O Κεραμεικός στον «Κύκλο των Μουσείων»

Η ιστορία και τα μνημεία του άλλοτε μεγάλου αττικού δήμου όπου ο Περικλής εκφώνησε τον Επιτάφιό του

Ελένη Σ. Μπάνου, Λεωνίδας Κ. Μπουρνιάς
Κεραμεικός

Εκδόσεις Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, 2014
σελ. 330
Ο Κεραμεικός, η νέα προσθήκη στο εκδοτικό πρόγραμμα «Ο Κύκλος των Μουσείων» του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, κυκλοφορεί με 405 φωτογραφίες του Σωτήρη Μαυρομμάτη και κείμενα των αρχαιολόγων Ελένης Σ. Μπάνου, προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αθηνών, και Λεωνίδα Κ. Μπουρνιά, υπευθύνου του αρχαιολογικού χώρου και του Μουσείου του Κεραμεικού. Ο τόμος, που βασίζεται σε έγκυρη και πρόσφατη επιστημονική έρευνα, ενώ ταυτόχρονα είναι γραμμένος με τρόπο εύληπτο, έλκει το ενδιαφέρον των ειδικών επιστημόνων αλλά γοητεύει και το ευρύ κοινό. Δεν αποτελεί έναν ακόμη οδηγό για τον αρχαιολογικό χώρο του Κεραμεικού αλλά εντάσσεται στη φιλοσοφία του «Κύκλου των Μουσείων», ο οποίος, από το 1997 που εγκαινιάστηκε, προσφέρει τη δυνατότητα στο κοινό να γνωρίσει τόσο φημισμένα όσο και λιγότερο γνωστά μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους μέσα από μια διαφορετική οπτική. Η ιστορία του Κεραμεικού, αυτού του άλλοτε μεγάλου αττικού δήμου στις παρυφές των Αθηνών, του διαχρονικού κοιμητηρίου όπου ο Περικλής εκφώνησε τον Επιτάφιό του αλλά και τόπου παραγωγής των ξακουστών αττικών αγγείων, παρουσιάζεται σε κεφάλαια που αρθρώνονται σε χρονολογική σειρά, με σημείο καμπής τα Περσικά και την κατασκευή της Θεμιστόκλειας οχύρωσης. Παράλληλα παρουσιάζεται η ιστορία των ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο και συζητείται κάθε μνημείο χωριστά, ενώ επιχειρείται η ανάδειξή τους –πήλινα αγγεία, μαρμάρινες επιτύμβιες στήλες και ποικίλα κτερίσματα και αναθήματα –μέσα από τη σχέση τους με το ευρύτερο πλαίσιο της εποχής και της κοινωνίας η οποία τα δημιούργησε. Επιδίωξη των συγγραφέων είναι να προβληθούν κατά το δυνατόν μνημεία όχι πολύ γνωστά, με δεδομένο μάλιστα ότι ο τόμος φιλοδοξεί να αποτελέσει «εργαλείο» για τη σχεδιαζόμενη ανάπτυξη του αρχαιολογικού χώρου από τον οποίο έχουν αναδυθεί πλήθος ευρημάτων και παραμένει «ενεργός». Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνονται στον τόμο και ευρήματα τα οποία, λόγω έλλειψης χώρου και παρά τη σημασία τους, δεν εκτίθενται. Κάθε αντικείμενο συνοδεύεται από τον αριθμό ευρετηρίου του, ενώ στο τέλος παρατίθεται επιλεκτική πρόσφατη βιβλιογραφία.

Γιώργος Πίττας
Οι θησαυροί της ελληνικής γαστρονομίας

Εκδόσεις Κοιλάδα Λευκών, Λεύκες Πάρου, 2014
σελ. 352, τιμή 40 ευρώ (χαρτόδετο)

Πίτες και γλυκά κουταλιού, μαντολάτα, αποστάγματα, ποτά, τυριά, ποικίλα παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα παρουσιάζονται σε έναν τόμο που συνθέτει το ψηφιδωτό του γαστρονομικού μας πολιτισμού. Η φάβα της Σαντορίνης, το Καλαθάκι Λήμνου, η μαστίχα της Χίου, το κουμκουάτ της Κέρκυρας, τα αλλαντικά της Κρήτης, το αβγοτάραχο Μεσολογγίου, ο κρόκος Κοζάνης, το ρακόμελο Αμοργού, προϊόντα με τα οποία μεγαλώσαμε χωρίς να ξέρουμε την ιστορία τους, τη διατροφική τους αξία και τη σημασία τους στην οικονομία της χώρας. Στον τόμο παρουσιάζονται επίσης παραγωγοί και επιχειρηματίες που τα εμπορεύονται κατακτώντας τις διεθνείς αγορές. Περιβάλλον, αγροτική οικονομία, προϊόντα, γαστρονομία, πολιτισμός, τουρισμός συνθέτουν ένα πλαίσιο που μας προκαλεί σε έναν νέο –ελπιδοφόρο –υπαρξιακό και πολιτισμικό αναπροσδιορισμό, υποστηρίζει ο συγγραφέας.

Soloup
Αϊβαλί

Εκδόσεις Κέδρος, 2014
σελ. 446, τιμή 22 ευρώ
Μια μονοήμερη εκδρομή από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί γίνεται αφορμή εκτύλιξης τεσσάρων αφηγήσεων για τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ξεριζωμό. Τις εμπειρίες τους αφηγούνται τέσσερις Αϊβαλιώτες, τρεις Ελληνες κι ένας Τούρκος, ο Φώτης Κόντογλου, ο Ηλίας Βενέζης, η Αγάπη Βενέζη-Μολυβιάτη και ο Αχμέτ Γιορουλμάζ, διά χειρός του κομίστα και γελοιογράφου Soloup σε ένα graphic novel, εμπνευσμένο από παλιές γκραβούρες, φωτογραφίες και καρτ ποστάλ.

Αlain de Βotton, John Armstrong
Η τέχνη ως θεραπεία

Μετάφραση Αντώνης Καλοκύρης,
Εκδόσεις Πατάκη, 2014
σελ. 240, τιμή 27 ευρώ
Ο ελβετός φιλόσοφος Αλέν ντε Μποτόν, συγγραφέας του μπεστ σέλερ Πώς ο Προυστ μπορεί να αλλάξει τη ζωή σου, σε έναν πλούσια εικονογραφημένο τόμο εξετάζει έργα του Μιχαήλ Αγγέλου, του Τζακομέτι, του Πικάσο, του Γκογκέν, καλλιτεχνήματα της αρχιτεκτονικής και της φωτογραφίας αλλά και βιομηχανικά αντικείμενα και δηλώνει ευθαρσώς ότι η τέχνη έχει χρησιμότητα στη ζωή μας. Είναι ένα θεραπευτικό εργαλείο που μας βοηθά να βιώνουμε τη ζωή πιο ολοκληρωμένα, διότι αντισταθμίζει τις αδυναμίες μας: τη λήθη μας, τη λιποψυχία μας, την αναζήτησή μας για αξιοπρέπεια, τις δυσκολίες μας με την αυτογνωσία και την επιθυμία μας για αγάπη. Παράλληλα απαντά σε ερωτήματα φιλοσοφικά και ηθικά, όπως «Ποιο το νόημα της τέχνης;» και «Τι είδους τέχνη πρέπει να κάνουμε;».

Βύρωνας Μήτος
Η Θεσσαλονίκη κατά τη γερμανική κατοχή

Κείμενα, τεκμηρίωση: Αννα Μαρία Δρουμπούκη, Ιάσονας Χανδρινός
Εκδόσεις Ποταμός, 2014
σελ. 264, τιμή 40 ευρώ
Η καθημερινότητα της κατεχόμενης Θεσσαλονίκης σε 350 φωτογραφίες από το αρχείο του θεσσαλονικιού συλλέκτη Βύρωνα Μήτου, μέρος μιας συλλογής ιδιωτικών φωτογραφιών που τράβηξαν γερμανοί στρατιώτες κατά την πορεία τους από τα Οχυρά της Γραμμής Μεταξά ως την Κρήτη. Οι άνθρωποι της αγοράς, οι μεταφορείς με τα κάρα, οι πλανόδιοι πωλητές, οι καταστηματάρχες στην Αγορά Μοδιάνο φωτογραφίζονται με διάθεση περιηγητική. Τις φωτογραφίες είχε συλλέξει αρχικά ένας γερμανός στρατιωτικός πιθανόν «σε μια συναισθηματική παρόρμηση να ανασυνθέσει τις νεανικές πολεμικές περιπέτειες, κατά την υποχρεωτική ή εθελοντική συμμετοχή του στις στρατιές του Γ’ Ράιχ». Πλαισιώνονται από κείμενα που παρουσιάζουν το χρονικό της κατεχόμενης Θεσσαλονίκης και τη σχέση της αποκαλούμενης «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων» με το Ολοκαύτωμα.

Βarbara stok
Vincent

Μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου
Εκδόσεις Αιώρα, 2014
σελ. 144, τιμή 15 ευρώ
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του Βίνσεντ βαν Γκογκ στη Νότια Γαλλία, η δημιουργία και η τρέλα. Η βραβευμένη δημιουργός κόμικ Μπάρμπαρα Στοκ, βασισμένη στις επιστολές που αντάλλασσε ο ζωγράφος με τον αδελφό του Τεό, αναπαριστά το τοπίο που ενέπνευσε τα πιο γνωστά έργα του, παρουσιάζει το πάθος του για τη ζωγραφική και ξεδιπλώνει όψεις της προσωπικότητάς του αποκαλύπτοντας τον άνθρωπο που βρίσκεται πίσω από τα έξοχα «Ηλιοτρόπια» και την «Εναστρη νύχτα».

Αλκης Χαραλαμπίδης
Η ιταλική Αναγέννηση. Αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική

Εκδόσεις University Studio Press, 2014
σελ. 220, τιμή 35 ευρώ
Ο «Αγιος Σεβαστιανός» του Μαντένια, η «Πιετά» του Μιχαήλ Αγγέλου, η «Μόνα Λίζα» του Ντα Βίντσι, η «Ανοιξη» του Μποτιτσέλι, η βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη. Με αφετηρία τα έργα, ο Αλκης Χαραλαμπίδης, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, παρουσιάζει την εξελικτική πορεία της αναγεννησιακής τέχνης σε μια ελκυστική αφήγηση που συνοδεύεται από 228 έγχρωμες εικόνες. Ταξιδεύει τον αναγνώστη στις πόλεις που γέννησαν τον Τισιανό, τον Ραφαήλ, τον Μπελίνι και άλλους ξακουστούς καλλιτέχνες –Φλωρεντία, Ρώμη, Βενετία, Μιλάνο, Σιένα, Πάδουα, Ουρμπίνο, Ασίζη, Βιτσέντζα –στην εποχή της μεγάλης ακμής τους, περιγράφει τις πολιτικές και κοινωνικές δομές που έδωσαν ώθηση στη μεγάλη τέχνη της Αναγέννησης και παρουσιάζει τους παραγγελιοδότες πάτρωνες-χορηγούς που την υποστήριξαν.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ