Δημήτρης Καρακίτσος
Βένουσμπεργκ
Εκδόσεις Αντίποδες, 2015,
σελ. 80, τιμή 8,50 ευρώ

Από τον Ησίοδο, τον Ομηρο και τον Πολύφημο ως τη Βατραχομυομαχία και τον Αγιο Ονούφριο: αυτή είναι η γραμμή την οποία χαράσσει με τα τέσσερα λιτά διηγήματά του, στο πρώτο πεζογραφικό του βιβλίο (έχει προηγηθεί μια ποιητική συλλογή), ο Δημήτρης Καρακίτσος, γεννημένος το 1979 στον Βόλο. Πρόκειται για μακρά (παρά το μικρό δέμας των κειμένων) περιπλάνηση σε διακεκριμένους τόπους της αρχαιοελληνικής και της χριστιανικής γραμματείας με έναν τυπικά μεταμοντέρνο στόχο: την παιγνιώδη συνομιλία με το φιλολογικό, το μυθολογικό και το ιστορικό παρελθόν. Τέτοιες συνομιλίες τείνουν συνήθως προς την παρωδία και το στραμπούληγμα ή την εξάρθρωση της πρωτότυπης πηγής από την οποία αντλούν τη λογική τους.

Το ειρωνικό και παρωδιακό βλέμμα ουδόλως απουσιάζει και από την ανά χείρας προσπάθεια. Ο συγγραφέας παίζει εν εκτάσει με τα πρόσωπα, τα έργα, τους στίχους, τους μύθους και τα μοτίβα που υπόκεινται στην αφήγησή του. Η παρωδία, ωστόσο, από την ώρα που έχει πρωτίστως να κάνει με το ύφος και τη δομή της έκφρασης, δεν ταυτίζεται με τη διακωμώδηση, μολονότι το κωμικό στοιχείο συχνά δεν λείπει από τον λόγο της. Ετσι και στην περίπτωση του Καρακίτσου. Χαμένα μέσα στην αχλή του αρχαϊκού τους χρόνου, τα πρόσωπα του Ομήρου και του Ησιόδου, τα οποία παρακολουθούμε σε μεγάλη ηλικία (λίγο πριν από τον θάνατό τους), περιβάλλονται από μια λεπτή κρούστα ειρωνείας έτοιμη να αποκαλύψει τον καλλιτεχνικό τους ανταγωνισμό: ο Ομηρος εξιστόρησε με τα έπη του πράξεις ηρώων, ο Ησίοδος προτίμησε με τα επύλλιά του την ταπεινοφροσύνη της καθημερινής ζωής.
Με τη Βατραχομυομαχία ο Καρακίτσος θα ανεβάσει την παρωδιακή ένταση αφού το ίδιο το αρχαίο κείμενο είναι μια παρωδία της ομηρικής Ιλιάδας. Ανάλογη ένταση θα επικρατήσει και στο διήγημα για τον Κύκλωπα Πολύφημο: ένα διήγημα που ξαναπιάνει τον μύθο του έρωτα του γιου του Ποσειδώνα για τη Γαλάτεια, τη Νηρηίδα η οποία θα κλέψει την καρδιά του και θα τον ρίξει εδώ σε μαύρη απόγνωση αναγκάζοντάς τον να εκλιπαρεί μελοδραματικά για την αγάπη της. Τα πάθη θα καταλαγιάσουν μέχρι πλήρους αφανισμού στην τελευταία ιστορία του Καρακίτσου. Και πώς αλλιώς, αφού έχουμε πλέον μεταφερθεί στην αιγυπτιακή έρημο και στους χριστιανούς ασκητές του 4ου μ.Χ. αιώνα. Ο πρωταγωνιστικός παρ’ όλα αυτά ρόλος δεν θα ανατεθεί από τον συγγραφέα στον ερημίτη Αγιο Ονούφριο αλλά στον αββά Παφνούτιο ο οποίος διέσωσε και έκανε γνωστές τις διηγήσεις του ανά την οικουμένη.
Ολα τα θέματα του Καρακίτσου, πέρα από την κωμωδία και την παρωδία, συνδέονται με ένα άλλο τυπικά μεταμοντέρνο ζήτημα: την ικανότητα της γραφής να γεννά ή να απαλείφει κόσμους, τη δύναμή της να κατακτά το άπειρο και να κερδίζει την αθανασία: την αθανασία, για να πάμε και στον τίτλο του βιβλίου, που κέρδισε το Βένουσμπεργκ (το Ορος της Αφροδίτης) στο έργο του Χάινε και του Βάγκνερ αλλά και του Σουίνμπερν ή του Αντονι Πάουελ. Αυτήν ακριβώς την αθανασία αποθεώνει και ταυτοχρόνως αποφλοιώνει από κάθε υπερβατική ή ιερή αναγωγή της ο Καρακίτσος με τα διηγηματά του που, παρά τη λόγια έμπνευσή τους, δεν παρουσιάζουν το παραμικρό ίχνος λογιοτατισμού ή εγκεφαλισμού. Κάτι που ασφαλώς οφείλουν και στην ολοζώντανη, υπογείως λυρική και ακούραστα ευρηματική γλώσσα τους.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ