Η αστεία πλευρά της ζωής

Πενήντα πέντε χρόνια σκίτσα από τον κορυφαίο γελοιογράφο Κώστα Μητρόπουλο

Κώστα Μητρόπουλου – 1960-2015, Τα καλύτερά μας χρόνια!
Σε 285 γελοιογραφίες
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2014,
σελ.165, τιμή 14,94 ευρώ

Περισσότερο από μισό αιώνα γελοιογραφίες περιλαμβάνει το λεύκωμα αυτό του χαλκέντερου γελοιογράφου των Νέων και του Βήματος Κώστα Μητρόπουλου. Οι γελοιογραφίες παρουσιάζονται χρονολογικά («χρόνο με τον χρόνο»), στοιχειοθετώντας μια άλλη αφήγηση για αυτή την περίοδο της (βιωμένης) ιστορίας μας. Ο ίδιος ο Μητρόπουλος παρουσιάζει ως εξής τα κεφάλαια αυτής της αφήγησης, γράφοντας με το ταλέντο του χρονογράφου: «Μεταξύ 1960-2015 μας έτυχαν τα απόνερα ενός Εμφυλίου, μια καραμπινάτη δικτατορία, μια πατενταρισμένη χρεοκοπία, τρεις υποτιμήσεις, δεκατέσσερις σεισμοί, τριάντα μία πλημμύρες, διακόσιες δέκα πυρκαγιές και εμπρησμοί, πέντε εντελώς άχρηστοι πρωθυπουργοί, πενήντα δευτεράντζες υπουργοί, δύο αρχιεπίσκοποι θουκυριεφυλακήν τωστοματίμου, μια μοναρχία της πεντάρας, δεκαπέντε αριστεροί αρχηγοί μειωμένης αντιλήψεως, δέκα δεξιοί ηγέτες για τα μπάζα και ένας λαός σκάρτος με εκλάμψεις, μανιακός του ρουσφετιού και των επιδοτήσεων».

Η πολιτική γελοιογραφία, όπου ο Μητρόπουλος είναι ο μεγάλος μετρ, συνδέεται με την επικαιρότητα. Επικαιρότητα σημαίνει στιγμή και air du temps. Αλλά κοιτάζοντας σκίτσα που έχουν δημοσιευτεί το 1960 και το 1970, ακόμη και το 1980, ο αναγνώστης έλκεται από αυτά, ακόμη και αν δεν αναγνωρίζει τα πρόσωπα ή και τις καταστάσεις στα οποία παραπέμπουν τα σχέδια και οι λεζάντες. Αυτό συμβαίνει γιατί η σχεδιαστική γραμμή του Μητρόπουλου, αρκετές φορές υπαινικτική και αφαιρετική, κινείται στην περιοχή της διαχρονικής ειρωνείας. Ακόμη και η γλώσσα στις λεζάντες είναι ειρωνική, χρησιμοποιώντας εδώ τον όρο «ειρωνεία» με την έννοια του αντιφραστικού λόγου. Αυτή η ιδιότητα χαρακτηρίζει σχεδόν τα περισσότερα σκίτσα του Μητρόπουλου που δημοσιεύονται στην εποχή της δικτατορίας.

Διαβάζοντας από μια άλλη πλευρά το βιβλίο του Μητρόπουλου, θα λέγαμε ότι κινείται στην περιοχή της μεταδημοσιογραφίας –μέσα αλλά και πέρα από την επικαιρότητα. Ετσι διαβάζουμε, για παράδειγμα, το ειδικό ένθετο «Μια άλλη άποψη για την κρίση», όπου ο Μητρόπουλος κυριολεκτικά ξεγυμνώνει τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα (από αυτή την ενότητα προέρχεται το σκίτσο που αποτελεί τη βασική εικονογράφηση αυτής της σελίδας).

Η έκδοση συμπληρώνεται από δύο εξαιρετικά και… αυτομαστιγωτικά κείμενα του Κώστα Μητρόπουλου. Το ένα έχει τίτλο «Ετσι είναι, νομίζετε, δεν νομίζετε», μια μητροπουλική παρουσίαση της περιόδου 1960-2015. Το άλλο, πιο αυτοβιογραφικό, έχει τίτλο «Προσωπικά περιαυτολογικά δεδομένα». Ανάμεσα σε άλλα, ο Μητρόπουλος αναφέρεται εδώ στους κατά καιρούς διευθυντές του. Πρώτος, ο Γιώργος Γεωργαλάς, «ένας κοντόχοντρος λινοτύπης, που είχε εκδώσει την Αθλητική Ηχώ. Δεύτερος, ο Κώστας Καραγιώργης, στον Ριζοσπάστη, που του είπε να αγοράζει το Ici Paris για να μάθει από τις σχεδιαστικές γραμμές των γελοιογράφων του. Υστερα ο Γιώργος Σαββίδης στον Ταχυδρόμο, που «αν δεν υπήρχε, οι μισοί έλληνες γελοιογράφοι δεν θα είχαν δοκιμαστεί καν». Μετά ο Λέων Καραπαναγιώτης, που «ήταν μοναδικός στο να εκμαιεύει γελοιογραφίες». Ακολουθεί ο Κώστας Νίτσος, από τους πιο θαρραλέους. Τελευταίος ο Σταύρος Ψυχάρης, που «βλέπει το σκίτσο ως αναγνώστης και μετά ως διευθυντής».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ