Δημήτρης Νόλλας
Ο κήπος στις φλόγες. Μυθιστόρημα
Εκδόσεις Ικαρος
Σελ. 151, τιμή 13,50 ευρώ

Με το Ταξίδι στην Ελλάδα (2013), το πρώτο μέρος της μυθιστορηματικής τριλογίας του Δημήτρη Νόλλα «Δύσκολοι καιροί», ο ξενιτεμένος στη Βαυαρία Αρίστος Καραμπίνης επιστρέφει οίκαδε λίγο μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, για να βρεθεί αντιμέτωπος με μια κοινωνία στην οποία ο Εμφύλιος έχει μετατραπεί σε φάντασμα της καθημερινότητας. Με το δεύτερο μέρος, τα Μάρμαρα στη μέση (2015), θα μετακινηθούμε στη Γερμανία της δεκαετίας του 1990 προκειμένου να παρακολουθήσουμε τα του βίου του Καραμπίνη μέσα από ένα μυθιστόρημα που έχει γράψει ο ίδιος: ένα μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα που θα βγάλει στην επιφάνεια ποικίλες προσωπικές συγκρούσεις και οικογενειακούς ανταγωνισμούς, αφήνοντας έκθετους όλους τους πρωταγωνιστές του. Οι άνθρωποι όμως, σε όποιο έθνος ή φυλή και αν ανήκουν (Γερμανοί, Βούλγαροι και Ελληνες), θα αποδυθούν σε έναν αγώνα αλληλοεξόντωσης και έξω από το μυθιστόρημα το οποίο γράφει ο Καραμπίνης, αγνοώντας κάθε αρχή και καταπατώντας οποιαδήποτε δέσμευση.


Με το τελευταίο μέρος της τριλογίας του που τιτλοφορείται Ο κήπος στις φλόγες, ο Νόλλας θα μεταφέρει τη δράση στην Αθήνα της κρίσης όπου οι νεότερες γενιές των ελλήνων μεταναστών της Γερμανίας θα συναντηθούν με το πολυώνυμο πλήθος των ξένων που έχουν καταλήξει εκόντες άκοντες στην Ελλάδα, προσπαθώντας να επιβιώσουν καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Το αθηναϊκό τοπίο μοιάζει από την πρώτη στιγμή πύρινο: σκοτεινά γκέτο όπου βασιλεύει η απόλυτη στέρηση, θεατρικές ομάδες που έχουν μετακυλίσει τις καλλιτεχνικές τους φιλοδοξίες σε έναν συγκεχυμένο (αν όχι και χειραγωγούμενο) ακτιβισμό, θαλασσοπνιγμένοι από την ανατολική πλευρά του Αιγαίου που δεν ξέρουν πώς να συνυπάρξουν με τους ντόπιους, ντόπιοι που παριστάνουν τους ξένους για να τους αφήσουν στην ησυχία τους οι Ελληνες, άστεγοι χωρίς καμιά προοπτική και νεαροί που πρώτα βάζουν χέρι στις πατρικές οικονομίες και ύστερα καταπλακώνονται από ενοχές για τα κλοπιμαία τους. Και είναι όλοι εναντίον όλων. Οχι όμως όπως με τα Μάρμαρα στη μέση, όπου οι ήρωες μοιάζουν χαλασμένοι εξ υπαρχής, αλλά στο πλαίσιο μιας πνιγηρής συλλογικής συνθήκης: ένας συρφετός αθλίων που χωρίς να ευθύνονται κατά το παραμικρό για τη μοίρα τους κάνουν ό,τι μπορούν για να τη χειροτερέψουν.

Βασισμένος σε μιαν έκκεντρη πλοκή και σε έναν πολυμελή θίασο προσώπων τα οποία η αφήγηση φωτίζει μόνο για λίγο κάθε φορά, προλαβαίνοντας παρ’ όλα αυτά να μοιράσει ρόλους και να σκιαγραφήσει χαρακτήρες, ο Νόλλας ολοκληρώνει την τριλογία του με ένα ορατόριο για την κρίση. Ενα ορατόριο όπου τη θέση των παραδεδομένων θρησκευτικών αναφορών θα καταλάβει η αποκαλυψιακή σκηνή του τέλους με μια πελώρια φωτιά η οποία κατατρώγει δικαίους και αδίκους. Οπως και με τα δύο πρώτα βιβλία της τριλογίας του, ο Νόλλας δεν θέλει να ηθικολογήσει για τα κοινωνικά ημαρτημένα που βασανίζουν τους πρωταγωνιστές του. Ετσι, μολονότι γειωμένος στο καυτό παρόν, θα ανατρέξει, έστω και διαμέσου στιγμιαίων αναφορών, από τη μια μεριά στο ιστορικό παρελθόν που ζωντανεύει με το Ταξίδι στην Ελλάδα (ο διαιρεμένος μετεμφυλιακός κόσμος) και από την άλλη στην Ευρώπη του τέλους του 20ού αιώνα που εικονογραφεί με τα Μάρμαρα στη μέση (η εποχή του άκρατου πλουτισμού). Η αφήγησή του ωστόσο αποκτά τώρα, κατά τη διάρκεια αυτών των αιτιολογικών αναδρομών, έναν λιγότερο ή περισσότερο διδακτικό τόνο, προσχωρώντας σε μια παιδαγωγική που περιορίζει την εμβέλεια του δραματικού αποτελέσματος.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ