Philipp Kerr
Το χέρι του Θεού
Μετάφραση Γιώργος Μαραγκός. Εκδόσεις Κέδρος, 2016, σελ. 432, τιμή 16,60 ευρώ

Philipp Kerr
Ξαφνικός θάνατος
Μετάφραση Γιώργος Μαραγκός.Εκδόσεις Κέδρος, 2016, σελ. 432, τιμή 16,60 ευρώ

Ο Φίλιπ Κερ (Εδιμβούργο, 1956) έγινε διάσημος χάρη στη σειρά βιβλίων του με ήρωα τον αντιναζιστή αστυνομικό Μπέρνι Γκούντερ που διαδραματίζονται στη Γερμανία την εποχή της ναζιστικής κυριαρχίας και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το μυθιστόρημα Ξαφνικός θάνατος είναι το πρώτο μιας καινούργιας σειράς με τα κατορθώματα του Σκοτ Μάνσον, βοηθού προπονητή της αγγλικής ποδοσφαιρικής ομάδας Λόντον Σίτι, ενώ Το χέρι του Θεού το δεύτερο. Εξαρχής, οφείλουμε να πληροφορήσουμε τους αναγνώστες και τις αναγνώστριες πως οι ιστορίες που αφηγείται ο Κερ έχουν απολύτως ποδοσφαιρικό ενδιαφέρον, πως κάθε πτυχή τους συνδέεται με το ποδόσφαιρο (αγγλικό, ευρωπαϊκό, παγκόσμιο).

Ωστόσο, και εδώ υπάρχουν οι γνωστές αφηγηματικές αρετές του Κερ και επιπλέον μία: το χιούμορ καλής ποιότητας. Η παιγνιώδης διάθεση του συγγραφέα φαίνεται από την πρώτη στιγμή του πρώτου μυθιστορήματος, καθώς ο συγγραφέας προειδοποιεί τον ατζέντη του ότι δεν θα τον απολύσει ακόμα κι αν αυτό το μυθιστόρημα «δεν κερδίσει κανέναν τίτλο».

Ας εξηγηθούμε. Ο Σκωτσέζος (με μητέρα Αφροαμερικανίδα, αλλά και γερμανικές ρίζες) Σκοτ Μάνσον που κατευθύνει τους παίκτες στην προπόνηση, που φροντίζει να επιλύει τα προβλήματά τους, αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να μεταμορφωθεί σε ντετέκτιβ. Στο Ξαφνικός θάνατος βρισκόμαστε στο Λονδίνο, Ιανουάριο του 2014, ο καιρός είναι άθλιος, η πόλη γεμάτη κίτρινη ομίχλη, ο Τάμεσης θυμίζει τεράστιο γλοιώδες ανακόντα, και οι άνθρωποι τρέχουν στις παμπ να πιουν όσο μπορούν. Ξαφνικά, κι ενώ ο Σκοτ και η κοπέλα του, η Σόνια, ψυχίατρος το επάγγελμα (ξέρει να του φτιάχνει μουσακά και να του χαρίζει υπέροχες σεξουαλικές στιγμές), προσπαθούν να ξεπεράσουν τον θάνατο του αγαπημένου του φίλου και συμπαίκτη, του Ματ Ντρέναν (ήταν μισός Νιγηριανός), που πήγε και κρεμάστηκε, βρίσκεται νεκρός ο Πορτογάλος Ζοάο Ζάρκο (εβραϊκής καταγωγής),ο προπονητής της Λόντον Σίτι. Κάποιος τον πέταξε από ένα παράθυρο. Τότε ο Σκοτ αναλαμβάνει να εντοπίσει τον δράστη. Η αστυνομία όμως τον αντιμετωπίζει καχύποπτα επειδή έχει κάνει φυλακή για τον βιασμό μιας κοπέλας, κάτι που προκάλεσε τον χωρισμό από τη γυναίκα του και την άδοξη διακοπή της λαμπρής ποδοσφαιρικής του καριέρας. Η κατηγορία ήταν άδικη. Στο μεταξύ, ο Βίκτορ Σοκόλνικοφ, ο ιδιοκτήτης της ομάδας, ρώσος ολιγάρχης, γίνεται στόχος της Εφορίας και των μυστικών υπηρεσιών της Αγγλίας.
Ο συγγραφέας μάς δείχνει πως ο κόσμος του ποδοσφαίρου, τόσο εκείνος της Πρέμιερ Λιγκ της Αγγλίας όσο και ο άλλος του Τσάμπιονς Λιγκ της Ευρώπης, είναι θαυμαστός, αυτό όμως δεν αποκλείει να εμφιλοχωρούν σε αυτόν άνθρωποι διεφθαρμένοι, κακοί και πλεονέκτες. Ο Ντέιβιντ Μπέκαμ και ο Ντιέγκο Μαραντόνα, οι δωροδοκίες των αξιωματούχων της FIFA και τα στοιχήματα, ο Σαίξπηρ και ο Ντίκενς, οι Αρθουρ Κόναν Ντόιλ και Σέρλοκ Χολμς, οι Αγκαθα Κρίστι και Ηρακλής Πουαρό, μα και ο Αριστοτέλης, όλοι έχουν επιστρατευτεί από τον Φίλιπ Κερ, ώστε τα μυθιστορήματά του να γίνουν αξιανάγνωστα, ευχάριστα, παιγνιώδη, μυστηριώδη. Στο πρώτο οι επενδυτικές εταιρείες μαζί με τις κατασκευαστικές, το χρηματιστήριο και το Google δίνουν σε αυτό οικονομική χροιά. Στο δεύτερο, μαθαίνουμε πως το αφρικανικό ποδόσφαιρο «διοικείται από ένα μάτσο ψεύτες και απατεώνες» και πως γενικά το ποδόσφαιρο είναι μια επιχείρηση και οι παίκτες μπήκαν σε αυτήν για να βγάλουν λεφτά και «να απολαύσουν τον πλούτο τους».
Διότι, συνήθως, τα εγκλήματα γίνονται για το χρήμα: σήμερα και πάντα.
Και τα δύο μυθιστορήματα είναι γεμάτα ατάκες. Διαβάζουμε στο Ξαφνικός θάνατος ότι «το ποδόσφαιρο είναι θρησκεία». Επίσης, ότι η επίσημη θρησκεία της Αγγλίας «δεν είναι ο χριστιανισμός ή το ισλάμ, αλλά το ποδόσφαιρο». Κι αυτό επειδή «κανείς δεν πάει πια στην εκκλησία», μας λέει χαριτολογώντας ο Φίλιπ Κερ. Τέλος, προσθέτει: «Χωρίς το ποδόσφαιρο η ζωή δεν θα είχε νόημα». Θυμίζουμε εδώ πως η σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία είναι κοινωνική, μπορεί όμως να είναι και διασκεδαστική.

Στην Αθήνα του Μνημονίου
Στο Το χέρι του Θεού η δράση τοποθετείται στην Αθήνα, καθώς η Λόντον Σίτι ετοιμάζεται να αγωνιστεί εναντίον του Ολυμπιακού στο γήπεδο «Καραϊσκάκης» για το Τσάμπιονς Λιγκ. Κάνει ζέστη και ο Σκοτ Μάνσον ως προπονητής έχει απαγορεύσει στους παίκτες του το ποτό, το ξενύχτι και τις γυναίκες: το ποδόσφαιρο απαιτεί καθαρό μυαλό και ακαταπόνητο σώμα. Ατυχώς, ένας από αυτούς, ο Μπεκίμ Ντεβελί, το βράδυ της παραμονής του κρίσιμου αγώνα επιτρέπει σε μια γυναίκα να τον επισκεφθεί στο δωμάτιό του στον Αστέρα της Βουλιαγμένης. Ολέθριο λάθος. Διότι αυτός στο γήπεδο πέφτει νεκρός, από καρδιακή προσβολή, ενώ η γυναίκα, μια πόρνη από τη Ρωσία, βρίσκεται δολοφονημένη. Ή μήπως όχι; Δεν αποκλείεται στις δύο υποθέσεις να έχει βάλει το χέρι του ο Θεός. Ο Σκοτ προσπαθεί να εξιχνιάσει τους δύο θανάτους και συνεργάζεται με την ελληνική αστυνομία.

Είναι εμφανές πως ο Φίλιπ Κερ περιγράφει μια Ελλάδα που έχει επισκεφθεί και ίσως όχι μόνο μία φορά. Η Αθήνα του Μνημονίου, η Αθήνα της κρίσης, περνάει ολοζώντανη από τις σελίδες του βιβλίου. Είναι μια πόλη όπου γίνονται συχνά γενικές απεργίες, υπάρχουν φασαρίες στους δρόμους, παντού γκραφίτι, σκουπίδια αμάζευτα, μια «μοχθηρή Δεξιά», βόμβες μολότοφ σε βιβλιοπωλεία, ζητιάνοι γυρίζουν στους δρόμους «σαν αδέσποτα σκυλιά». «Τα πάντα στην Ελλάδα έχουν γαμ…εί», διαβάζουμε.