ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΗΤΑΣ
Το σπίτι
Εκδόσεις Κίχλη,
σελ. 137, τιμή 13 ευρώ
Χειμωνιάτικο τοπίο στην Υδρα. Παράξενες σκιές που κυνηγιούνται σε έναν μουντό ουρανό, παγωνιά που ανατριχιάζει το δέρμα και κάπου ψηλά ένα απομονωμένο αρχοντικό. Τι θα συμβεί εδώ; Γιατί ένας νεαρός άνδρας αποφασίζει να εγκαταλείψει τα εγκόσμια, τρέχοντας να φιλοξενηθεί από τους δύο ηλικιωμένους του σπιτιού (τον κύριο και τον υπηρέτη του) των οποίων οι προθέσεις μοιάζουν εξαρχής αρκετά ύποπτες; Τύποις ο άνθρωπός μας, που δεν είναι μόνο νέος στην ηλικία αλλά και συγγραφέας στο ξεκίνημά του, έχει κάθε λόγο για να ταξιδέψει στο νησί ακόμα και μέσα στο καταχείμωνο. Ποιος θα αρνιόταν στη θέση του να λάβει μέρος σε έναν λογοτεχνικό διαγωνισμό με μοναδικό υποψήφιο νικητή τον ίδιο; Μετά την έγκριση του προκαταρκτικού δείγματος γραφής το οποίο θα στείλει ηλεκτρονικά στους οικοδεσπότες του, ο φιλοξενούμενος δεν χρειάζεται να κάνει κάτι παραπάνω από το να γεμίσει με τη φυσική του παρουσία τον χώρο του αρχοντικού. Με μία διαφορά: ότι θα πρέπει να παραδώσει σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα (εντός πέντε ημερών) ένα ακόμα γραπτό που αυτή τη φορά θα είναι ένα ολοκληρωμένο διήγημα. Ανταμοιβή του, η επί τρίμηνο παράταση της παραμονής του στο αρχοντικό, που είναι ένας παράδεισος με τις σπάνιες συλλογές του σε βιβλία και δίσκους για τους φίλους της λογοτεχνίας και της μουσικής. Τίποτε ωστόσο δεν θα πάει καλά στην πορεία και οι αρχικές υποψίες του νεόκοπου συγγραφέα θα επιβεβαιωθούν πανηγυρικά: οι τρεις άνδρες θα μετατρέψουν τον ναό της τέχνης τους σε τόπο θανάτου και φονικού και ένα μαύρο πέπλο θα πέσει πάνω σε όλα.
Η νουβέλα του Γιώργου Μητά έχει τα πάντα: υποβλητική ατμόσφαιρα που αλλάζει ανεπαίσθητα τόνους και χρώματα για να αφήσει στον αέρα μιαν ανεξιχνίαστα δυσοίωνη αίσθηση, ανησυχητικά όνειρα που προοικονομούν τη δράση ή έρχονται να σχολιάσουν τα συμβάντα εκ των υστέρων, καταστάσεις που κινούνται ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην παραίσθηση , όπως και φιγούρες ανθρώπων ή ζώων που απειλούν ανά πάσα στιγμή να βγάλουν τη μάσκα η οποία καλύπτει την εξωτερική τους όψη προκειμένου να αποκαλύψουν έναν επικίνδυνα αναδιπλασιασμένο εαυτό.
Το κομψό στυλ της αφήγησης (η ακρίβεια της γλώσσας, τα προσεκτικά σχεδιασμένα περιγράμματα των εικόνων, η αγάπη για την τοπιογραφία) θυμίζει σε πολλά σημεία το πρώτο βιβλίο του Μητά, τη συλλογή διηγημάτων Ιστορίες του Χαλ (2011), αλλά το Σπίτι ανήκει σίγουρα σε ένα εντελώς διαφορετικό μήκος κύματος. Ο Μητάς έχει εντρυφήσει στην παράδοση του Πόου, στην κλειστοφοβική σκηνοθεσία και στους αλλόκοτους χαρακτήρες της, και ξέρει πώς να αποφύγει οτιδήποτε κραυγαλέο ενόσω χρησιμοποιεί τα μοτίβα τόσο του Πόου όσο και των επιγόνων του. Κάποια υλικά για το στήσιμο της ιστορίας του θα αντλήσει ο Μητάς και από τη λογοτεχνία του φανταστικού. Το παρών εξάλλου στο κείμενό του θα δώσει και μια άλλη παράδοση, η βιβλιολογική: βιβλία που μας μιλούν για άλλα βιβλία ή βιβλία όπου οι βιβλιοθήκες και οι βιβλιοσυλλέκτες σπεύδουν πρόθυμα να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο.
Τι ακριβώς δηλοί ωστόσο ο σκοτεινός μύθος του βιβλίου του Μητά; Η λογοτεχνία είναι ο προάγγελος του Κακού, ένας δαίμονας που θα αναγάγει τον φόνο σε πράξη υψηλής αισθητικής; Για να θεμελιωθεί η τέχνη ζητάει φρέσκια σάρκα και ζεστό αίμα; Ή μήπως πάλι η λογοτεχνία και οι τέχνες δεν μπορούν να εκδηλωθούν παρά σαν μια μορφή ισχυρής παράνοιας; Στο σημείο αυτό δεν γίνεται να μη διακρίνω έναν κόμπο. Η λογοτεχνία είναι μια τέχνη πολλαπλών σημάτων που επιζητεί να μας βάλει στο παιχνίδι της αποκρυπτογράφησής τους αλλά ο μύθος του Μητά δεν είναι, παρά τη δεξιοτεχνική σκηνοθεσία του, πολυσχιδής: όταν φτάνουμε στην έξοδο αποδεικνύεται αόριστος και αφηρημένος, για να μην πω ψυχρός και εγκεφαλικός με μιαν υποψία μελοδραματισμού. Και η φόρμα την οποία ενδύεται ο μύθος, η ιστορία μυστηρίου, που τουλάχιστον στον Πόου είναι πάντοτε το κέλυφος εντός του οποίου καλείται να ανθήσει μια ένσαρκη, απολύτως χειροπιαστή ιδέα, κάνει ίσως ακόμα πιο φανερή την αοριστία του περιεχομένου της ιστορίας του Μητά: όχι, το ξαναλέω, γιατί η λογοτεχνία οφείλει να μας καθησυχάσει με ένα μονόχνοτο, μασημένο μήνυμα, αλλά επειδή αν λείψει από τις ιστορίες της ο ορίζοντας δεν έχουμε από μόνοι μας κανέναν τρόπο για να προσανατολιστούμε.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
