Livio Rossetti
Εισαγωγή στην αρχαία φιλοσοφία.
Φιλολογικά δεδομένα και άλλα μεθοδολογικά εργαλεία
Μετάφραση – Επιμέλεια Αννα Τάτση.
Ακαδημία Αθηνών,
Κέντρον Eρεύνης της Eλληνικής Φιλοσοφίας,
2015, Αθήνα,
σελ. 393, τιμή 14 ευρώ

H Εισαγωγή στην αρχαία φιλοσοφία του Livio Rossetti, ομότιμου καθηγητή της Ιστορίας της Αρχαίας Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Perugia, πρωτοδημοσιεύθηκε το 1998 από τις εκδόσεις Levante (Bari) με τον τίτλο Introduzione alla filosofia antica. Premesse filologiche e altri «ferri del mestiere» συνιστώντας το απαύγασμα της πολύχρονης γόνιμης ενασχόλησης του ιταλού ελληνιστή με τα κλασικά φιλοσοφικά κείμενα. Οπως δηλώνει ο υπότιτλος, πρόκειται για μια μεθοδολογική καταγραφή των εργαλείων που διαθέτουμε για την προσπέλαση της αρχαίας φιλοσοφίας. Μεταξύ των φιλοσόφων ο L. Rossetti προβάλλει πρόσωπα που δεν έκαναν συνειδητά φιλοσοφία (π.χ. ο Ομηρος, ο Θουκυδίδης) προτείνοντας με τον τρόπο αυτόν μια εντυπωσιακή πληθώρα κειμένων που εκτείνονται στο χρονικό εύρος μιας ολόκληρης χιλιετίας: από τις δεκαετίες πριν από τους Περσικούς Πολέμους ως την εποχή του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, δηλαδή από το 500 π.Χ. έως το 500 μ.Χ. Eπιδίωξή του είναι να διαμορφώσει μιαν αντίληψη του τρόπου με τον οποίο πήρε μορφή αυτό το υλικό, πώς παραδόθηκε ως τις μέρες μας και πώς το έχουν χειρισθεί οι σύγχρονοι.

H μελέτη της αρχαίας φιλοσοφίας oφείλει να βασίζεται συνεπώς όχι μόνο στη φιλοσοφία αλλά και στη φιλολογία, στην Ιστορία και σε άλλες επιστήμες, όπως το Δίκαιο, η βιολογία ή η αστρολογία. Εξαρτάται συνάμα από διάφορα γραμματολογικά είδη: σχόλια, βιογραφίες, μεσαιωνικές μεταφράσεις, φιλοσοφική ορολογία, βιβλιογραφία ανά πεδίο. Από τον πάπυρο στον μεσαιωνικό κώδικα και τις πρώτες έντυπες εκδόσεις διακρίνει κανείς μια πολυσύνθετη διαδρομή με άμεση πρόσβαση σε έναν περιορισμένο αριθμό κειμένων, ενώ συχνά έχουμε στη διάθεσή μας δεδομένα ελλιπή ή από δεύτερο χέρι, που περιλαμβάνουν είτε αποσπάσματα, είτε μαρτυρίες. Μεταξύ των μαρτυριών συγκαταλέγεται το πλήθος των υπομνημάτων που στο μεταξύ έχουν αναχθεί στην κατηγορία των κλασικών, όπως π.χ. τα μεσαιωνικά υπομνήματα στα αριστοτελικά έργα. H συμβολή της κειμενικής κριτικής και της φιλολογίας στην αποκατάσταση των κειμένων, οι μεγάλες συλλογές που έχουν περισωθεί, οι κυριότερες έμμεσες πηγές και οι ιστορίες της φιλοσοφίας που συνετέθησαν από τους αρχαίους συνιστούν το αντικείμενο του βιβλίου, καθώς και η καθαυτή φιλοσοφική ανάγνωση των κειμένων και η συμβολή της πληροφορικής στο πεδίο των ηλεκτρονικών εκδόσεων και των ψηφιακών δίσκων δεδομένων. Ο L. Rossetti υπογραμμίζει ακόμη τους κινδύνους από τις φιλολογικές και άλλες παρεμβάσεις που έχουν παρεισφρήσει στη μελέτη της αρχαίας φιλοσοφίας και τείνουν να περνούν απαρατήρητες.
Το βιβλίο συμπληρώνεται από ένα κατατοπιστικό Γλωσσάριο όπου καταγράφονται οι τεχνικοί όροι που συνήθως χρησιμοποιούνται από τους κλασικούς φιλολόγους και τους παλαιογράφους. Μια βιβλιογραφία και ένα αναλυτικό ευρετήριο κλείνουν την έκδοση αυτή. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική μετάφραση της δρος Αννας Τάτση, η οποία μάλιστα προσθέτει για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου δικές της επεξηγηματικές σημειώσεις, διακρίνεται για την πιστότητα στο ιταλικό κείμενο. Η χρησιμότητα της μετάφρασης αυτής είναι φανερή· αποτείνεται όχι μόνο στον κλασικό φιλόλογο και στον μελετητή της φιλοσοφίας αλλά ανήκει γενικότερα στον χώρο της ιστορίας των ιδεών και του πολιτισμού.
Η κυρία Ρωξάνη Αργυροπούλου είναι ομότιμη διευθύντρια Ερευνών στο Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ