Η εξαφάνιση του εκατομμυριούχου

Ross McDonald
Κινούμενος στόχος
Μετάφραση-επίμετρο Χίλντα Παπαδημητρίου
Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2013,
σελ. 368, τιμή 14,40 ευρώ

Οι φίλοι της αστυνομικής λογοτεχνίας ανά τον κόσμο γνωρίζουν άριστα το έργο του Ντάσιελ Χάμετ και του Ρέιμοντ Τσάντλερ, των εισηγητών του σκληρού αναγνώσματος, του επονομαζόμενου και hard-boiled, το οποίο μετά τη μετάφρασή του στη Γαλλία χαρακτηρίστηκε νουάρ, επειδή τα σχετικά βιβλία εκδόθηκαν από τη série noire των εκδόσεων Γκαλιμάρ. Γνωρίζουν όμως λιγότερο τον Ρος Μακντόναλντ (1915-1983), έναν από τους σημαντικότερους επιγόνους τους. Γεννημένος ως Κένεθ Μίλαρ στο Λος Γκάτος της Καλιφόρνιας, ο Μακντόναλντ έγραψε τα πρώτα μυθιστορήματά του πάνω στα χνάρια εκείνων των μεγάλων μετρ. Στη συνέχεια κατάφερε να απογαλακτιστεί από τα πρότυπά του, ακολουθώντας τον δικό συγγραφικό του δρόμο, όπως ακριβώς συνέβη και με τον Τζέιμς Ελρόι, πολλά χρόνια νεότερό του. Ο Κινούμενος στόχος, το πρώτο βιβλίο με ήρωα τον ιδιωτικό ντετέκτιβ Λιου Αρτσερ (Αρτσερ λεγόταν ο συνεταίρος του Σαμ Σπέιντ στο Γεράκι της Μάλτας), εκδόθηκε το 1949 και αργότερα, το 1966, έγινε ταινία από τον Τζακ Σμάιτ με πρωταγωνιστές τον Πολ Νιούμαν και τη Λορίν Μπακόλ.

O 35άρης Αρτσερ, κυνικός, δυναμικός, πεισματάρης, γοητευτικός (ένας διαφορετικός Φίλιπ Μάρλοου), αναλαμβάνει να ξεκαθαρίσει το μυστήριο της εξαφάνισης του εκατομμυριούχου Ραλφ Σάμσον, χρησιμοποιώντας ανορθόδοξους τρόπους. Μολονότι στην απαγωγή είναι αναμεμειγμένοι μικρών και μεγάλων δυνατοτήτων κακοποιοί, ο Αρτσερ δεν αποκλείει η επιχείρηση να έχει οργανωθεί από άτομα του περιβάλλοντός του. Χώρος δράσης η Πολιτεία της Καλιφόρνιας, το Λος Αντζελες, το Χόλιγουντ, το Μπέβερλι Χιλς, και ιδιαίτερα η φανταστική πόλη Σάντα Τερέζα που παραπέμπει στη Σάντα Μπάρμπαρα.

Ο Ρος Μακντόναλντ αφηγείται με δεξιοτεχνία τις περιπέτειες του ήρωά του, διανθισμένες με χιούμορ καλής ποιότητας, και βάζει τον Αρτσερ να περιπλανάται σε πόλεις της ακτής του Ειρηνικού, σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, σε φαράγγια και φάρμες, σε μπαρ και πορνεία, όπου συναντά έναν παράξενο ερημίτη, αρχηγό μιας θρησκείας που λατρεύει τον ήλιο, μια ξεπεσμένη ηθοποιό που ασχολείται με την αστρολογία, μια πιανίστρια μπλεγμένη στα ναρκωτικά. Από την υπόθεση δεν λείπουν οι μοιραίες γυναίκες αφού, σύμφωνα με τον συγγραφέα, «το κακό είναι γυναικείο χαρακτηριστικό». Οπως σε όλα τα σκληρά αστυνομικά αφηγήματα, έτσι και στο παρόν τα κίνητρα των πράξεων των ανθρώπων που παραβαίνουν τον νόμο και φτάνουν στις ανθρωποκτονίες είναι το χρήμα («Οι άνθρωποι τρελαίνονται για τα λεφτά όταν χάσουν όλες τις άλλες αξίες τους» διαβάζουμε) και η απληστία. Μερικοί από αυτούς δεν αρκούνται στο χρήμα, ο στόχος τους είναι η κατάκτηση του αμερικανικού ονείρου, που εδώ συνδέεται με πετρελαιοπηγές.

Στο μυθιστόρημα υπάρχουν απόηχοι του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς μερικοί ήρωες, όπως κι ο ίδιος ο συγγραφέας, έχουν υπηρετήσει με τον αμερικανικό στρατό στην Ευρώπη (ο γιος του Σάμσον σκοτώθηκε στον πόλεμο). Επίσης γίνεται αναφορά στους λαθρομετανάστες, οι οποίοι προσεγγίζουν τα σύνορα των ΗΠΑ και πέφτουν θύματα συμμοριών που τους εξυπηρετούν με το αζημίωτο, αλλά και στους υπόπτους από τον χώρο του κινηματογράφου για σχέσεις με τον κομμουνισμό και τη Σοβιετική Ενωση. Πρόκειται για ένα από τα καλύτερα δείγματα γραφής του Μακντόναλντ, που ευτύχησε να μεταφραστεί από μια ειδική στο είδος, τη συγγραφέα Χίλντα Παπαδημητρίου, η οποία έγραψε και το εξαιρετικό επίμετρο.