Μάρτιν Λίτσφιλντ Γουέστ: «O Βιλαμόβιτς της εποχής μας»

«Μεταξύ των κλασικών φιλολόγων της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, το πνεύμα και η παραγωγικότητα του Μάρτιν Γουέστ τον τοποθετούν σε μια κατηγορία στην οποία δεν ανήκει κανείς άλλος. Στη διάρκεια μιας σταδιοδρομίας 35 ετών έχει δημοσιεύσει 15 μείζονα βιβλία, αρκετά μικρότερα και περίπου 200 διεισδυτικά και πρωτότυπα άρθρα. Αυτή η τεράστια παραγωγή… συνδυάζει την απαράμιλλη οξυδέρκεια και την τεχνική μαεστρία με μια αξιοθαύμαστη διαύγεια πνεύματος και ύφους, χωρίς καμία σχολαστικότητα και εξεζητημένη επίδειξη». Με αυτά τα λόγια αρχίζει το κείμενο της Βρετανικής Ακαδημίας που συνοδεύει την απονομή στον Μάρτιν Γουέστ του Μεταλλίου Κένιον για τις Κλασικές Σπουδές το 2002. Το κείμενο συνοψίζει την εντυπωσιακή προσφορά του Μάρτιν Γουέστ, ο οποίος απεβίωσε τη Δευτέρα 13 Ιουλίου 2015, σε ηλικία 78 ετών.

Εχοντας αποκτήσει εντυπωσιακή γνώση της αρχαίας ελληνικής και λατινικής σε μικρή ηλικία στο σχολείο του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο, ο Γουέστ συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης υπό την καθοδήγηση εμβληματικών μορφών της κλασικής φιλολογίας, όπως ο Εντουαρντ Φρένκελ και ο Χιου Λόιντ-Τζόουνς. Η στέρεη αυτή γνώση των κλασικών γλωσσών και της φιλολογικής μεθόδου έκδοσης κειμένων, συνοδευόμενη από μια συνολική εποπτεία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, αποτέλεσε τη βάση στην οποία ο Γουέστ στήριξε τη συνολική του φιλολογική παραγωγή.

Η πολύπλευρη ερευνητική του δραστηριότητα αφορά κυρίως τρεις τομείς: τις μελέτες τεχνικών ζητημάτων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, την αρχαία ελληνική ποίηση και τη σχέση των Ελλήνων με τους λαούς της Ανατολής και τους Ινδοευρωπαίους.

Τα βιβλία της πρώτης κατηγορίας, που πραγματεύονται την κριτική των κειμένων και την τεχνική των εκδόσεων (1978), την αρχαία ελληνική μετρική (1982) και μουσική (1992), αποτελούν βασικά εγχειρίδια για θέματα δύσβατα που ελάχιστοι πια κλασικοί φιλόλογοι είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν με επάρκεια.

Στον δεύτερο τομέα, την αρχαία ελληνική ποίηση, η συμβολή του Γουέστ είναι κυριολεκτικά ασυναγώνιστη. Στερεότυπες εκδόσεις, συχνά συνοδευόμενες από διεξοδικές μελέτες για τον συγκεκριμένο ποιητή [Ησιόδεια αποσπάσματα (με τον R. Merkelbach, 1967), Ιαμβικοί και ελεγειακοί ποιητές (1971-2, 1989, 1992), Ανακρεόντεια (1984, 1993), Αισχύλος (1990), Ομήρου Ιλιάδα (1998-2002), Επικά αποσπάσματα (2003), Ομήρου Οδύσσεια (2015)], εκτενώς σχολιασμένες εκδόσεις [Ησιόδου Θεογονία (1966), Ησιόδου Εργα και Ημέραι (1978), Η διαμόρφωση της Ιλιάδας (2011), Ο Επικός Κύκλος: Τα Τρωικά Επη (2013), Η διαμόρφωση της Οδύσσειας (2014)], επιστημονικές μονογραφίες για επί μέρους έργα [Μελέτες για τους ελεγειακούς και ιαμβικούς ποιητές (1974), Τα Ορφικά Ποιήματα (1983), Μελέτες για τον Αισχύλο (1990), Μελέτες για το κείμενο και την παράδοση της Ιλιάδας (2001)], καθώς και πλήθος άρθρων και μελετών μαρτυρούν ότι ο Γουέστ έχει καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που «διαβάζουμε» την αρχαία ελληνική ποίηση από τον Ομηρο έως τον Αισχύλο.

Το ενδιαφέρον του Γουέστ για τη σχέση του ελληνικού πολιτισμού με τους λαούς της Ανατολής και το ινδοευρωπαϊκό παρελθόν της αρχαιοελληνικής ποίησης και μυθολογίας εκδηλώθηκε πρώιμα (Η ελληνική φιλοσοφία και η Ανατολή, 1973) αλλά βρήκε την πληρέστερη εκδήλωσή του με τα μνημειώδη έργα Η ανατολική πλευρά του Ελικώνα (1997) και Ινδοευρωπαϊκή ποίηση και μύθος (2007).

Η αναγνώριση του έργου του Γουέστ υπήρξε παγκόσμια: στη χώρα του έλαβε τις ανώτατες διακρίσεις (Member of the Order of Merit, Fellow of the British Academy), έγινε μέλος πολλών Ακαδημιών (αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας των Επιστημών του Göttingen, ξένος εταίρος της Ακαδημίας Αθηνών, μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας) και επίτιμος διδάκτορας πανεπιστημίων σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ το 2000 τιμήθηκε με το περίφημο βραβείο Balzan.

Με τον θάνατο του Μάρτιν Λίτσφιλντ Γουέστ η κλασική φιλολογία χάνει τον σημαντικότερο εκπρόσωπό της, τον Βιλαμόβιτς της εποχής μας.