πρωτομάστορας της μικροσκοπικής εποποιίας, μοιράζει τον αφηγηματικό του άξονα σε απειροελάχιστα κέντρα βάρους για να γελάσει με τα χίλια ασήμαντα και σοβαρά προβλήματα της ζωής (δηλαδή με την ίδια τη ζωή!).


Το γαλλικό μυθιστόρημα όμως μιλάει πάντα και κυρίως για την αγάπη. Τίποτε δεν έχει αλλάξει, μολονότι πρέπει να διαπιστώσουμε ότι ο αναγνώστης παρακολουθεί περισσότερα ναυάγια παρά ταξίδια στα Κύθηρα. Από την εποχή του Τριστάνου και της Ιζόλδης, οι μυθιστοριογράφοι συνεχίζουν να βυθίζουν τους ήρωές τους στα δεινά του πάθους, του σπαραγμού, του θανάτου, της αυτοκτονίας ή του χωρισμού.


Ετσι λοιπόν η 30χρονη Emmanuelle Bayamack-Tam (εκδόσεις POL) μας προτείνει στο πρώτο μυθιστόρημά της, με τίτλο «Rai-de-coeur», μιαν υπέροχη, συγκινητική ιστορία αγάπης μετ’ εμποδίων ανάμεσα σε τρεις εφήβους χαμένους στα βάθη της Αφρικής. Σε αυτό το βιβλίο, όπως και στα υπόλοιπα, μολονότι ο έρωτας είναι το απόλυτο που κυνηγούν οι ήρωες και επειδή είναι απόλυτος και ο ίδιος προσφέρει συνάμα την ιδανική ευκαιρία για την καταγγελία όλων των εμποδίων που ορθώνει μπροστά μας η κοινωνία, η οικογένεια, ο άλλος, η προσωπικότητα του ήρωα.


Η οικογένεια είναι ένας από τους αγαπημένους στόχους αυτών των συγγραφέων. Πιστεύουν συχνά ­ και λίγοι Ελληνες θα υποστηρίξουν το αντίθετο ­ ότι αυτή αντιπροσωπεύει τα πάντα αλλά μπορεί επίσης να αποδειχθεί μια επικίνδυνη συναισθηματική ατμόσφαιρα, που αφήνει πάντα ανεξίτηλα σημάδια, κυρίως όταν είναι φαινομενικά αρμονική και ισορροπημένη. Και αυτή η ισορροπία της διαρκεί όσο κανείς δεν αποφασίζει να καταστρέψει το προσωπείο. Ο 27χρονος Christophe Honoré (εκδόσεις LΌlivier), συνεργάτης των «Κινηματογραφικών Τετραδίων», θεατρικός συγγραφέας (ένα από τα έργα του παίχτηκε το ’97 στο φεστιβάλ της Αβινιόν) και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά, αναλαμβάνει να το κάνει με πολλή ζωντάνια. Στο πρώτο του μυθιστόρημα «Infamille» βάζει στη σκηνή μιαν οικογένεια που μοιάζει με πολλές άλλες ως προς τις ατελείωτες και καταστροφικές σιωπές της, ως προς την υπαρξιακή της ανικανότητα, που είναι εύκολο, κατά το παράδειγμα του Ζιντ, να τη μισήσει κανείς.


Το ίδιο θέμα απασχολεί και τον ιδιαίτερα ταλαντούχο Lionel Duroy (37 ετών), που με τέσσερα βιβλία δημιουργεί ένα πολύπτυχο με κεντρικό άξονα μια συνηθισμένη οικογένεια, πολυμελή και καταστροφική. Με τέσσερις παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα, ο Duroy στήνει πορτρέτα τρομακτικά φυσιολογικών ανθρώπων που δεν είναι προικισμένοι για τη ζωή, ούτε κινούνται με άνεση μέσα σε αυτήν αλλά συνεχίζουν ωστόσο να κυνηγούν την ευτυχία σαν σε όνειρο.


Οι γυναίκες μιλούν καθώς φαίνεται ευκολότερα για κοινωνικά προβλήματα. Η Marie Le Drian (33 ετών) πραγματεύεται κυρίως τη δυσκολία τού να είναι κανείς γυναίκα στο πέμπτο της μυθιστόρημα, με τίτλο «Hotel maternel», που θα κυκλοφορήσει τον Μάιο από τις εκδόσεις Εκκρεμές. Περιγράφει με συγκλονιστικό, άμεσο και ειλικρινή τρόπο τη μοναξιά και τον αγώνα για τη διατήρηση της ελπίδας που κάνουν οι νέες ανύπαντρες μητέρες. Απόγνωση θα ήταν ο ακριβής όρος για να συνοψίσουμε το αίσθημα που εμπνέει η ηρωίδα της, η κουρασμένη από τη ζωή αλλά πάντα περήφανη και κατά βάθος αισιόδοξη.


Η Virginie Lou (εκδόσεις Actes Sud), ύστερα από πολλά επιτυχημένα βιβλία για παιδιά, έρχεται, με το πρώτο της μυθιστόρημα, «Eloge de la lumiere au temps des dinosaures», να μας χαρίσει μια θαυμαστή ­ το επίθετο είναι μάλλον ανεπαρκές ­ μεταφορά της σύγχρονης κοινωνίας, που εξοντώνει τόσους απόκληρούς της. Αυτό το βιβλίο, που επαίνεσαν ομόφωνα οι κριτικοί, και που είχε μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία, σκιαγραφεί την πορεία μιας γυναίκας βαθιά τραυματισμένης από έναν βιασμό, η οποία αγωνίζεται μέσα στο σκοτάδι της γενικής αδιαφορίας να ξαναβγεί στο φως της αθωότητας.


Το γαλλικό μυθιστόρημα χρησιμοποιώντας πάντα το ψυχογράφημα, τη λεπτομερή και ακριβή μελέτη χαρακτήρων υπερέβαινε την εξιστόρηση γεγονότων και αποκτούσε μιαν αναπόφευκτη παγκοσμιότητα. Οι νέοι συγγραφείς ακολουθούν αυτή την παράδοση. Αλλά δεν ασχολούνται ποτέ, όπως και οι προγενέστεροί τους, με το ανοργάνωτο, το ατελές, το συγκεχυμένο, το άμορφο. Γι’ αυτόν τον λόγο, παρατηρεί ο Αντρέ Ζιντ (για άλλη μια φορά!), το γαλλικό μυθιστόρημα σπάνια στρέφει το ενδιαφέρον του στο παιδί. Εξαίρεση λοιπόν αποτελεί ο 30χρονος Yannick Haenel (εκδόσεις De la Table Ronde), φιλόλογος, αρχισυντάκτης του περιοδικού «L’ Art du bref», ο οποίος, στο πολύ ωραίο μυθιστόρημά του με τίτλο «Les Petits Soldats», περιγράφει τη ζωή ενός παιδιού που μεγαλώνει σε ένα στρατιωτικό σχολείο, μέσα σε ένα ψυχρό και αυταρχικό περιβάλλον, που καμία γυναικεία παρουσία δεν έρχεται να ζεστάνει.


Θα κλείσουμε αυτή τη σειρά πορτρέτων με έναν άλλο πολύ ενδιαφέροντα μυθιστοριογράφο, τον 35χρονο Jean-Yves Masson (εκδόσεις Verdier), που τοποθετεί το πρώτο του μυθιστόρημα «L’ Isolement» στην Ελλάδα, την οποία φαίνεται να γνωρίζει πολύ καλά. Αμεσα εμπνευσμένο από το δελφικό ιδανικό του Αγγελου Σικελιανού, στον οποίο ο συγγραφέας αποτίει έναν συγκινητικό φόρο τιμής, αυτό το γεμάτο ανθρωπιά βιβλίο δεν είναι παρά μια ωραία ιστορία αγάπης ανάμεσα σε δύο νεαρούς εραστές εξορισμένους στην Κρήτη, την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά, και δίνει ένα υποδειγματικό μάθημα ζωής, μια σπάνια ποιητική στιγμή.


Πληθώρα λοιπόν μυθιστορημάτων, που μας φέρνουν κάπως σε αμηχανία. Αυτή είναι η πραγματικότητα του νέου γαλλικού μυθιστορήματος σήμερα. Δεν πρόκειται για κατάλογο αλλά για μιαν απλή σειρά από πορτρέτα, τα πορτρέτα εννέα συγγραφέων, που αντιπροσωπεύουν μια γενιά δυναμική, ελεύθερη, απόλυτα απελευθερωμένη, που θέλει να θέσει τις δικές της βάσεις για τα πρώτα βήματα σε έναν 21ο αιώνα τον οποίο επιδιώκει να διαμορφώσει με τον δικό της τρόπο.


* Η συνάντηση με τους εννέα γάλλους συγγραφείς θα γίνει στις 27 Ιανουαρίου, ώρα 7.30 μ.μ. στο αμφιθέατρο του Γαλλικού Ινστιτούτου, Σίνα 31. Συντονιστής, ο ποιητής Gil Jouanard, διευθυντής της Στέγης Βιβλίου του Μονπελιέ.


Η κυρία Κατερίνα Βελισσάρη είναι διευθύντρια του Κέντρου Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου.