Διονύσης Χαριτόπουλος
Πειραιώτες.
Ιστορίες και ειδήσεις 1947-1967
Εκδόσεις Τόπος,
σελ. 171, τιμή 12,90 ευρώ

Ο κόσμος των λαϊκών τάξεων και του κοινωνικού περιθωρίου του μεταπολεμικού Πειραιά αποτελεί απαραγνώριστο χαρακτηριστικό της πεζογραφίας του Διονύση Χαριτόπουλου, όντας ταυτοχρόνως και το πιο δυνατό της σημείο. Στη συλλογή διηγημάτων Δανεικιά γραβάτα (1976) θα ανέβει επί σκηνής ένας χορός φτωχών και ανέστιων υπάρξεων: πρόσωπα χωρίς δουλειά (όπως και χωρίς το οιοδήποτε άλλο έρμα και στήριγμα) θα συγκατοικήσουν με ένα πλήθος από αργόσχολους ή μικροαπατεώνες που μοιάζει να έχουν εγκλωβιστεί σε έναν τυφλό, παντελώς αδιέξοδο κύκλο. Η ίδια ατμόσφαιρα θα επικρατήσει και στη δεύτερη συλλογή διηγημάτων του Χαριτόπουλου υπό τον τίτλο Τη νύχτα που έφυγε ο Μπούκοβι (1989). Χρησιμοποιώντας πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις καθώς και μονολόγους ή διαλόγους, σε κείμενα που παρουσιάζονται έτσι με μια ελλειπτική θεατρική μορφή, ο συγγραφέας θα κινήσει τώρα τους ήρωές του σε οικοδομές, γήπεδα και λαϊκά ξενοδοχεία, δίνοντας τον λόγο σε μια παραβατική λαοθάλασσα: πόρνες, προστάτες, μάγκες και κατσικοκλέφτες. Ολοι θα αγωνιστούν με κάθε τρόπο να επιβιώσουν, όλοι θα μπλεχτούν άσχημα με το σεξ και τη βία ενώ κάποιοι θα προσπαθήσουν να εκτονωθούν μέσω του ποδοσφαίρου με τελικό αποτέλεσμα να πλακωθούν αγρίως αναμεταξύ τους. Με μονίμως επιθετική διάθεση και δεινό υβρεολόγιο (μια γλώσσα πάντως που δεν χάνει ποτέ την ακρίβειά της) τέτοιοι ήρωες δεν μπορεί παρά να ζήσουν τη ζωή τους μέσα σε ένα ασταμάτητο κοινωνικό πανδαιμόνιο.

Με τη μυθιστορηματική του σύνθεση Εκ Πειραιώς (2012) ο Χαριτόπουλος θα αποκαλύψει την αυτοβιογραφική βάση των διηγημάτων του, μιλώντας για τα χρόνια της παιδικής, της εφηβικής και της νεανικής του ηλικίας (από το 1947 μέχρι το 1967) στο μεγάλο λιμάνι. Παρακολουθούμε εδώ τα ανεξημέρωτα αλάνια, τους καβγάδες και τους έρωτες στα Μανιάτικα, τις αμαρτωλές γειτονιές της Λεύκας και της Πειραϊκής, την κίνηση και τα άπειρα ονόματα των καραβιών που ελλιμενίζονται, όπως και το τσίρκο, το ρινγκ, τους κινηματογράφους και τα θέατρα. Και μαζί με αυτά οι δουλειές που θα πιάσει κατά καιρούς ο νεαρός πρωταγωνιστής σε καρφάδικα, μηχανουργεία και χυτήρια, σε ένα περιβάλλον όπου τα βαριά μάγκικα εναλλάσσονται συνεχώς με την καθομιλουμένη μέσα από πολύ γρήγορα περάσματα. Στο μεταξύ, στον παροντικό χρόνο της αφήγησης θα ενσωματωθούν διάφορα υστερόχρονα πραγματικά γεγονότα ενώ το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα θα συνομιλήσει με τη λαογραφία και το ντοκουμέντο.
Παρόμοιος τόνος θα κυριαρχήσει και στους εφετινούς Πειραιώτες, όπου τα αποσπάσματα από την ειδησεογραφία είκοσι χρόνων (και πάλι τα χρόνια μεταξύ 1947 και 1967) θα ενσωματωθούν σε ένα πλέγμα εξαιρετικά σύντομων ιστοριών που αναφέρονται στην ίδια εποχή. Ο χαρακτήρας της πόλης θα συναντήσει σε αυτό το πλαίσιο τους χαρακτήρες των ανθρώπων και τανάπαλιν ενώ η θεματική βεντάλια θα παραπέμψει (χωρίς να είναι ακριβώς ταυτόσημη μαζί της) στη θεματική γραμμή του Εκ Πειραιώς: το λαϊκό τραγούδι και τα λαϊκά πάθη (συλλογικά και προσωπικά), τα εργατικά ατυχήματα και οι ναυτικές τραγωδίες, τα εγκλήματα τιμής και οι αυτοκτονίες σε έναν πληθυσμό που μάχεται ακούραστα για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Λόγος στακάτος και νευρώδης, ψυχολογικά πορτρέτα που διαγράφονται με μία και μοναδική πινελιά αλλά και ένα άγρυπνα διερευνητικό βλέμμα που ξέρει πώς να ξεχωρίσει και να αξιοποιήσει την αφανή λεπτομέρεια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ