Oλος ο Τ. Σ. Ελιοτ με ένα κλικ

«Ο κύριος Ελιοτ μου ζήτησε να σας μεταφέρω πόσο απόλαυσε τα ποιήματά σας ο ίδιος…». Στο κέντρο της λευκής οθόνης, στη διεύθυνση tseliot.com, η φράση, λιτή, με τους μαύρους χαρακτήρες μιας κομψής γραμματοσειράς μοντερνιστικών αποήχων, επιβάλλεται και προκαλεί με την αινιγματικότητά της. Από κάτω, με μικρά γράμματα, μια σημείωση γράφει: «Διαβάστε περισσότερα για τον ρόλο του Ελιοτ στην έκδοση των ποιημάτων του Τεντ Χιουζ». Δίπλα ένα χρυσό βελάκι. Κλικ, και ξετυλίγεται η ιστορία της σχέσης δύο σημαντικών ανθρώπων των γραμμάτων. Ο Χιουζ, Βρετανός που ζει στην Αμερική με τη σύζυγό του ποιήτρια Σύλβια Πλαθ, έχει μόλις βραβευθεί σε διαγωνισμό στη Νέα Υόρκη για τη συλλογή ποιημάτων του Το γεράκι στη βροχή. Αναζητεί τώρα εκδότη στη Βρετανία και στέλνει τη συλλογή στον οίκο Faber and Faber. O Τσαρλς Μοντέιθ, διευθυντής του οίκου, αποφαίνεται σε εκτίμηση της 9ης Απριλίου 1957 ότι τα ποιήματα είναι «άνισα, αλλά θεωρώ ότι υπάρχουν ορισμένα ενδιαφέροντα ποιήματα στο βιβλίο. Παρότι δεν νομίζω ότι μπορούμε να τα εκδώσουμε, μην απογοητεύσουμε τον συγγραφέα. Να του στείλουμε μια ενθαρρυντική επιστολή». Από κάτω ο Τ. Σ. Ελιοτ, που έχει μεγάλη έγνοια για τους νέους ποιητές, σημειώνει: «Τείνω προς τη σκέψη να τον αναλάβουμε τώρα. Να το συζητήσουμε. ΤΣΕ». Η άποψη του Ελιοτ τελικά υπερίσχυσε και στις 9 Μαΐου του 1957 ο Μοντέιθ γράφει στον Χιουζ: «Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσω ότι το Γεράκι στη βροχή κέρδισε τον θαυμασμό μας και θέλουμε να το εκδώσουμε. Ο κύριος Ελιοτ μου ζήτησε να σας πω πόσο απόλαυσε τα ποιήματά σας ο ίδιος και να σας μεταφέρω τα συγχαρητήριά του».

Ο Ελιοτ είχε προσληφθεί στον Faber το 1924, όταν ο Τζέφρι Φέιμπερ αναζητούσε επιμελητές για να στελεχώσει τον νέο εκδοτικό οίκο του. Ο Ελιοτ είχε δημοσιεύσει ήδη το Ερωτικό τραγούδι του Τζέι Αλφρεντ Προύφροκ (1915) και την Ερημη χώρα (1922) και εξέδιδε από τον Οκτώβριο του 1922 το λογοτεχνικό περιοδικό The Criterion αλλά ο Φέιμπερ δεν ζητούσε μονάχα έναν συγγραφέα με καλό όνομα στον κύκλο των ομοτέχνων του ο οποίος θα μπορούσε να προσελκύσει νέους υποσχόμενους συγγραφείς για το εκδοτικό πρόγραμμα του οίκου, αλλά κάποιον που «θα συνδύαζε ιδανικά τα λογοτεχνικά χαρίσματα με το επιχειρηματικό ένστικτο». Για τα επόμενα σαράντα χρόνια, ο Ελιοτ αποδείχτηκε ένας από τους πιο αξιόλογους εκδότες του Λονδίνου…

Από κλικ σε κλικ, η επίσκεψη γνωριμίας στον ιστότοπο tseliot.com, τον επίσημο ιστότοπο για τη ζωή και το έργο του νομπελίστα ποιητή, δοκιμιογράφου και εκδότη Τ. Σ. Ελιοτ, που εγκαινίασαν την Τετάρτη 12 Οκτωβρίου το Ιδρυμα Ελιοτ και ο εκδοτικός οίκος Faber and Faber, κατέληξε σε καταβύθιση σε έναν ολόκληρο κόσμο. Με άξονα τον Ελιοτ και το έργο του, εκδότες, κριτικοί, ποιητές, η αφρόκρεμα του αγγλόφωνου μοντερνισμού, ζωντανεύει σε αφηγήσεις που συναρπάζουν. Αλλωστε αυτός ήταν ο σκοπός, εξηγεί στο «Βήμα» ο Χένρι Βόλανς, διευθυντής Επικοινωνίας του Faber και υπεύθυνος για το tseliot.com, «η δημιουργία ενός ιστότοπου ελκυστικού για το ευρύ κοινό που θα δείχνει το αξιοσημείωτο εύρος των ασχολιών και των επιτευγμάτων του Ελιοτ, ενός ιστότοπου που θα λειτουργεί ως εκδοτική πλατφόρμα για αδημοσίευτο υλικό, και τέτοιο υπάρχει πολύ στην Αλληλογραφία του Ελιοτ, που θα λειτουργεί επίσης ως εργαλείο μάρκετινγκ για τον εκδοτικό οίκο αλλά και ως εκπαιδευτικό εργαλείο για καθηγητές λογοτεχνίας και μαθητές».

Απλό, λιτό, μινιμαλιστικό, στα χρώματα του λευκού, του μαύρου και του χρυσού, χωρίς οπτικό «θόρυβο» δημιουργώντας το χαλαρωτικό αίσθημα της έντυπης σελίδας, το tseliot.com, φιλικό και εύχρηστο είναι ο ψηφιακός τόπος όπου μπορείς να χαθείς ώρες μένοντας μόνος με τον Ελιοτ. Επιλέγοντας από τις τρεις βασικές ενότητες, Η ζωή, Το έργο, Εξερευνήστε, ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει τη ζωή του Ελιοτ μέσα από φωτογραφίες. Μπορεί να αναζητήσει ζητήματα που τον απασχόλησαν από ένα εκτενές ευρετήριο που περιλαμβάνει από τους όρους κλασικισμός, συναίσθημα, ελεύθερος στίχος, ρυθμός, μοντερνισμός, επίδραση, αστυνομική λογοτεχνία ως τους όρους Ευρώπη, ωριμότητα, θρησκεία, πολιτισμός, νεότητα, Γαλλία… Ο κόσμος του ανασυντίθεται μέσα από τις σχέσεις του με ανθρώπους του καιρού του, τα μέλη της οικογένειάς του, λογοτέχνες, συνεργάτες στις εκδόσεις Faber, αναγνώστες, φίλους, πολιτικούς, τον Εζρα Πάουντ και τη Βιρτζίνια και τον Λέοναρντ Γουλφ, τον εκδότη Τζέφρι Φέιμπερ, τον πατέρα του Χένρι και τη σύζυγό του Βίβιεν. Μαζί, ξεδιπλώνεται η προσωπικότητα του Τ. Σ. Ελιοτ, οι ανησυχίες και η ποιητική του οξυδέρκεια, η ευαισθησία με την οποία αντιμετώπιζε το έργο των νέων ποιητών και ο επιδέξιος τρόπος με τον οποίο ασκούσε τα καθήκοντα του επιμελητή, η αποτελεσματικότητα της δράσης του στον εκδοτικό οίκο Faber.

Στην ενότητα Το έργο, βρίσκουμε όλη την εκδομένη παραγωγή του Ελιοτ, χωρισμένη σε είδη: Ποίηση, Θεατρικά, Πεζά. Στο Εργο συνυπολογίζεται η μακρά εκδοτική δραστηριότητα στις εκδόσεις Faber και στη διεύθυνση του περιοδικού The Criterion, του οποίου παρατίθενται αναλυτικά το πρώτο και το τελευταίο τεύχος. Σε αρκετά έργα, ο επισκέπτης έχει πρόσβαση στο πλήρες κείμενο. Μπορεί να διαβάσει την Ερημη χώρα στη στερεότυπη έκδοσή της από τον Faber και ενεργοποιώντας την επιλογή «Σημειώσεις» που εμφανίζεται διακριτικά στο κάτω μέρος της σελίδας να δει τις λέξεις και τα χωρία που συνοδεύονται από πραγματολογικές και ερμηνευτικές σημειώσεις. Με ένα κλικ επάνω τους, οι σημειώσεις αναδύονται. Μπορεί αν θέλει να ακούσει ηχογραφημένα αποσπάσματα και να διαβάσει τα διαφωτιστικά εισαγωγικά κείμενα που έχουν συντάξει ειδικά για τον ιστότοπο διακεκριμένοι μελετητές του Ελιοτ, απευθυνόμενοι στο ευρύ κοινό.

Αν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο ερευνητικό ενδιαφέρον, ο επισκέπτης μπορεί να αναζητήσει στοιχεία και κείμενα διατρέχοντας την εργογραφία του Ελιοτ και τη φωτοθήκη στην ενότητα Εξερευνήστε ή να διαβάσει κάποια από τις πολλές επιστολές που αντάλλαξε ο Τόμας Στερν με φίλους, συνεργάτες και ομοτέχνους αλλά και τραπεζίτες, λογιστές και φοροεισπράκτορες. Πολλές από αυτές, περίπου 300 μέχρι στιγμής, είναι αδημοσίευτες. Δεν έχουν συμπεριληφθεί στους τόμους της Αλληλογραφίας του Ελιοτ και με αυτές κατά νου το Ιδρυμα Ελιοτ και o οίκος Faber αποφάσισαν τη δημιουργία ενός επίσημου ιστότοπου για τον Τ. Σ. Ελιοτ, «που θα λειτουργεί και ως εκδοτική πλατφόρμα, χωρίς να αντικαθιστά το εκδοτικό πρόγραμμα του Faber» διευκρινίζει ο Χένρι Βόλανς.

Το Ερωτικό τραγούδι του Τζέι Αλφρεντ Προύφροκ και η Ερημη χώρα προστατεύονται ακόμη από πνευματικά δικαιώματα, όμως ο Faber αποφάσισε να διαθέσει τα έργα ολόκληρα στο Διαδίκτυο σε μια τολμηρή κίνηση. «Ετσι κι αλλιώς, τα κείμενα κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο. Αποφασίσαμε λοιπόν να τα προσφέρουμε ολόκληρα στην επίσημη εκδοχή τους κατευθύνοντας τους αναγνώστες στον ιστότοπό μας όπου μπορούν να διαβάσουν την κανονική στερεότυπη έκδοση. Oραμά μας είναι να εξελιχθεί ο ιστότοπος σε εργαλείο υποστήριξης της διδασκαλίας και της μάθησης, προσφέροντας ένα μέρος των εκδομένων έργων ως απάντηση στα κείμενα του Ελιοτ που αναρτώνται με λάθη στο Διαδίκτυο παραβιάζοντας και τα πνευματικά δικαιώματα επί των έργων». Μακροπρόθεσμα στόχος είναι «το tseliot.com να καταστεί χρήσιμη βασική πηγή για μαθητές και φοιτητές».

Στις πρώτες ημέρες της λειτουργίας του ο ιστότοπος είχε πολύ θερμή και θετική υποδοχή, όπως πληροφορεί ο εκπρόσωπος του Faber. «»Μπήκα να ρίξω μια ματιά και κατέληξα να περάσω όλο το απόγευμα της Κυριακής περιηγούμενος τον ιστότοπο» έγραψε κάποιος επισκέπτης στο Twitter και ακριβώς αυτό θέλουμε».

Στον ιστότοπο δημοσιεύονται ειδήσεις για τη διεξαγωγή του διαγωνισμού για το περίφημο βραβείο ποίησης T. S. Eliot Prize σε πρωτοεμφανιζόμενο ποιητή που έχει εκδώσει βιβλίο στη Βρετανία και στην Ιρλανδία. Οι συγγραφείς που ενδιαφέρονται να εργαστούν ορισμένες εβδομάδες ως υπότροφοι του Λογοτεχνικού Σπιτιού του Ελιοτ στη Βοστώνη μπορούν μέσα από τον ιστότοπο να ενημερωθούν και να στείλουν την αίτησή τους ενώ όσοι επιθυμούν να αγοράσουν βιβλία του Ελιοτ online έχουν και αυτή τη δυνατότητα.

Ο ερευνητής θα βρει το τηλεγράφημα με το οποίο η Σουηδική Ακαδημία ανακοίνωσε στον Ελιοτ το 1948 ότι αποφάσιζε να του απονείμει τα Βραβείο Νομπέλ και ψηφίδες αρχειακού υλικού από το Ιδρυμα Ελιοτ, το οποίο σταδιακά θα εμπλουτίζεται. «Είναι ένας πολύ πλούσιος ιστότοπος, στον οποίο μπορούμε να προσθέσουμε περισσότερο βάθος, πάντα υπάρχει όρεξη για περισσότερα. Σε αντίθεση με τα περισσότερα σχετικά sites που είναι ρηχά και προσφέρουν στοιχειώδεις πληροφορίες, θέτει ψηλά τον πήχη σε ό,τι αφορά την online παρουσία ενός συγγραφέα και ανθρώπου των γραμμάτων αλλά και για την αναγνωστική εμπειρία στο ψηφιακό περιβάλλον».