Είναι μεγάλος ο αριθμός των σκανδιναβών συγγραφέων, κυρίως Σουηδών και Νορβηγών, λιγότερο Δανών, Ισλανδών και Φινλανδών, που γράφουν αστυνομικά μυθιστορήματα. Ισως εξ αυτού οι αναγνώστες στα πέρατα του κόσμου να νομίζουν πως στον Βορρά της Ευρώπης οι δολοφονίες δίνουν και παίρνουν. Αυτό απέχει από την αλήθεια, αφού περισσότερα εγκλήματα διαπράττονται στις σελίδες των βιβλίων παρά στις συγκεκριμένες χώρες, όπου η εγκληματικότητα βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα (οι αστυνομικοί απασχολούνται συνήθως με βίαιους άντρες που ξυλοκοπούν παιδιά και γυναίκες, με τοξικομανείς, μικροκλέφτες και μεθυσμένους). Στη Σκανδιναβία, εκδίδοντας κάποιος αστυνομικά, γράφοντας αιματηρές ιστορίες πάνω σε μια συνταγή, αυξάνει τις πιθανότητες να γίνει πλούσιος και διάσημος. Δικηγόροι, εγκληματολόγοι, καθηγητές πανεπιστημίου, οικονομολόγοι, δημοσιογράφοι, χρηματιστές, επιχειρηματίες, ηθοποιοί, ακόμη και πρώην κατάδικοι, δοκιμάζουν την τύχη τους στο γράψιμο αστυνομικών μυθιστορημάτων. Η συνταγή στα περισσότερα μυθιστορήματα (υπάρχουν και μερικές εξαιρέσεις, π.χ. τα βιβλία που αναφέρονται στην πολιτική ιστορία της Σουηδίας και πραγματεύονται την ανεξιχνίαστη δολοφονία του πρωθυπουργού Ούλοφ Πάλμε) στηρίζεται στις εμμονές που ταλανίζουν τις σκανδιναβικές κοινωνίες από τον καιρό του Ιψεν και του Στρίντμπεργκ –μα και του Ινγκμαρ Μπέργκμαν –ως τις ημέρες μας: το σεξ, τον ζόφο της ανθρώπινης ψυχής, την τρέλα.
Ο ρατσισμός στην Αυστραλία


Jo Nesbo
Η νυχτερίδα
Μετάφραση Ε. Παπαγρηγοράκης,
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2014,
σελ. 440, τιμή 16,60 ευρώ

Ο Νορβηγός Γιο Νέσμπο (Οσλο, 1960) είναι αυτή τη στιγμή ο γνωστότερος σκανδιναβός συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων, συναγωνιζόμενος δύο Σουηδούς, τον ζώντα Χένινγκ Μάνκελ και τον τεθνεώτα Στιγκ Κλάρσον. Τα βιβλία του έχουν ξεπεράσει τα 20.000.00 αντίτυπα παγκοσμίως σε πωλήσεις και εκδίδονται σε περισσότερες από 40 χώρες. Ο Νέσμπο, με σπουδές οικονομικών, πρώην χρηματιστής και δημοσιογράφος, το 1997 εξέδωσε το μυθιστόρημα Η νυχτερίδα με ήρωα τον Χάρι Χόλε, έναν παράξενο αστυνομικό, βυθισμένο στο αισθηματικό παρελθόν του, κάτι που τον έχει οδηγήσει στο αλκοόλ. Η επιτυχία του βιβλίου τον καθιέρωσε ως αστυνομικό συγγραφέα, οπότε έγραψε κι άλλα μυθιστορήματα με τον ίδιο ήρωα –ένα από αυτά, οι Κυνηγοί κεφαλών, μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο.

Εδώ, στη Νυχτερίδα, το πρώτο έργο της σειράς, ο Χάρι Χόλε βρίσκεται στην Αυστραλία, στο Σίντνεϊ, για να εξιχνιάσει μαζί με ντόπιους αστυνομικούς τη δολοφονία μιας νεαρής Νορβηγίδας, πρώην παρουσιάστριας τηλεοπτικής εκπομπής, της Ινγκερ Χόλτερ, που εργαζόταν σε ένα κλαμπ.
Ο Χάρι Χόλε συνεργάζεται με τον Αντριου Κένσινγκτον, έναν μαύρο αστυνομικό, απόγονο των Αβοριγίνων, των ιθαγενών που στη Νορβηγία αποκαλούνται «αυστραλονέγροι». Μολονότι πολλοί πιστεύουν πως το κίνητρο του εγκλήματος μπορεί να είναι το χρήμα, η πολιτική ή το σεξ, ο Χάρι Χόλε προσπαθεί να το εξιχνιάσει φωτίζοντας τη σκοτεινή ζωή της Ινγκερ.
Αυτά που ανακαλύπτει δεν είναι και τόσο νορμάλ καθώς η κοπέλα έπεσε θύμα ενός σίριαλ κίλερ ο οποίος βιάζει και σκοτώνει λευκές γυναίκες και μάλιστα παρθένες. Και ύστερα αυτοκτονεί ο Κένσινγκτον. Ωστόσο ο θάνατός του είναι αυτοκτονία ή έγκλημα; Αυτό θα το αποκαλύψει η έρευνα του αχόρταγου ερωτικά Χάρι Χόλε που κοιμάται με δύο κοπέλες, μια μπαργούμαν και μια πόρνη. Σε αντίθεση με τα επόμενα μυθιστορήματα του Νέσμπο, που λίγο-πολύ μοιάζουν μεταξύ τους ή με άλλα παρεμφερή άλλων συγγραφέων, Η νυχτερίδα ξεχωρίζει. Η ιστορία έχει πρωτοτυπία: ο συγγραφέας ξεφεύγει από τη γνωστή θεματολογία και ασχολείται με την πολυπολιτισμική κοινωνία της Αυστραλίας.
Στη χώρα, εκτός από τους αυτόχθονες και κατοίκους βρετανικής καταγωγής, ζουν Ασιάτες, Ιταλοί, Ελληνες, Γιουγκοσλάβοι. Ετσι, μαζί με το πρόβλημα των ναρκωτικών και την έλλειψη ανοχής στη σεξουαλική διαφορετικότητα, ο συγγραφέας πραγματεύεται κυρίως τον ρατσισμό που ενδημεί σε αυτήν, κάτι που συνδέεται με την αφομοίωση των Αβοριγίνων, οι οποίοι ζούσαν στο περιθώριο και ήταν ανέκαθεν οι χαμένοι της αυστραλιανής κοινωνίας.
Ενας Ελληνας στη Σουηδία
V. Giannisis
Το μίσος
Εκδόσεις Διόπτρα, 2014,
σελ. 458, τιμή 16,70 ευρώ

Τώρα τη σκυτάλη παίρνει ένας Ελληνας, ο Βαγγέλης Γιαννίσης, ο οποίος προς το παρόν γράφει στην ελληνική γλώσσα αλλά οι ήρωές του ζουν, εργάζονται και δρουν στη Σουηδία, όπως ο ίδιος. Δεν γνωρίζουμε το αντικείμενο της απασχόλησης του συγγραφέα, ωστόσο διαπιστώνουμε πως αξιοποιεί με δεξιοτεχνία τη γνωστή συνταγή και καταφέρνει να γράψει μια αστυνομική ιστορία εφάμιλλη με εκείνες των διάσημων σκανδιναβών ομοτέχνων του.

Κεντρικός ήρωας στο μυθιστόρημά του Το μίσος είναι ο ελληνικής καταγωγής επιθεωρητής Αντερς Οικονομίδης, ο οποίος υπηρετεί στην πόλη Ερεμπρο και καλείται να επιλύσει το αίνιγμα της δολοφονίας τριών γυναικών, καταγόμενων από χώρες της Ασίας και της Αφρικής: Ιράν, Νιγηρία, Ινδία. Φαίνεται πως κάποιος λευκός άντρας σκοτώνει γυναίκες αλλά το κίνητρό του δεν είναι σεξουαλικό αλλά φυλετικό (ή θρησκευτικό, αφού τα θύματα είναι μουσουλμάνες).
Ολες έχουν κρεουργηθεί (ο δράστης τους έχει κόψει το κεφάλι) και η αγριότητα της δολοφονίας τους φανερώνει μίσος, προερχόμενο μάλλον από κοινωνικές αιτίες. Μαθαίνουμε πως αρκετοί άνεργοι Σουηδοί σκέφτονται ότι οι «μαυροκέφαλοι», όπως αποκαλούνται οι μετανάστες που δεν είναι ξανθοί, τους παίρνουν τις δουλειές. Μήπως όμως το κίνητρο είναι διαφορετικό; Μήπως ο δολοφόνος δεν έχει απλώς διαταραγμένο μυαλό αλλά συμβαίνει κάτι άλλο; Γιατί δεν βιάζει τα θύματά του; Σε αντίθεση με τον ήρωα του Νέσμπο, εκείνος του Γιαννίση είναι νηφάλιος, πίνει καφέ αντί για αλκοόλ και κοιμάται μόνο με τη σουηδή γυναίκα του.
Ο Αντερς Οικονομίδης είναι ήρωας συμπαθητικός και ενδεχομένως να ξαναδιαβάσουμε γι’ αυτόν αν το βιβλίο βρει θετική ανταπόκριση από το αναγνωστικό κοινό, δηλαδή αν μεταφραστεί στα σουηδικά και στα αγγλικά. Στην περίπτωση που συμβεί αυτό η Ελλάδα θα είναι υπερήφανη που ένα τέκνο της μπορεί να συναγωνίζεται επαξίως τους κολοσσούς του σκανδιναβικού αστυνομικού μυθιστορήματος: τον Νέσμπο, τον Μάνκελ και τους λοιπούς ομοτέχνους του.
Διότι, κακά τα ψέματα, η διεθνής επιτυχία ενός ελληνικού βιβλίου εξαρτάται από το παγκόσμιο κοινό και όχι από τους έλληνες αναγνώστες.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ