Κράτος και τρομοκρατία

Μετάφραση Μαρία Αγγελίδου

Εκδόσεις Angelus Novus, 2017

σελ. 372, τιμή 15,90 ευρώ

Ο Τζον Λε Καρέ στο μυθιστόρημά του «Ο κατάσκοπος που γύρισε από το κρύο» επιχείρησε να απομυθοποιήσει τον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών. Κατ’ αυτόν, δεν υπάρχουν καλοί και κακοί κατάσκοποι, υπάρχουν μόνο άνθρωποι με αρετές και ελαττώματα που εμπλέκονται στα δίχτυα συμφερόντων. Ετσι, ο ήρωάς του, ο Αλεκ Λίμας, ήταν θύτης μα και θύμα της υπηρεσίας του την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Εκτοτε έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, ωστόσο οι απόψεις του Λε Καρέ, πρώην πράκτορα της ΜΙ5 και της ΜΙ6, εξακολουθούν να ισχύουν, έστω κι αν έχουν καταρρεύσει τα καθεστώτα του «υπαρκτού σοσιαλισμού» που τροφοδοτούσαν την έμπνευσή του. Ερχεται τώρα ένας γερμανός συγγραφέας, ο Βόλφγκαγκ Σορλάου (1951), για να πει τα ίδια πράγματα και επιπλέον να κατηγορήσει ορισμένες μυστικές υπηρεσίες του κράτους για την ανάμειξή τους σε εγκληματικές ενέργειες με θύματα αθώους πολίτες. Ο Σορλάου, θεωρώντας πως τα σύγχρονα αστυνομικά μυθιστορήματα είναι απολύτως κοινωνικά και όχι σταυρόλεξα για δυνατούς λύτες, έχει γράψει μια σειρά από αστυνομικές ιστορίες με κεντρικό ήρωα τον έντιμο και μοναχικό Γκέοργκ Ντένγκλερ, ιδιωτικό ντετέκτιβ στη Στουτγάρδη, πρώην αστυνομικό, ο οποίος καταγίνεται με την εξιχνίαση σκοτεινών πολιτικών εγκλημάτων.

Το μυθιστόρημα «Η συνωμοσία του Μονάχου» (αφιερώνεται «σε όλους τους έντιμους αστυνομικούς») είναι το πέμπτο βιβλίο της σειράς και κυκλοφόρησε το 2009. Με εντολή της Ομοσπονδιακής Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών, ο Ντένγκλερ αναλαμβάνει να ερευνήσει ξανά –ύστερα από τριάντα χρόνια -, τα στοιχεία από την πολύνεκρη βομβιστική επίθεση που έγινε στο Μόναχο στη Γιορτή της Μπίρας στις 26 Σεπτεμβρίου 1980. Η έκρηξη της βόμβας ήταν η μεγαλύτερη τρομοκρατική ενέργεια στην ιστορία της Δυτικής Γερμανίας, κατά την οποία έχασαν τη ζωή τους 13 άνθρωποι και τραυματίστηκαν άλλοι 200, αρκετοί από αυτούς πολύ βαριά. Ποιοι ήταν οι δράστες; Γιατί το έκαναν; Υπήρχε κίνητρο ή όχι; Αρχικά, πολλοί πίστεψαν πως επρόκειτο για έργο της άκρας Αριστεράς. Η θεωρία αυτή γρήγορα κατέπεσε. Ενας νεαρός ακροδεξιός που σκοτώθηκε στην έκρηξη της βόμβας θεωρήθηκε ένοχος και η υπόθεση μπήκε στο αρχείο.

Παρά τις προσπάθειές του, ο Ντένγκλερ έχει απέναντί του τις μυστικές υπηρεσίες της χώρας που βάζουν εμπόδια στις έρευνές του. Τον βοηθούν όμως τρεις φίλοι του, ο Μάριο, εικαστικός καλλιτέχνης, ο Λέοπολντ, δημοσιογράφος, και ο Μάρτιν που γράφει ωροσκόπια για περιοδικά. Στο μεταξύ, η Σαρλότε φον Σμόλτκε, υφυπουργός στο υπουργείο Εσωτερικών, έχει κάνει πρόταση για την απαγόρευση του ακροδεξιού (νεοναζιστικού) κόμματος NPD, αλλά βρίσκει αντίθετα πολλά στελέχη της κυβέρνησης επειδή στο συγκεκριμένο κόμμα έχουν εισχωρήσει μυστικοί πράκτορες.

Ο Σορλάου έγραψε το μυθιστόρημά του βασισμένος σε αρχειακό υλικό, σε σχετικά βιβλία, μα κυρίως σε ένα έγγραφο της αμερικανικής Στρατιωτικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, όπου έχουν καταγραφεί οι άξονες της μυστικής πολιτικής των ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του ’60 έναντι των απελευθερωτικών κινημάτων στις υπανάπτυκτες χώρες, μα και των κινημάτων διαμαρτυρίας στις βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι στον χώρο της τρομοκρατίας υψώνονται πολλοί και ποικίλοι ίσκιοι, διασταυρώνεται διάφορα σκοτεινά και αόρατα συμφέροντα. Δεν παραλείπει να μιλήσει για την πατρίδα του τη Γερμανία, αμφιβάλλοντας αν είναι «φιλελεύθερη και προοδευτική», ενώ καυτηριάζει την «εντελώς αδικαιολόγητη ανωτερότητα» που νιώθουν οι συμπατριώτες του οι Γερμανοί, έναντι των άλλων λαών. Σε κάθε περίπτωση, «Η συνωμοσία του Μονάχου» είναι ένα πολιτικό βιβλίο και θυμίζει τα μυθιστορήματα που ανήκουν στη μεσογειακή αστυνομική λογοτεχνία την οποία γράφουν Γάλλοι, Ιταλοί, Ισπανοί, μα και Ελληνες –υπάρχει και μια συνταγή για σπαγγέτι με σκόρδο και τσίλι. Από λογοτεχνική άποψη, ο Σορλάου αξιοποιεί με άριστα αποτελέσματα το στυλ του Τζέιμς Ελρόι, του πιο σημαντικού ζώντος αμερικανού συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων.