Πάνος Τριγάζης και Γιάννης Γούναρης
Επανίδρυση της Ευρώπης
Εκδόσεις Ταξιδευτής, 2014,
σελ. 208, τιμή 13,5 ευρώ

Ψηφίζουμε στις ευρωεκλογές και η συζήτηση παραμένει με όρους εσωτερικής πολιτικής. Το βιβλίο των Πάνου Τριγάζη, υπευθύνου του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ, και Γιάννη Γούναρη βάζει την Ευρώπη στο επίκεντρο, ξεπερνώντας τις «παράλογες αντιπαραθέσεις» περί «Ναι» ή «Οχι» στην ΕΕ και απαντώντας στο θεμελιώδες ερώτημα της εποχής: Ποια Ευρώπη θέλουμε;

Οι συγγραφείς το ξεκαθαρίζουν: «Η χρεοκοπία του «υπαρκτού ευρωπαϊσμού» δεν σημαίνει ότι πρέπει να αρνηθούμε την Ευρωπαϊκή Ιδέα όπως δεν αρνηθήκαμε τη Σοσιαλιστική Ιδέα επειδή κατέρρευσε ο «υπαρκτός σοσιαλισμός»».
Αρνούνται την άποψη ότι η ΕΕ ευθύνεται για τις σημερινές κακοδαιμονίες της Ελλάδας: αυτό είναι «αποπροσανατολιστικό διότι αναπαράγει μια αντίληψη στην ελληνική κοινωνία ότι για τα δικά μας προβλήματα φταίνε άλλοι». Από πλευράς ΕΕ η κυριότερη ευθύνη είναι ότι το ευρώ «έβαλε το κάρο πριν το άλογο», δηλαδή τη νομισματική ένωση πριν από την οικονομική και την πολιτική.
Διαγραφή του χρέους


Στο διά ταύτα, λοιπόν, ποια Ευρώπη προτείνει το βιβλίο; Κατ’ αρχάς μια Ευρώπη αλληλέγγυα στην οποία θα διαγραφεί σημαντικό τμήμα του δημόσιου χρέους των υπερχρεωμένων χωρών, με τις τράπεζες και τον χρηματοπιστωτικό τομέα να αναλαμβάνουν το μερίδιο των ζημιών που τους αναλογεί –και να μην το φορτώνουν στους φορολογουμένους. Προτείνει μια ευρωπαϊκή διάσκεψη χρέους για να ληφθούν αποφάσεις, εκτός από τη διαγραφή, για μορατόριουμ στην εξυπηρέτηση του χρέους και μέτρα για οικονομική ανάκαμψη –όπως έκαναν το 1953 οι πιστωτές της Γερμανίας, «ανάμεσά τους και η Ελλάδα, που αποφάσισαν να την απαλλάξουν από το 60% του χρέους της και πενταετές μορατόριουμ».
Μια Ευρώπη με κοινό φορολογικό σύστημα που «θα ρίχνει το βάρος στον μεγάλο συσσωρευμένο πλούτο και όχι σε αυτούς που δεν μπορούν να αποφύγουν τη φορολόγηση». Με πενταπλάσιο ευρωπαϊκό προϋπολογισμό –αντί του 1% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ που ισχύει σήμερα και το οποίο οι συγγραφείς χαρακτηρίζουν «σκέτη κοροϊδία». Επίσης εξασφάλιση ίδιων πόρων στην ΕΕ, για παράδειγμα από την εισαγωγή ενός πράσινου φόρου ή ενός πανευρωπαϊκού συστήματος φορολόγησης κερδοσκοπικών χρηματοοικονομικών πράξεων.
Το βιβλίο προτείνει αλλαγή της εντολής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προκειμένου να εκδίδει ευρωπαϊκά ομόλογα διότι «είναι αδιανόητο η μια χώρα της ευρωζώνης να ανταγωνίζεται την άλλη στη διεθνή αγορά ομολόγων».
Ο εταίρος και ο δανειστής


Αυτά όσον αφορά τα οικονομικά και την αντιμετώπιση της κρίσης. Το βιβλίο δεν περιέχει συγκεκριμένες προτάσεις για την πολιτική ένωση της ΕΕ, ίσως όμως να είναι πολύ νωρίς για κάτι τέτοιο. Αντίθετα, είναι πολύ συγκεκριμένο και λεπτομερές ως προς το υπόβαθρο: την ενίσχυση του ευρωπαϊσμού στους λαούς που απαρτίζουν την ΕΕ, όπου σήμερα «ο όρος «εταίρος» έχει αντικατασταθεί από εκείνον του «δανειστή»».
Μία από τις εντονότερες κατηγορίες που προσάπτονται στην ΕΕ είναι η έλλειψη δημοκρατικότητας. Εναλλακτικές λύσεις υπάρχουν, λένε οι συγγραφείς: για παράδειγμα, αναβάθμιση του Ευρωκοινοβουλίου το οποίο να προικιστεί και με τη δυνατότητα να προτείνει νομοθεσία (σήμερα την προτείνει μόνο η Επιτροπή). Οπως διαπιστώνουν οι Τριγάζης και Γούναρης, μετά την κρίση το βάρος της διακυβέρνησης της ΕΕ μετατοπίστηκε από τα ευρωπαϊκά όργανα στο Συμβούλιο, δηλαδή στα κράτη-μέλη, δηλαδή στα ισχυρότερα κράτη-μέλη, και το δημοκρατικό έλλειμμα μεγάλωσε.
Ενδιαφέρον έχει η πρόταση για λιγότερη Ευρώπη σε ορισμένους τομείς: ενδεικτικά, το τι καλλιεργείται και πού θα μπορούσε να αποφασίζεται σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο και όχι στις Βρυξέλλες.
Επίσης ενδιαφέρον έχει η πρόταση για μια ευρωπαϊκή ομοσπονδία στα πρότυπα της Ελβετίας και όχι της Γερμανίας ή των ΗΠΑ. Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση για το ποια Ευρώπη θέλουμε θα έπρεπε να ανοίξει για τα καλά μετά τις ευρωεκλογές σε ολόκληρη την ΕΕ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ