Πώς σώθηκε ο Βενιζέλος από τη συνωμοσία των Βουλγάρων

Ανωνύμου
Ο Σέρλοκ Χολμς σώζων τον κ. Βενιζέλον
Εισαγωγή Ανδρέας Αποστολίδης.
Εκδόσεις Αγρα, 2013,
σελ. 224, τιμή 12 ευρώ

To μυθιστόρημα Ο Σέρλοκ Χολμς σώζων τον κ. Βενιζέλον εκδόθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο από την Αγρα με επιμέλεια του Σταύρου Πετσόπουλου και εισαγωγή του Ανδρέα Αποστολίδη. Πρόκειται για ένα ανάγνωσμα που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες από τον Δεκέμβριο του 1913 ως τον Μάρτιο του 1914 στο εβδομαδιαίο περιοδικό ποικίλης ύλης Ελλάς, το οποίο εξέδιδε ο μυθιστοριογράφος Σπύρος Ποταμιάνος που ενδεχομένως είναι ο συγγραφέας του. Το Ελλάς, που εκδόθηκε το 1907 και έκλεισε το 1924, έστρωσε τον δρόμο για τα λαϊκά περιοδικά που ακολούθησαν και πήρε τη θέση του στην ιστορία του περιοδικού Τύπου, σύμφωνα με τον μελετητή της λαϊκής λογοτεχνίας Δημήτρη Χανό.

Στο Ελλάς, όπου δημοσιεύονταν πολύ συχνά διηγήματα και μυθιστορήματα του Αρθουρ Κόναν Ντόιλ, άρα οι αναγνώστες του ήταν εθισμένοι στο στυλ γραφής του, φιλοξενήθηκε το πιο πάνω αστυνομικό-κατασκοπικό-πολιτικό ανάγνωσμα με θέμα την επίσκεψη του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου στο Λονδίνο. Ηταν το 1913 όταν έπειτα από τους Βαλκανικούς Πολέμους έγινε μια σύσκεψη με συμμετοχή αντιπροσώπων των βαλκανικών χωρών. Ακριβώς τότε εξυφαίνεται μια συνωμοσία για τη δολοφονία του από τη βουλγαρική μυστική οργάνωση «Κ.Κ.Κ.». Η ιστορία διαδραματίζεται λίγους μήνες πριν από τη δολοφονία του αρχιδούκα Φερδινάνδου της Αυστρίας στο Σαράγεβο από μέλη της φιλοσερβικής οργάνωσης Μαύρη Χειρ που οδήγησε στην έκρηξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Την ιστορία για το πώς σώθηκε ο Βενιζέλος την αφηγείται ο Γουάτσον, ο επιστήθιος φίλος του Σέρλοκ Χολμς. Οι δυο τους κάνουν ενδιαφέρουσες συζητήσεις περί βαλκανικής πολιτικής και διπλωματίας. Λέει ο Χολμς: «Η Ελλάς και η Βουλγαρία είναι εχθραί. Και ας φαίνονται φίλαι…». Τελικά, ο Χολμς, άσος στις μεταμφιέσεις, κατορθώνει να σώσει τον Βενιζέλο από τους βούλγαρους συνωμότες. Ο πρώτος εξομολογείται τον μεγάλο θαυμασμό του για τον έλληνα πρωθυπουργό, ενώ ο δεύτερος εκφράζει την ευγνωμοσύνη του για τον σωτήρα του. Αξίζει να σημειωθούν οι χαρακτηρισμοί του ανώνυμου συγγραφέα για τους Βαλκάνιους. Οι ξανθοί με τα χοντρά χαρακτηριστικά, που κάνουν «βαναύσους κινήσεις» είναι Βούλγαροι. Εκείνοι με τα χαρακτηριστικά «πολιτισμένου λαού», που μιλάνε καλά την αγγλική γλώσσα και κάνουν ζωηρές χειρονομίες είναι Ελληνες. Αυτοί με τα «μάτια λάμποντα» και τις ευφυείς φυσιογνωμίες είναι Σέρβοι. Κι εκείνοι με τη νωχέλεια, με την «γλυκυτάτην προφοράν» και τους γλυκείς τρόπους είναι Τούρκοι.

Το γλαφυρό ύφος του αφηγήματος, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ως το πρώτο αστυνομικό μυθιστόρημα λόγω έκτασης και θεματολογίας, μοιάζει με εκείνο του Κόναν Ντόιλ και ο σημερινός αναγνώστης μπορεί να το απολαύσει δεόντως παρά την καθαρεύουσα της εποχής.