Δημήτρης Οικονόμου
Οι εγκλωβισμένοι
Μυθιστόρημα
Εκδόσεις Ικαρος, σελ. 232, τιμή 12,51

Το 1994 μια παράξενη δολοφονία απασχόλησε επί μακρόν τα μέσα ενημέρωσης. Ο Ματθαίος Μονσελάς πυροβόλησε τρεις φορές και σκότωσε κατά παραγγελία της τη Γιόλα Βαγενά. Θύτης και θύμα ήταν σαραντάρηδες: εκείνος παρκαδόρος, εκείνη οδοντίατρος, απελπισμένη από τη διάλυση του γάμου της. Η ιστορία τους έγινε χρόνια αργότερα επεισόδιο στην τηλεοπτική σειρά 10η εντολή του Πάνου Κοκκινόπουλου και έρχεται τώρα να αποτελέσει τη ραχοκοκαλιά του καινούργιου μυθιστορήματος του Δημήτρη Οικονόμου.

Οι ήρωες είναι στο βιβλίο του Οικονόμου μεγαλύτεροι σε ηλικία (κοντεύουν ή έχουν ξεπεράσει τα 50) και τους χωρίζουν βαθιές οικονομικές και μορφωτικές διαφορές: ο Βασίλης έχει ένα μικρό φωτοτυπάδικο με το οποίο αγωνίζεται να επιβιώσει, ενώ η Μαίρη είναι συμβολαιογράφος με μεγάλη περιουσία, σοβαρή καλλιέργεια και υψηλή κοινωνική καταγωγή. Μοναχικές υπάρξεις αμφότεροι (ο Βασίλης δεν ξεπέρασε ποτέ την αυτοκτονία του πατέρα του και την εξαφάνιση του αδελφού του, η Μαίρη δεν μπορεί να απαλλαγεί από το τραύμα του χωρισμού της) θα συναντηθούν τυχαίως μια βροχερή ημέρα και θα δοκιμάσουν επί ματαίω να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλον: ο Βασίλης επειδή δεν θα βρει ανταπόκριση στην ερωτική του σπίθα, η Μαίρη επειδή το μόνο που ζητάει από τον ίδιο είναι να τη βοηθήσει να πεθάνει. Στο σημείο αυτό όμως ο συγγραφέας θα εγκαταλείψει τον φόνο του 1994 και αντιστρέφοντας την πορεία των πραγμάτων θα προσφέρει στους πρωταγωνιστές του την ευκαιρία να αφήσουν πίσω τα φαντάσματα του παρελθόντος και να σχεδιάσουν εκ νέου τη ζωή τους.
Ο Βασίλης και η Μαίρη περιστοιχίζονται από μια σειρά επικουρικών προσώπων (τον υπάλληλο του φωτοτυπάδικου, έναν ανθοπώλη και έναν νεαρό μετανάστη), που παραμένουν (μαζί με τη Μαίρη) λίγο-πολύ προσχηματικοί. Σημαντικός χαρακτήρας, γύρω από τον οποίο άλλωστε θα πλεχθούν όλα τα νήματα, αποδεικνύεται μόνο ο Βασίλης: μονίμως ανασφαλής και φοβισμένος, διστακτικός αλλά και αγαθοποιό πνεύμα, χωρίς καμία προγραμματική ή διδακτική επιβάρυνση, συνιστά μιαν αυθεντική πηγή ζωτικότητας και αισιοδοξίας, έναν εμφανώς θετικό ήρωα, ο οποίος όμως δεν επιδιώκει ούτε να σώσει ούτε να σωθεί. Του αρκεί να μεταδώσει στους γύρω του ένα έστω και ελάχιστο κομμάτι από τη δύναμή του να ανακαλύπτει στην τετριμμένη και μίζερη καθημερινότητα η οποία τον περιβάλλει ένα πειστικό νόημα.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η επιμονή του Οικονόμου να επανέρχεται κάθε τόσο στην κρίση (και μάλιστα με πλαδαρές περιγραφές και σχοινοτενή αυτονόητα) δεν έχει να προσθέσει το παραμικρό στο βιβλίο του. Οι Εγκλωβισμένοι δεν είναι ένα μυθιστόρημα για την κρίση αλλά για τις περιπέτειες των ανθρώπων όταν πρέπει να αναμετρηθούν με τις προσωπικές τους σχέσεις και τα εσωτερικά τους αδιέξοδα: σχέσεις και αδιέξοδα στα οποία η κρίση τείνει απλώς να επικολληθεί εφόσον κατά τα άλλα δεν προκύπτει κανένας δραματουργικός δεσμός ανάμεσα στα προαιώνια ψυχικά παθήματα του Βασίλη και της Μαίρης και την οικονομική βύθιση που υπομένει η ελληνική κοινωνία κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Και από αυτή την άποψη δεν είναι ασφαλώς τυχαίο το γεγονός πως η αφήγηση αρχίζει να αποκτά ρυθμό και να προσδίδει ζωντάνια και αμεσότητα στη δράση (αυτό θα συμβεί από τη μέση περίπου του βιβλίου και μετά) μόνο όταν αποφασίζει να επικεντρωθεί στον ατομικό κόσμο των ηρώων της.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ