Καρολίνα Μέρμηγκα
Συγγενής
Εκδόσεις Μελάνι, 2013,
σελ. 214, τιμή 14 ευρώ

Μια ώριμη και επιτυχημένη γυναίκα που πιστεύει πως είναι φυσικό παιδί των αγαπημένων γονιών της και αναζητεί συχνά καταφύγιο στην αποστασιοποιημένη πλην προστατευτική μορφή του πατέρα της. Ενας υποτονικός και εγωπαθής σύζυγος που ανακαλύπτει αίφνης την ανάγκη να προβάλει τον εαυτό του πάνω σε ένα κορίτσι το οποίο μοιάζει να έρχεται από το πουθενά. Ενα νόθο που προσπαθεί να ξεχάσει τις συνθήκες γέννησης και την καταγωγή του ψάχνοντας έναν φανταστικό μπαμπά. Μια μάνα που θέλει να αναστήσει τη χαμένη κόρη της προσπαθώντας να πείσει τον γαμπρό της να δώσουν ζωή στο κατεψυγμένο έμβρυο το οποίο έχει αφήσει πίσω της. Ενας γιος που θα πιέσει τους γονιούς του να υιοθετήσουν το μωρό μιας τσιγγάνας, προσφέροντας μια σωτήρια προοπτική τόσο στο ίδιο όσο και στην πολλαπλώς καταρρακωμένη σχέση τους.

Και ακόμα, ένας σφοδρός αρσενικός έρωτας που δεν θα λάβει σάρκα και οστά, αφήνοντας το νεανικό αντικείμενο του πόθου του στον χώρο του σκοτεινού ανεκπλήρωτου, μια γυναικεία αγάπη την ορμή της οποίας θα σβήσει και θα μαραζώσει ο χρόνος, καθώς και ένας κύκλος φίλων που θα κατορθώσουν να υπερασπιστούν και να διατηρήσουν τους δεσμούς τους παρά τη διάχυτη καχυποψία η οποία επιβαρύνει τις καθημερινές επαφές τους ή τις έντονες συγκρούσεις οι οποίες δυναμιτίζουν κατά καιρούς το καθεστώς της εμπιστοσύνης τους.
Το πρώτο μυθιστόρημα της Καρολίνας Μέρμηγκα (έχουν προηγηθεί δύο συλλογές διηγημάτων) είναι μια περιπλάνηση στο ακανθώδες τοπίο της οικογενειακής ομφαλοσκόπησης και εσωστρέφειας: σε έναν τόπο όπου η επιθυμία μεταμορφώνεται από τη μια στιγμή στην άλλη σε απειλή, ο πόθος είναι ικανός να ξεμυτίσει από την πλέον απρόσμενη πηγή και η πλήξη (συνταιριασμένη με τη θανάσιμη αδιαφορία και τη σιωπή) μπορεί να ρίξει το οτιδήποτε πάνω στα μαύρα βράχια της αποστροφής για την ύπαρξη του άλλου (κάποτε ακόμα και για την απλή παρουσία του).
Ποιο ακριβώς, όμως, είναι το στοιχείο που τροφοδοτεί ένα τέτοιο πλέγμα στο μυθιστόρημα της Μέρμηγκα; Μα, το ίδιο το πνεύμα και το κλίμα της εποχής μας: από τη μια πλευρά οι πρόωροι χωρισμοί ή η ομολογημένη κούραση και η προϊούσα φθορά στη συμβίωση των ζευγαριών, από την άλλη ο πολλαπλασιασμός των υιοθεσιών (ο οποίος δεν έχει οδηγήσει κατ’ ανάγκην και στην ανοιχτή παραδοχή τους) σε συνδυασμό με τη συνεχή αύξηση των δυνατοτήτων που παρέχουν οι μέθοδοι τεχνητής γονιμοποίησης.
Βομβαρδισμένοι από αυτές τις ραγδαίες μεταβολές, που τινάζουν στον αέρα κοινωνικά μοντέλα τα οποία κυριαρχούσαν ως και πριν από λίγες δεκαετίες, οι άνθρωποι μοιάζουν να έχουν χάσει εξαρχής τον μπούσουλα, διαλέγοντας όποια κατεύθυνση βρεθεί μπροστά τους και έτοιμοι να πέσουν στην οποιαδήποτε (ακόμα και την πλέον προφανή) παγίδα. Εκείνο που σώζει τους ήρωες από τη διάλυση και την καταστροφή, για να τους απαλλάξει εν τέλει από τα δεινά τους, είναι το ισχυρό ένστικτο της επιβίωσης, το οποίο δεν αποκλείεται να οφείλεται στο γεγονός ότι έχουν περάσει για τα καλά στο στάδιο της μέσης ηλικίας.
Η Μέρμηγκα τηρεί σε ισορροπία τεντωμένου σχοινιού τους πρωταγωνιστές της και δίνει τη λύση μόνο στην τελική σκηνή του μυθιστορήματος. Μολονότι η τελευταία δείχνει υπέρ το δέον συμφιλιωτική –αν όχι και εξιδανικευτική -, με όλες τις προηγούμενες αντιθέσεις να εξανεμίζονται διαμιάς μέσα σε μια γενική ατμόσφαιρα εγκάρδιας συνεννόησης, οι χαρακτήρες του βιβλίου έχουν προλάβει να διατρέξουν μια οδυνηρή πορεία δεύτερης ενηλικίωσης και έχουν κατ’ επανάληψη δοκιμάσει τα όρια του εαυτού τους.
Συζητώντας για χαρακτήρες, το πρωταγωνιστικό ζευγάρι κλέβει κυριολεκτικά την παράσταση, ενώ με πειστική αδρότητα είναι σκιαγραφημένο και το ψυχολογικό πορτρέτο του γιου τους. Και τα υπόλοιπα πρόσωπα, ωστόσο, αν και δεν διεκδικούν κάτι παραπάνω από έναν δορυφορικό (ή και απλώς προσχηματικό) ρόλο στη δράση, δεν αποβάλλουν παρά σπανίως τη ζωντάνια και την αμεσότητα των χαρακτηριστικών τους. Αποτελεσματικά λειτουργεί και η διπλή αφήγηση, που καταφέρνει να αποτυπώσει τα αντιφατικά αισθήματα των δύο πρωταγωνιστών χωρίς να τους μπλέξει (ευτυχώς ούτε σε μία περίπτωση) με τα αγκωνάρια του κυνισμού ή του μελοδραματισμού.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ