Sophie Hannah
Eγκλημα με υπογραφή –
Η νέα υπόθεση του Ηρακλή Πουαρό
Μετάφραση Αύγουστος Κορτώ.
Εκδόσεις Διόπτρα, 2014,
σελ. 368, τιμή 16,70 ευρώ

«Ο Ηρακλής Πουαρό, ο διεθνούς φήμης βέλγος ντετέκτιβ, απεβίωσε στην Αγγλία. Η ηλικία του παραμένει άγνωστη» έγραφαν οι «New York Times» στο πρωτοσέλιδό τους στις 6 Αυγούστου του 1975. Ηταν η πρώτη φορά που ένας λογοτεχνικός ήρωας –έστω και με αφορμή τον θάνατό του –γινόταν είδηση!

Η νεκρολογία του Τόμας Λασκ, στην οποία οι πληροφορίες για το δυσάρεστο γεγονός αποδίδονταν στην αξεπέραστη δημιουργό του Ηρακλή Πουαρό, δημοσιεύθηκε δύο μήνες πριν κυκλοφορήσει ο τελευταίος «άθλος» του βραχύσωμου πλην δαιμόνιου ντετέκτιβ με το άψογο τσιγκελωτό μουστάκι τον οποίο επινόησε η Αγκαθα Κρίστι με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το κύκνειο άσμα του υπό τον τίτλο «Αυλαία» –όπου ο Ηρακλής Πουαρό αργοσβήνει αντιμετωπίζοντας πολλά προβλήματα υγείας και επιστρέφει στην πρώτη του περιπέτεια («Η μυστηριώδης υπόθεση Στάιλς», 1920) –γράφτηκε από τη «βασίλισσα του εγκλήματος» όταν βομβαρδιζόταν το Λονδίνο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το βιβλίο όμως εκδόθηκε μετά τον θάνατό της (1976) σύμφωνα με την επιθυμία της.
Ενενήντα και πλέον χρόνια μετά την πρώτη επίσημη εμφάνιση του Ηρακλή Πουαρό η Αγγλίδα Σόφι Χάνα (γεννηθείσα το 1971), γνωστή και επιτυχημένη συγγραφέας ψυχολογικών θρίλερ αλλά και ποιήτρια η ίδια, ανέλαβε να τον «αναστήσει» έχοντας τις ολόψυχες ευλογίες των κληρονόμων της Αγκαθα Κρίστι –δεν είναι και λίγο αυτό! Οι ίδιοι δεν απευθύνθηκαν καν στις μεγάλες κυρίες του αστυνομικού μυθιστορήματος στη Μεγάλη Βρετανία, στην Π. Ντ. Τζέιμς ή στην Ρουθ Ρέντελ για παράδειγμα, επειδή, εκτός των άλλων, δεν τους αρέσει καθόλου η Αγκαθα Κρίστι. Το «Εγκλημα με υπογραφή» («The Monogram Murders», 2014) είναι πλέον το 34ο μυθιστόρημα στη σειρά των υποθέσεων του διάσημου ντετέκτιβ. Η καλοφτιαγμένη νέα ιστορία τοποθετείται στο Λονδίνο του 1929 και ο Ηρακλής Πουαρό αναλαμβάνει, εν προκειμένω, να διαλευκάνει το εξής σύνθετο, όπως αποδεικνύεται, μυστήριο: τρεις ένοικοι ενός πολυτελούς ξενοδοχείου στο Μπλόξχαμ δολοφονούνται και στο στόμα του κάθε θύματος υπάρχει ένα μανικετόκουμπο με το ίδιο μονόγραμμα χαραγμένο επάνω του. Ο Ηρακλής Πουαρό, λοιπόν, επέστρεψε! Η Σόφι Χάνα εξηγεί αποκλειστικά στο «Βήμα» πώς ακριβώς συνέβη αυτό…
Η ποιητική σας συλλογή «Πεσιμισμός για αρχάριους» ήταν στη βραχεία λίστα του Βραβείου Τ. Σ. Ελιοτ το 2007. Πώς συνδυάζετε αυτά τα δύο, την ποίηση και το ψυχολογικό θρίλερ;
«Εχω την αίσθηση ότι το ψυχολογικό θρίλερ και η ποίηση έχουν αρκετές ομοιότητες. Και τα δύο είδη απαιτούν ακρίβεια και ισορροπία. Τόσο τα καλά ποιήματα όσο και τα καλά θρίλερ πρέπει να έχουν άψογη δομή, εκλεπτυσμένη συναρμολόγηση. Το βασικό σε ένα θρίλερ είναι να τοποθετήσεις ένα περίπλοκο μυστήριο στο κέντρο της ιστορίας, στη συνέχεια να κατανείμεις πολύ προσεκτικά τα στοιχεία και τις ενδείξεις στην αφήγησή σου και στο τέλος να επινοήσεις μια λύση που θα φαντάζει απολύτως λογική στον αναγνώστη, που θα φθάνει σε αυτή με τη μεγαλύτερη δυνατή φυσικότητα. Ολα τα κομμάτια του παζλ πρέπει να βρίσκονται στη σωστή τους θέση. Το ίδιο συμβαίνει και με ένα ποίημα –ένας πλαδαρός ή άτονος στίχος μπορεί να υποσκάψει ολόκληρο το οικοδόμημα. Θα έλεγα, επομένως, ότι γράφω και ποίηση και αστυνομικές ιστορίες επειδή έχω τρέλα, πραγματική εμμονή με τη δομή των πραγμάτων!»
Αναρωτιέμαι από πότε άρχισε ο «εθισμός» σας στην Αγκαθα Κρίστι, θυμάστε την πρώτη σας επαφή με το έργο της όταν μεγαλώνατε στο Μάντσεστερ;
«Ο εθισμός άρχισε όταν ήμουν μόλις δώδεκα χρόνων –το θυμάμαι σαν τώρα! Ο πατέρας μου ήταν πραγματικά ένας μανιώδης συλλέκτης, μάζευε κυρίως δίσκους τζαζ μουσικής και παλιά βιβλία για το κρίκετ. Κάθε Σάββατο, εκείνα τα χρόνια που ήμουν μικρή, με τραβολογούσε κι εμένα σε παζάρια μεταχειρισμένων βιβλίων όπου έψαχνε ό,τι τον ενδιέφερε. Εγώ το έβρισκα κάπως βαρετό. Ωσπου ένα Σάββατο, πιθανότατα για να τον αφήσω στην ησυχία του ή για να βρει κάτι να με απασχολήσει, μου αγόρασε μια παλιά έκδοση της ιστορίας «Ενα πτώμα στη βιβλιοθήκη». Είναι ένα από τα βιβλία μυστηρίου που έγραψε η Αγκαθα Κρίστι με τη Μις Μαρπλ. Στ’ αλήθεια δεν μπορώ να σας περιγράψω πόσο μου άρεσε το βιβλίο, το λάτρεψα και επιπλέον σταμάτησαν να με τρομάζουν τα παζάρια μεταχειρισμένων βιβλίων. Κάθε Σάββατο, έκτοτε, αγόραζα και μια νέα ιστορία της Αγκαθα Κρίστι. Ως τα δεκατέσσερά μου χρόνια είχα διαβάσει όλα της τα βιβλία και τα είχα τακτοποιήσει προσεγμένα σε ένα ράφι στο δωμάτιό μου. Από τότε έχω διαβάσει κάθε βιβλίο δύο φορές και αυτή την περίοδο διαβάζω το καθένα για τρίτη φορά».
Πώς προέκυψε η ιδέα για έναν νέο «άθλο» του Ηρακλή Πουαρό; Σας βρήκαν ή τους βρήκατε;
«Στην οικογένεια της Αγκαθα Κρίστι είχε ωριμάσει πλέον η ιδέα ενός νέου μυθιστορήματος που θα ξαναζωντάνευε τον Ηρακλή Πουαρό, αλλά δεν ήταν και σίγουροι. Το πιο σημαντικό για εκείνους ήταν (και παραμένει) να μην ξεχάσουν οι νεότερες γενιές των αναγνωστών το έργο της Αγκαθα Κρίστι, να έλθουν σε μια ελκυστική επαφή μαζί της. Κάποια μέρα, λοιπόν, ο Πίτερ Στράους, ο ατζέντης μου, συζητούσε μάλλον κάτι άσχετο με τους υπεύθυνους στον μεγάλο εκδοτικό οίκο HarperCollins που εκδίδει, ως γνωστόν, τα βιβλία της Αγκαθα Κρίστι. Τότε, του κατέβηκε η ιδέα: «Είστε οι εκδότες της Αγκαθα Κρίστι, έτσι δεν είναι; Γιατί δεν ζητάτε από την πελάτισσά μου Σόφι Χάνα να σας γράψει ένα βιβλίο, κάτι σαν συνέχεια των ιστοριών της; Είναι μεγάλη θαυμάστρια της Αγκαθα!». Κάπως έτσι έγιναν τα πράγματα. Υστερα συνάντησα την οικογένεια της Αγκαθα Κρίστι και τους εκδότες της, συζητήσαμε πράγματι την πιθανότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος και αποφασίσαμε από κοινού να το κάνουμε! Νομίζω, πάντως, ότι η οικογένειά της περίμενε τη σωστή στιγμή, που, κατά τη δική τους εκτίμηση, δεν είχε φθάσει ως σήμερα».
Τι σας προβλημάτισε περισσότερο στο εγχείρημα; Η Αγκαθα Κρίστι ως συγγραφέας ή ο Ηρακλής Πουαρό ως χαρακτήρας; Σας δυσκόλεψε κάτι;
«Καταλαβαίνω τι εννοείτε. Νιώθω, παρ’ όλα αυτά, ότι γνωρίζω πάρα πολύ καλά τον Πουαρό, επομένως το να γράψω για αυτόν δεν μου ήταν φοβερά δύσκολο –έγραψα όπως θα έγραφα για οποιοδήποτε υπαρκτό πρόσωπο που επίσης τυγχάνει να γνωρίζω πολύ καλά. Και για να είμαι απολύτως βέβαιη ότι τον θυμάμαι και πολύ καλά, ξαναδιάβασα όλους τους «άθλους» του πριν αρχίσω το γράψιμο. Γρήγορα κατάλαβα ότι το δικό μου ύφος γραφής απλώς δεν ταιριάζει με το ύφος της Αγκαθα Κρίστι –κανένας συγγραφέας δεν μπορεί να μιμηθεί επιτυχημένα κάποιον άλλον, και δεν θα έπρεπε, κατά τη γνώμη μου, να το προσπαθεί –επομένως επικεντρώθηκα περισσότερο στον ήρωα και προσπάθησα να σκαρώσω ένα δυσεπίλυτο μυστήριο που να ανταποκρίνεται στις ικανότητές του. Η βασική μου δουλειά, επομένως, ήταν να στήσω καλά την πλοκή της ιστορίας –ο χαρακτήρας υπήρχε, τον δημιούργησε με τρόπο αμίμητο η ίδια η Αγκαθα Κρίστι. Το να γράψεις ένα μυθιστόρημα και να το γράψεις καλά είναι δύσκολο ούτως ή άλλως. Δεν αντιμετώπισα, ωστόσο, κάποια ιδιάζουσα δυσκολία με τον Πουαρό, έγραψα αυτό το βιβλίο όπως γράφω και τα δικά μου σύγχρονα ψυχολογικά θρίλερ. Η μοναδική πραγματική δυσκολία ήταν, αν θέλετε, ότι έπρεπε συνεχώς να επιβεβαιώνω ότι τα πράγματα που ήθελα να συμπεριλάβω στην ιστορία μου όντως υπήρχαν το μακρινό 1929! Ηθελα, για παράδειγμα, ένας συγκεκριμένος χαρακτήρας να πίνει ένα συγκεκριμένο είδος σέρι, και έπρεπε να είμαι σίγουρη ότι υπήρχε ήδη εκείνη την εποχή –ευτυχώς υπήρχε!».

Ο αφηγητής του μυθιστορήματός σας είναι ένας αστυνόμος της Σκότλαντ Γιαρντ, ο Εντουαρντ Κάτσπουλ. Τον εκτίμησα, πρέπει να σας πω, αυτόν τον χαρακτήρα, ακριβώς επειδή έχει να πει και μια κακή κουβέντα για τον Πουαρό…
«Η απόφασή μου να επινοήσω τον Κάτσπουλ και να τον κάνω αφηγητή του μυθιστορήματος ήταν για μένα ο μόνος αυθεντικός τρόπος να δικαιολογήσω και να ενσωματώσω εν τέλει στην ιστορία την επιλογή μου να γράψω αυτό το βιβλίο με ένα ύφος διαφορετικό. Ο Κάτσπουλ όμως είναι επίσης ένας ολοκληρωμένος χαρακτήρας, στέκεται πολύ καλά και μόνος του. Θα συμφωνήσω με αυτό που υπονοείτε: ότι δηλαδή ο Κάτσπουλ λειτουργεί και ως ένα είδος φίλτρου στο μυθιστόρημα. Στην ουσία τον Πουαρό τον παρακολουθούμε μέσα από τα δικά του μάτια και, υπό αυτή την έννοια, πράγματι, μας προσφέρει μια άλλη οπτική γωνία για να δούμε τον Πουαρό. Είναι όμως μόνο η δική του οπτική γωνία αυτή, είναι αυτό που συμβαίνει λίγο-πολύ και με τον κύριο Λόκγουντ (σ.σ.: τον έναν εκ των δύο αφηγητών, η άλλη είναι η Νέλι Ντιν) στα «Ανεμοδαρμένα ύψη» της Εμιλι Μπροντέ που μας προσφέρει μία μόνο οπτική γωνία για τον Χίθκλιφ».
Μα, αλήθεια, πείτε μου, δεν σας εκνευρίζει τίποτε στον Ηρακλή Πουαρό;
«ΟΠουαρό είναι ένας παράξενα αντιφατικός ήρωας. Εχει υπεράνθρωπες ικανότητες αλλά την ίδια στιγμή είναι και πολύ ανθρώπινος. Η ιδιαίτερη ευφυΐα του, η διαίσθηση που έχει για τα κίνητρα των άλλων, η οξύνοιά του για τον ανθρώπινο ψυχισμό, η δύναμη της παρατηρητικότητάς του θα μπορούσαν να ανήκουν και σε έναν συνηθισμένο άνθρωπο με παράξενες ιδιοτροπίες και περίεργους ψυχαναγκασμούς. Τα «κουσούρια» του Πουαρό στα οποία αναφέρεστε μας βοηθούν να τον κατανοήσουμε καλύτερα και να ταυτιστούμε καλύτερα μαζί του –έχει όσα κουσούρια έχει και ο καθένας από εμάς. Αν ο Πουαρό ήταν απλώς ασυναγώνιστα έξυπνος ή τέλειος με οποιονδήποτε τρόπο, θα ήταν μονοδιάστατος, μια καρικατούρα. Ο Πουαρό, όμως, μας δείχνει και πόσο καλά παραβλέπουμε τα «κουσούρια» σε ό,τι αγαπάμε. Πρέπει ωστόσο να ομολογήσω ότι δεν με ενοχλεί τίποτε στον Πουαρό –ακόμη και όταν είναι κακοδιάθετος, ακόμη κι όταν συμπεριφέρεται αλαζονικά ή υπεροπτικά! Εγώ τον λατρεύω!»

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ